(Sóng trẻ) - “Cô giáo Sương Mai” tên thật là Hoàng Thị Kim Hậu Phúc (sinh năm 1995) có lẽ đã trở thành cái tên quen thuộc với nhiều học sinh theo học văn trực tuyến trong vài năm gần đây. Để đạt được thành công như hiện tại, hành trình sự nghiệp của cô bắt đầu từ công việc làm MC cho đến bước ngoặt bén duyên với nghề giáo.

PV: Điều gì đã khiến chị lựa chọn chuyển hướng từ công việc MC sang dạy Văn trực tuyến như hiện tại?

Thật ra, ban đầu mình chỉ mở những buổi livestream nhỏ trên nền tảng Facebook để chia sẻ tác phẩm văn học cho các bạn học sinh, hoàn toàn miễn phí. Nhưng sau một vài buổi, mình nhận được rất nhiều tin nhắn tâm sự từ các bạn về việc học, về những băn khoăn trong tuổi mới lớn.

Lúc ấy, mình chợt nhận ra hình ảnh của chính bản thân năm nào. Ai cũng từng mong có một “người lớn” đi trước, đủ thấu hiểu và đủ gần gũi để đồng hành. Thế nên mình muốn trở thành điều đó cho các bạn: luôn sát sao, luôn hiện diện, luôn sẵn sàng lắng nghe. Ở lứa tuổi các bạn, chỉ cần một chút quan tâm thôi cũng có thể trở thành một món quà tinh thần rất lớn.

Bên cạnh việc không ngừng trau dồi chuyên môn và kỹ năng, mình muốn trao đi tình yêu của mình dành cho Văn học và dành cho các bạn học sinh một cách thật chân thành. Có lẽ cũng vì thế mà Sương Mai đã nhận lại được nhiều tình cảm đẹp đẽ đến vậy. Và điều đó cũng chính là món quà quý giá nhất trong hành trình này.

PV: Khó khăn lớn nhất đối với chị khi dạy trực tuyến môn là gì, đặc biệt là đối với môn Văn?

Thử thách lớn nhất với mình từ trước đến nay luôn là làm sao khơi dậy được cảm hứng học tập ở học sinh. Mình tin rằng nếu người học không cảm thấy điều họ tiếp nhận là cần thiết hoặc thú vị, thì rất khó để họ kiên trì đến cùng. Vì vậy, mình luôn cố gắng giúp mỗi bạn tìm ra “lý do riêng” để yêu thích môn Văn. Mỗi bạn đều có một động lực nội tại nào đó, và nhiệm vụ của mình là gợi mở để các bạn nhìn thấy giá trị thật sự của môn học.

Nhưng khi chuyển sang môi trường trực tuyến, mình nhận ra rằng việc tạo cảm hứng chỉ là một phần rất nhỏ của câu chuyện. Môn Văn vốn đòi hỏi sự tập trung liên tục, trong khi lớp học online thường đông, đôi khi lên đến hàng trăm bạn, nên việc quản lý lớp và giữ nhịp tương tác không hề đơn giản. Chỉ cần học sinh mở thêm một tab, lướt điện thoại vài phút hay mất kết nối mạng, mạch cảm xúc mà mình đang dẫn dắt dễ dàng bị ngắt. Có buổi mình nói rất kỹ, phân tích rất tâm huyết, nhưng lại tự hỏi không biết phía bên kia màn hình các bạn có đang thực sự theo kịp hay không.

Để khắc phục điều đó, mình và đội ngũ tận dụng tối đa các hình thức học tập đa phương tiện: tài liệu chữ cho bạn thích đọc, video cho bạn ưu tiên hình ảnh, audio cho bạn muốn rèn khả năng cảm thụ qua âm thanh. Mỗi tuần, kênh Học Văn cô Sương Mai vẫn đều đặn ba số radio như một “không gian tĩnh” để các bạn luyện nghe, cảm ngôn và nuôi dưỡng tình yêu với tiếng Việt. Mình cũng đầu tư thiết kế bài giảng ngắn gọn hơn, trực quan hơn, có nhịp điệu rõ ràng để giữ sự chú ý của lớp. Bên cạnh các bài giảng dài, mình thực hiện thêm video ngắn giúp những bạn chưa quen với tài liệu chuyên sâu có thể tiếp cận từng bước.

Dạy Văn trực tuyến không chỉ truyền kiến thức mà còn là hành trình tạo kết nối trong một môi trường luôn có khoảng cách. Vì thế, mình cố gắng duy trì sự gắn bó bằng những hoạt động ngoại khóa song song với nội dung học, tổ chức cả online lẫn trực tiếp, để các bạn có thêm trải nghiệm, thêm không gian trò chuyện và cảm thấy mình thật sự là một phần của cộng đồng học tập này.

