(Sóng trẻ) - Hơn bốn thập kỷ sau cuộc chiến biên giới Tây Nam, ký ức về những ngày đẫm máu vẫn hằn sâu trong tâm trí nhiều người. Từ vùng đất từng chìm trong lửa đạn, An Giang nay đã vươn mình tràn đầy sức sống.

Tuổi thơ của bà Trần Thị Nhàn (59 tuổi) gắn liền với những mất mát không thể đong đếm ở Ba Chúc, An Giang. Dù không trực tiếp chứng kiến cảnh quân Pol Pot sát hại người thân, song trong ký ức của bà vẫn hằn sâu hình ảnh một làng quê bị tàn phá - một vết thương chưa bao giờ lành…

Sau ngày quân Pol Pot bị quét khỏi An Giang, thân nhân của người bị hại từ khắp nơi lũ lượt trở về. Năm ấy, khi mới 13 tuổi, bà Nhàn trở lại căn nhà của ông bà ngoại, tất cả chỉ còn lại tro tàn sau trận cháy. Mùi tử khí vẫn vương khắp xóm. Ngay cạnh nhà, thửa ruộng từng theo ông bà cấy lúa, nay đã nhuốm màu bởi xác chết. 

“Khung cảnh hoang tàn ấy đã ám ảnh tôi cả đời không nguôi”, bà Nhàn kể lại.

Chiến tranh không chỉ cướp đi người thân, mà còn để lại nỗi sợ hằn sâu trong tiềm thức bà Nhàn. Suốt nhiều năm sau, mỗi khi trời sẩm tối, bà vẫn không dám đi một mình qua cánh đồng - nơi từng in dấu tội ác của bọn Pol Pot. Ngay cả khi  thoáng ngửi thấy mùi rơm rạ cháy, ký ức về căn nhà ngoại hóa tro lập tức ùa về, khiến bà không thôi xót xa.

Người không trực tiếp chứng kiến đã ám ảnh đến vậy, thì những người từng cầm súng nơi biên cương lại càng mang nỗi day dứt sâu nặng hơn. Với ông Phạm Ngọc Hà (69 tuổi, Hà Nội), cựu chiến binh từng bảo vệ biên giới Tây Nam, những di chứng chiến tranh để lại còn hằn sâu hơn cả. Sau ngày yên tiếng súng, ông mang theo dư âm của sự lạc lõng và khó hòa nhập. Ban ngày vẫn làm ruộng như bao người, nhưng đêm đến, ký ức chiến trường lại ùa về. Chiếc gối ướt đẫm vì những giấc mơ đồng đội ngã xuống dưới tay Pol Pot. Vợ ông kể, nhiều lần vào nửa đêm, ông lại lẩm bẩm gọi tên những người bạn phương xa.

Thỉnh thoảng, tiếng pháo nghịch ngợm của bọn trẻ con trong xóm cũng khiến ông Hà giật mình nhớ đến tiếng bom, tiếng đạn ngoài chiến trường. Những lúc ấy, ông phải ngồi lặng một lúc lâu mới trấn tĩnh lại. Mỗi khi được hỏi về đồng đội, ông thường lảng đi, sợ sẽ vỡ òa cảm xúc mà giữ nặng trong lòng. Phải chăng, ông đang mang trong mình mặc cảm của người sống sót - day dứt vì được trở về nguyên vẹn, còn bao đồng đội mãi mãi nằm lại nơi biên giới?

Những ký ức đau thương ấy không chỉ dừng ở một ngôi làng hay một người lính, mà phản chiếu sự thật lớn hơn: tội ác tàn khốc mà chế độ diệt chủng Pol Pot gây ra cho nhân dân Việt Nam và Campuchia. Sự dã man, vô nhân tính ấy đã cướp đi hàng triệu sinh mạng vô tội và đẩy cả một dân tộc tới bờ vực diệt vong.

