(Sóng trẻ) - Nguyễn Ngọc Ánh (sinh năm 1996) là người sáng lập cộng đồng Xanh Việt Nam thu hút hàng nghìn người tham gia. Dù nhiều người nói cô “Ăn cơm nhà, vác tù và hàng tổng”, Ngọc Ánh vẫn kiên trì với hành trình làm sạch Việt Nam của mình.

Tính đến thời điểm hiện tại, cộng đồng Xanh Việt Nam do Ngọc Ánh sáng lập đã có hơn 50.000 tình nguyện viên cả ở trong và ngoài nước. Được thành lập từ năm 2003 với thông điệp “Rác này không phải của tôi, nhưng hành tinh này là của chúng ta!”, Xanh Việt Nam hoạt động với mục đích lan tỏa tinh thần bảo vệ môi trường đến toàn xã hội

Hơn 4 năm tham gia các hoạt động vì môi trường, Nguyễn Ngọc Ánh (28 tuổi, Đắk Lắk) cho rằng sứ mệnh của mình là góp phần bảo vệ môi trường và lan tỏa tinh thần sống xanh cho những người xung quanh.

- Cơ duyên nào khiến Ngọc Ánh đi đến quyết định từ bỏ công việc ổn định để bắt đầu hành trình “làm sạch” Việt Nam của mình? 
Trước đây, mình cũng như bao bạn trẻ khác, chỉ tập trung học tập và làm việc. Mình nhận thức được tình trạng rác thải bừa bãi và ô nhiễm môi trường ngày càng nghiêm trọng ở Việt Nam, nhưng cũng thấy mình nhỏ bé và không thể tạo ra thay đổi.

Một lần đến Vũng Tàu, mình vô tình chứng kiến cảnh các em nhỏ xây lâu đài bằng rác trên bãi biển. Khi mình hỏi lý do, các em trả lời hồn nhiên rằng "Tụi em thấy thì xây thôi". Câu nói ngây thơ ấy khiến mình trăn trở: "Là người lớn, được đi nhiều nơi, tận hưởng cuộc sống, sao mình lại để gánh nặng môi trường đè nặng lên vai các em nhỏ?". Mình nhận ra rằng không thể tiếp tục thờ ơ và cần hành động ngay.

Mình bắt đầu tự thu dọn rác trên bờ biển sau cuộc trò chuyện ấy. Nhìn những bao rác được thu gom, mình cảm thấy đây chính là sứ mệnh của mình: bảo vệ môi trường, bảo vệ thiên nhiên và dành tâm huyết cho cộng đồng.

- Có rất nhiều cách để bảo vệ môi trường nhưng tại sao bạn lại lựa chọn nhặt rác cho hành trình “làm sạch” Việt Nam của mình? 
Mình chọn tham gia nhặt rác vì đây là công việc tuy vất vả nhưng lại mang lại nhiều ý nghĩa thiết thực nhất trong vô số hoạt động bảo vệ môi trường. Nếu ai cũng ngại khó, né tránh, thì ai sẽ làm công việc này?

Dù vất vả nhưng công việc nhặt rác mang lại cho mình nhiều cảm xúc và hiệu quả to lớn. Chúng mình muốn truyền tải thông điệp rằng những người đi nhặt rác không hề "vô công rỗi nghề", "không học thức". Ngược lại, chính ý thức trách nhiệm với môi trường đã thôi thúc chúng mình hành động.

Các hoạt động của Xanh Việt Nam đã truyền cảm hứng cho nhiều người về lối sống xanh, sống trách nhiệm và có những hành động thiết thực để bảo vệ môi trường. Sau khi tham gia nhặt rác, các TNV cũng được nâng cao ý thức và không bao giờ xả rác bừa bãi, bởi họ hiểu được sự vất vả của những người làm công việc dọn dẹp. Bên cạnh hoạt động chính là nhặt rác, chúng mình còn tổ chức nhiều hoạt động khác như: đổi rác lấy quà, thu gom hạt giống để trồng cây, tổ chức các cuộc thi bảo vệ môi trường trong học đường,...

- Khi đưa ra quyết định nghỉ việc, gia đình Ngọc Ánh có phản ứng như thế nào?
May mắn là gia đình mình không phản đối gay gắt khi mình quyết định theo đuổi con đường bảo vệ môi trường. Anh chị em đều ủng hộ và tôn trọng lựa chọn của mình.

Ban đầu, cha mẹ cũng có chút lo lắng khi thấy mình đi xa, hay thức khuya, da đen sạm và nổi mụn. Ba mẹ không hiểu vì sao mình lại chọn đi nhặt rác thay vì tiếp tục một công việc ổn định. Tuy nhiên, ba mẹ luôn tôn trọng quyết định của mình, ủng hộ mình được làm những điều bản thân mong muốn.