PV: Nếu được chọn một từ để mô tả phong cách dạy học của mình, chị sẽ chọn từ nào?

Có lẽ mình sẽ chọn từ “cảm hứng”. Từ khi còn bé, dù chưa hiểu hết Văn là gì, mình đã bị cuốn hút bởi những bài thơ, những câu chuyện nhỏ. Trải nghiệm ấy khiến mình luôn mong muốn có thể truyền lại cho học sinh một nguồn cảm hứng tương tự.

Mình sẽ lấy cảm hứng là điểm tựa đầu tiên. Vì mình yêu Văn, nhưng không phải bạn học sinh nào cũng có xuất phát điểm như vậy. Vậy nên, mình bắt đầu từ việc khơi dậy cảm hứng chứ không áp đặt tình yêu. Khi có cảm hứng, các bạn sẽ dần nảy sinh tò mò, rồi quan tâm, rồi từng chút một hình thành tình yêu với môn học. Từ đó, việc học trở nên hào hứng hơn, nhiều niềm vui hơn. Và khi ấy, quá trình học không còn là một nhiệm vụ bắt buộc, mà trở thành một trải nghiệm trọn vẹn và đáng nhớ trong hành trình trưởng thành của mỗi bạn.

PV: Một nguyên tắc hay lý tưởng mà chị luôn theo đuổi trong hành trình gieo chữ?

Ngay từ khóa học đầu tiên, mình đã luôn trăn trở: Làm sao để có thể thật sự kết nối với học sinh, khi mà chúng ta chỉ nhìn thấy nhau qua màn hình, khi phần lớn các bạn không bật camera, còn mình thì luôn muốn được quan sát ánh mắt, nụ cười, cảm xúc của từng học trò. Khoảng cách ấy đôi khi khiến mình thấy băn khoăn, nhưng rồi cuối cùng mình rút ra một điều đơn giản, đấy là chân thành thì sẽ đổi được chân thành.

Khi mình thật sự nghiêm túc với công việc, dành trọn tâm huyết để chuẩn bị bài giảng, quan tâm và đồng hành cùng các bạn bằng tất cả sự tận tâm, thì các bạn cũng sẽ cảm nhận được điều đó. Với mình, dạy học không chỉ là truyền đạt kiến thức, mà còn là hành trình đồng hành, sẻ chia và khơi gợi cảm hứng.

PV:  Theo chị, giá trị lớn nhất mà môn Văn đem lại cho học sinh ngoài điểm số, kết quả các kỳ thi là gì?

Các bạn học sinh của mình thường rất gần gũi. Các bạn viết thư, gửi tin nhắn, trao lưu bút trong những buổi gặp mặt tại Hà Nội và TP.HCM. Nhiều câu chuyện trong đó khiến mình thật sự xúc động và giúp mình hiểu rõ hơn rằng văn học không chỉ giúp chúng ta nhận ra thế giới rộng lớn đến đâu, mà còn giúp chúng ta soi lại chính mình.

Với mình, học Văn là hành trình khám phá, không chỉ xoay quanh tác phẩm hay kỳ thi. Ngay cả khi các bạn đã thi xong đại học, đã chạm đến mục tiêu trước mắt, mình vẫn mong các bạn tiếp tục duy trì thói quen nghe, đọc, viết và nói, bởi văn chương là một cách để mỗi người cất lên tiếng nói của riêng mình với thế giới. Khi cho Văn học và cho chính bản thân mình một cơ hội, nhiều bạn đã tự tin hơn, trưởng thành hơn và biết cách diễn đạt suy nghĩ của mình rõ ràng, sâu sắc hơn.

Điều làm mình hạnh phúc nhất là được nhìn thấy sự thay đổi ấy. Và mình hy vọng trên chặng đường tiếp theo, mình có thể tiếp tục nuôi dưỡng cảm hứng ấy, đồng hành và hỗ trợ thêm thật nhiều bạn nữa trong hành trình tìm hiểu thế giới và chính mình qua văn chương.

PV:  Được biết thì chị có những dự án tủ sách thiện nguyện cho các em học sinh. Một dự án rất là hay. Chị có thể chia sẻ thêm về à dự định của mình ở những cái dự án này được không ?

 Tháng 8 năm 2024, mình thành lập Quỹ từ thiện Cẩm Đan, lấy theo tên con gái đầu lòng. Định hướng của quỹ từ thiện này sẽ là đồng hành cùng với các dự án và các hoạt động giáo dục hoặc là những chương trình liên quan tới trẻ em và  các bạn học sinh. Bởi vì bản thân mình là một người dạy và học. Vì thế nên mình có một niềm tin rất là mãnh liệt vào sức mạnh của tri thức. 