Ban đầu, cuộc chiến trên biên giới Tây Nam chỉ đơn thuần là hành động tự vệ chính đáng. Bởi đội quân Pol Pot liên tục xâm phạm chủ quyền biên giới, tấn công, chiếm đóng nhiều khu vực, bao gồm cả đảo Thổ Chu và Phú Quốc của Việt Nam. Thậm chí, chúng giết hại, cướp bóc, hãm hiếp phụ nữ, đốt phá trường học, bệnh viện, gây đau thương cho đồng bào ta. 

Nhưng về sau, cuộc chiến ấy còn mang ý nghĩa quốc tế. Nhằm đáp lại lời kêu gọi của Mặt trận Đoàn kết Dân tộc Cứu nước Campuchia, lực lượng vũ trang cách mạng Campuchia phối hợp với quân tình nguyện Việt Nam đã tiến hành chiến dịch giải phóng đất nước khỏi chế độ diệt chủng Pol Pot. 

Sự hiện diện của quân tình nguyện Việt Nam trên đất Campuchia hoàn toàn mang ý nghĩa nhân đạo và chính nghĩa. Việt Nam đã chấp nhận hy sinh, kể cả đối diện với những hiểu lầm, chỉ trích, cấm vận từ quốc tế, để cứu giúp dân tộc láng giềng thoát khỏi thảm họa diệt chủng.

TS. Vũ Ngọc Lương, Trưởng khoa Lịch sử Đảng, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, chia sẻ: “Đó là một nhiệm vụ quốc tế cao cả mà Việt Nam đã hoàn thành trên đất Campuchia. Thực tế lịch sử đã chứng minh: nếu không có sự can thiệp kịp thời ấy của Hà Nội, hàng triệu người Campuchia nữa có thể đã không còn cơ hội sống sót”. Thủ tướng Campuchia Hun Sen nhiều lần khẳng định: “Nếu không có sự giúp đỡ của Việt Nam, Campuchia sẽ không có ngày hôm nay”. 

Hơn 45 năm sau cuộc chiến, vùng đất từng thấm đẫm máu xương năm xưa, nay đã khoác lên mình diện mạo mới, bình yên và trù phú. Những thôn xóm ven kênh Vĩnh Tế, kênh Trà Sư, nơi một thời nhuộm đỏ bởi máu xương bao người dân vô tội, giờ đây đã hồi sinh trong sắc xanh bạt ngàn của ruộng lúa và vườn thốt nốt. Từ Ba Chúc về thị xã Châu Đốc, tấp nập xe tải chở nông sản, lúa gạo An Giang đi khắp vùng đồng bằng trên cả nước.

Từ một vùng biên nghèo khó, An Giang đã vươn lên thành trung tâm nông nghiệp của đồng bằng sông Cửu Long. Với hai sản phẩm chủ lực là lúa gạo và cá tra, tỉnh đóng vai trò quan trọng trong an ninh lương thực và kim ngạch xuất khẩu của quốc gia.

Không chỉ An Giang, nhiều tỉnh biên giới Tây Nam cũng đang khẳng định tiềm năng to lớn của mình. Tây Ninh, nơi từng là chiến trường ác liệt, nay trở thành trung tâm kinh tế năng động, phát triển mạnh công nghiệp, dịch vụ và du lịch. Gia Lai, với lợi thế giao thương Campuchia, không chỉ phát triển nông nghiệp với cà phê, hồ tiêu mà còn vươn lên trong công nghiệp chế biến và năng lượng tái tạo.

Từ những cột mốc biên cương đến cánh đồng lúa bạt ngàn, từ mái trường vùng sâu đến cửa khẩu sầm uất, diện mạo biên giới Tây Nam hôm nay đã đổi thay toàn diện. Sự phát triển ấy không chỉ hiện lên qua những công trình kiến trúc hiện đại, mà còn được bồi đắp bằng thế trận lòng dân vững chắc - nơi quân và dân cùng nhau gìn giữ từng tấc đất của Tổ quốc.

Sự hồi sinh ấy không chỉ là thành quả của cần lao, mà còn là minh chứng cho sức sống bền bỉ của người dân biên giới - những con người từng đi qua địa ngục trần gian, nay kiêu hãnh dựng xây quê hương trên chính mảnh đất nhuộm máu của cha ông.