Dần dần, ba mẹ hiểu được ý nghĩa to lớn của việc bảo vệ môi trường và hoàn toàn ủng hộ mình. Ba mẹ vui khi thấy con gái được lên báo, lên TV, không phải vì mình nổi tiếng mà là vì mình đã mang lại những giá trị tích cực cho xã hội. Sự ủng hộ của gia đình là động lực to lớn giúp mình tiếp tục theo đuổi đam mê và cống hiến cho công tác bảo vệ môi trường.

Tuy nhiên, để cha mẹ yên tâm hơn và cũng để ổn định kinh tế, mình vẫn tìm kiếm một công việc phù hợp với lịch trình di chuyển dày đặc. Mình chọn một công việc tự do về giờ giấc và không bắt buộc phải ngồi văn phòng. Nhờ vậy, mình có thể vừa thỏa mãn đam mê làm sạch môi trường, vừa có thể kiếm tiền để lo cho cuộc sống.

- Các khu vực rác thải thường tiềm ẩn nhiều nguy hiểm, làm thế nào để các bạn bảo vệ bản thân trước những mối nguy đó?
Khi đi nhặt rác, mình và các bạn tình nguyện viên (TNV) đều được trang bị đầy đủ kiến thức và trang thiết bị bảo hộ để đảm bảo an toàn. Bao tay, ủng, gắp rác... đều được sử dụng nhiều lớp để bảo vệ bản thân khỏi rác thải nguy hại. 

Đồng thời, Xanh Việt Nam không tổ chức nhặt rác ở những nơi dễ xảy ra tai nạn đuối nước như ao, hồ, kênh, rạch... vì những nơi này có nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe của TNV.  Đối với những khu vực nguy hiểm, chúng mình sẽ chuẩn bị đồ bảo hộ chuyên dụng, nhờ sự hỗ trợ từ địa phương hoặc các cơ quan môi trường. Nhờ vậy, đến nay bản thân mình và các bạn đồng hành chưa ai gặp phải vấn đề sức khỏe nghiêm trọng trong quá trình hoạt động.

Dù nhận lại những lời nhận xét tiêu cực như “ăn cơm nhà, vác tù và hàng tổng” nhưng Ngọc Ánh vẫn luôn kiên định với hành trình mình lựa chọn. Những ngày đầu thành lập, Xanh Việt Nam thiếu hụt cả về nhân sự, kinh nghiệm, tài chính… Những địa điểm dọn rác cũng tiềm ẩn nhiều mối nguy hại cho sức khỏe của các TNV. Sau tất cả những khó khăn ấy, đọng lại trong lòng Ngọc Ánh là những kỷ niệm đặc biệt mà hiếm ai có được.

Trong suốt hành trình nhặt rác qua các tỉnh thành, đối với bạn, kỷ niệm nào đặc biệt nhất?

Kỷ niệm đặc biệt nhất của mình gắn liền với chiến dịch Clean Up Việt Nam lần thứ hai vào cuối năm 2020. Khi ấy, miền Bắc và miền Trung đang phải hứng chịu đợt rét đậm, rét hại, có nơi xuống dưới 5 độ C, mưa to gió lạnh. Mình và các thành viên trong BTC lo ngại chiến dịch sẽ không thể diễn ra suôn sẻ.

Tuy nhiên, vào ngày 30/12, bất chấp thời tiết khắc nghiệt, các đội tình nguyện viên (TNV) trên khắp các điểm cầu vẫn nhiệt tình tham gia. Hình ảnh và video ghi lại cảnh TNV mặc áo ấm, đội mũ len, hăng say nhặt rác dưới mưa rét đã khiến mình và các thành viên trong ban tổ chức vô cùng xúc động và khâm phục.

Mặc dù chưa từng gặp gỡ trực tiếp, nhưng tinh thần đoàn kết và lòng yêu quê hương, yêu đất nước của các TNV đã lan tỏa mạnh mẽ, tạo nên một kỷ niệm khó quên trong lòng mình.

- Ở Việt Nam, việc để rác đúng nơi quy định vẫn còn “lạ lẫm” ở nhiều nơi. Đã bao giờ Xanh Việt Nam dọn dẹp sạch sẽ ở một địa điểm nhưng chỉ sau một thời gian ngắn, tình trạng rác vứt bừa bãi lại tái diễn ? Nếu có, bạn đã xử lý như thế nào?

Có rất nhiều tình huống như vậy xảy ra. Thật khó để mong mọi người thay đổi thói quen sống ngay lập tức. Việc địa điểm mình vừa dọn sạch lại đầy rác sau một thời gian ngắn cũng không phải là điều hiếm gặp.