Mình tin là tri thức có thể giúp chúng ta phá vỡ tất cả những khoảng cách ở trong cuộc sống này, kể cả là khoảng cách về nguồn gốc xuất thân, địa vị trong xã hội, khoảng cách giàu nghèo hay là khoảng cách về địa lý và cả khoảng cách về thế hệ.

Đó cũng là lý do mình luôn mong rằng, với khả năng và nguồn lực nhỏ bé của mình, mình có thể tạo thêm những cơ hội học tập cho những bạn chưa có điều kiện tiếp cận tri thức một cách đầy đủ. Mình tin rằng khi các bạn được học, được mở rộng hiểu biết, các bạn sẽ có cơ hội thay đổi tương lai và chủ động hơn trong hành trình của chính mình.

Những năm qua, mình và đội ngũ cũng đã thực hiện được một vài dự án mà mình rất trân trọng: xây dựng trường mầm non tại Tuyên Quang, phòng tin học ở Sa Pa và Thái Nguyên. Bên cạnh đó, bọn mình còn tài trợ xây dựng nhiều thư viện và tủ sách cho trẻ em vùng cao, cũng như hỗ trợ các dự án xây Nhà Hạnh Phúc cho những em nhỏ có hoàn cảnh khó khăn. Mình chỉ hy vọng rằng, dù những đóng góp ấy còn nhỏ, chúng có thể giúp các bạn nhỏ có một cuộc sống tốt hơn và một nền tảng vững vàng hơn để bước tiếp.

PV: Giữa ba khái niệm là giáo viên, người truyền cảm hứng và người sáng tạo nội dung trên mạng xã hội, chị định nghĩa bản thân mình như thế nào?

Mình luôn xem việc dạy học và việc sáng tạo nội dung như hai con đường song song nhưng có cùng một đích đến, đó là lan tỏa tình yêu với tri thức và cảm hứng học tập. Khi đứng trên bục giảng, mình là một giáo viên theo đúng nghĩa truyền thống, nhưng khi xuất hiện trên mạng xã hội, mình lại có cơ hội tiếp cận các bạn học sinh theo một cách khác gần gũi, cởi mở và trẻ trung hơn.  Mình nghĩ rằng, người thầy trong thời đại bây giờ không chỉ là người truyền đạt kiến thức, mà còn là người đồng hành, người khơi gợi hứng thú học tập và giúp học sinh thấy việc học không còn khô khan. Bởi vậy, các video, bài viết hay hoạt động mình chia sẻ đều xoay quanh những điều rất giản dị: một đoạn thơ khiến mình xúc động, một bài học mình rút ra từ câu chuyện của học sinh, hay một góc nhìn mới về tác phẩm văn học mà nhiều bạn từng nghĩ là “khó nhằn”.

PV: Hiện nay có ý kiến cho rằng giáo viên dạy online làm truyền thông nhiều hơn chuyên môn. Quan điểm của chị như thế nào về vấn đề này?

Có thể thấy là trong những năm gần đây vì giáo dục online có một sự phát triển rất là mạnh mẽ. Vì thế nên cũng sẽ có thêm rất là nhiều các thầy cô giáo các khóa học trực tuyến và cá nhân Sương Mai nghĩ rằng cũng sẽ có những khóa học chất lượng và có những khóa học chưa thật sự được đảm bảo. Do đó, các ý kiến hay là những sự hoài nghi về chất lượng của các khóa học trực tuyến là một điều hoàn toàn dễ hiểu bởi vì đúng là vẫn sẽ có những khóa học vẫn còn tồn đọng những hạn chế.

Còn về phía của cá nhân, bản thân mình luôn có một quan điểm, một niềm tin đó là hãy cứ tập trung vào bản thân. Mình vẫn sẽ tiếp nhận những lời góp ý, những ý kiến mang tính chất xây dựng. Tuy nhiên là Sương Mai sẽ cố gắng không để những cái ý kiến trái chiều làm cho mình đi chệch khỏi đường ray mà mình đã xác định và nỗ lực từ thời gian đầu tiên. Bởi vì mình luôn tin rằng người làm giáo dục thì điều quan trọng nhất là chất lượng của các nội dung được giảng dạy và luôn cố gắng để có thể hoàn thiện điều đó. Thế nên chỉ cần các thầy cô giáo tập trung vào cái điều cốt lõi ấy thì vẫn sẽ có thể đem được những giá trị tốt nhất cho các bạn học sinh dù là dạy trực tiếp hay là dạy trực tuyến.

Xin cảm ơn chị về buổi phỏng vấn!