Điều này đương nhiên khiến mình buồn vì chiến dịch dọn rác không đạt được hiệu quả như mong muốn. Tuy nhiên, chúng mình luôn tâm niệm rằng: "Mình làm được điều gì thì sẽ trân trọng điều đó". Trong các chiến dịch, Xanh Việt Nam luôn phối hợp với địa phương và mong muốn nhận được sự quan tâm của chính quyền để nơi đó trở nên sạch đẹp hơn.

Mình hiểu rằng không thể dọn rác một lần mà mọi thứ sẽ sạch mãi mãi. Mục tiêu của Xanh là lan tỏa thông điệp bảo vệ môi trường, khuyến khích mọi người chung tay góp sức để nơi mình sinh sống trở nên sạch đẹp hơn. Vấn đề bảo vệ môi trường là trách nhiệm chung của tất cả chúng ta và cần có sự chung tay của nhiều người để thay đổi. 

Một ví dụ điển hình về sự thay đổi tích cực là Làng chài Vấp Hải. Khi Xanh Việt Nam đến đây nhặt rác lần đầu, tình trạng rác thải bủa vây cả bờ biển và bờ kè, khiến các TNV phải dọn dẹp rất vất vả. Tuy nhiên, sau nhiều chiến dịch phối hợp với địa phương, ý thức của người dân và chính quyền đã có sự chuyển biến tích cực. Làng chài Vấp Hải ngày càng xanh - sạch - đẹp và phát triển du lịch theo hướng bền vững.

Câu chuyện này là minh chứng cho sức mạnh của sự chung tay góp sức. Mình tin rằng, với nỗ lực của Xanh Việt Nam và sự đồng hành của cộng đồng, môi trường sống của chúng ta sẽ ngày càng được cải thiện.

- Xanh Việt Nam đã mang đến cho Ngọc Ánh những điều gì?

Đối với mình, ý nghĩa quan trọng nhất chính là việc được góp phần làm cho Việt Nam ngày một sạch đẹp hơn. Mình luôn hy vọng về một ngày mai không còn rác thải bủa vây, và mình tin rằng nếu tất cả mọi người cùng chung tay, điều này hoàn toàn có thể đạt được. 

Ngoài ra, những người đồng đội trên khắp mọi miền Tổ quốc cũng là nguồn động lực to lớn cho mình. Mình may mắn được gặp gỡ những bạn trẻ cùng chung tần số, cùng đam mê và cùng chung sứ mệnh bảo vệ môi trường. Mình nhận được rất nhiều sự yêu mến từ người dân địa phương và những người yêu môi trường trên cả nước. Bất cứ nơi nào mình đến, họ đều nhiệt tình hỗ trợ, mang theo đồ ăn, nước uống và hỗ trợ mình hết sức. Những tình cảm ấy thật sự vô giá và không gì có thể sánh bằng.

- Trong tương lai bạn có kế hoạch gì để Xanh Việt Nam trở nên lớn mạnh và ảnh hưởng đến cộng đồng mạnh mẽ nữa?
Trong thời gian tới, mình hy vọng Xanh Việt Nam đã có đội ngũ nhân sự ổn định và có thể tổ chức các điểm cầu cho các chiến dịch lớn. Các chiến dịch này có thể được tổ chức vào hàng tháng, hàng quý… mọi người đều có thể tổ chức dọn rác và nâng cao ý thức bảo vệ môi trường. Sau khi hoàn thành tốt những mục tiêu này, mình hy vọng có thể lan tỏa thông điệp bảo vệ môi trường mạnh mẽ hơn đến các trường học thông qua một số hoạt động như tổ chức talkshow, thuyết giảng.

Tính đến thời điểm hiện tại, Xanh đã truyền cảm hứng cho hơn 30.000 học sinh, sinh viên trên cả nước. Sắp tới, mình dự định tổ chức các buổi talkshow tại 5-10 trường Đại học tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Ngoài ra, mình cũng ấp ủ dự án trồng cây phủ xanh đồi trọc với mục tiêu trồng khoảng 100.000 cây xanh. 50.000 cây đầu tiên sẽ được Xanh Việt Nam trồng tại Mèo Vạc, Hà Giang. Số cây còn lại sẽ được chia đều cho các tỉnh thành và mọi người có thể đăng ký trồng cây tại các điểm cầu hoặc tại nơi họ đang sinh sống.

Bên cạnh đó, mình cũng mong muốn được hợp tác với các doanh nghiệp, tổ chức để cùng chung tay bảo vệ môi trường thông qua các hoạt động như dọn rác, trồng cây, đổi rác lấy cây,... Qua các hoạt động này, các doanh nghiệp sẽ có cơ hội chung tay góp sức bảo vệ môi trường, đồng thời giúp Xanh có thêm kinh phí để mua dụng cụ và hỗ trợ cho các điểm cầu trên cả nước trong các chiến dịch.

Cảm ơn Ngọc Ánh vì những chia sẻ trên!