(Sóng trẻ) - Dù đã bị cấm từ tháng 1/2025 nhưng thuốc lá điện tử vẫn âm thầm len lỏi trong đời sống, đặc biệt là với giới trẻ. Vấn đề này đặt ra thách thức lớn cho công tác quản lý và kiểm soát đối với mặt hàng này, trong khi các bác sĩ liên tục cảnh báo về nguy cơ nghiện nicotine, tổn thương phổi, tim mạch và các ảnh hưởng lâu dài đến hệ thần kinh.

Từ năm 2025, việc sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, vận chuyển và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng cùng các loại khí, chất gây nghiện có hại cho sức khỏe cộng đồng sẽ bị nghiêm cấm và xử lý nghiêm khắc theo quy định của pháp luật. ​Tuy nhiên tình trạng sử dụng và buôn bán thuốc lá điện tử vẫn đang diễn ra tràn lan bất chấp lệnh cấm.

Mặc dù mức xử phạt hiện nay được đưa khá cao và nghiêm khắc nhưng thực tế cho thấy, trong những tháng đầu năm 2025, nhiều vụ vi phạm liên quan đến thuốc lá điện tử vẫn được phát hiện và xử lý. 

Tháng 1/2025, Đội Quản lý Thị trường số 1 Hà Nội phối hợp với Công an thành phố kiểm tra một kho hàng tại quận Hoàng Mai, phát hiện và thu giữ hơn 10.000 sản phẩm thuốc lá điện tử nhập lậu, không có hóa đơn chứng từ hợp pháp. Chủ kho hàng khai nhận số hàng này được nhập từ nước ngoài để tiêu thụ trong nước.​ Hay giữa tháng 3/2025, Ban Giám hiệu một trường trung học phổ thông tại Cần Thơ phát hiện một nhóm học sinh sử dụng thuốc lá điện tử trong khuôn viên trường. Sự việc đã được báo cáo lên cơ quan chức năng để xử lý và tăng cường tuyên truyền về tác hại của thuốc lá điện tử đối với giới trẻ.​

Theo TS.LS Đặng Văn Cường cho biết, Theo Nghị định 98, với những trường hợp sản xuất, vận chuyển, buôn bán hoặc tàng trữ những hàng cấm này thì người thực hiện những hành vi này sẽ bị xử phạt hành chính thấp nhất là 1 triệu đồng và cao nhất có thể phạt đến 100 triệu đồng.

Thậm chí, đối với các tổ chức, cá nhân vận chuyển, tàng trữ hàng cấm đó có giá trị từ 100.000.000 đồng trở lên hoặc hàng chưa được phép lưu hành từ 200.000.000 đồng trở lên cũng có thể xử lý hình sự theo quy định (tại Điều 191 Bộ luật hình sự) với chế tài phạt tiền từ 30.000.000 đồng  đến 300.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm. Trong trường hợp hàng cấm này có giá trị lớn có thể phạt tù từ 5 năm đến 10 năm. 

Đối với người sử dụng hàng cấm thì các hành vi này có thể bị xử phạt hành chính theo quy định tại Nghị định 144 hoặc bị xử lý hình sự nếu như hành vi đó ảnh hưởng xấu đến an ninh trật tự an toàn xã hội hoặc có hành vi khác vi phạm pháp luật. Các mức xử phạt thì có thể xử phạt từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng theo Nghị định 144.

Nhiều bạn trẻ cho rằng thuốc lá điện tử an toàn hơn thuốc lá truyền thống, nhưng thực tế không hoàn toàn như vậy. Dù không tạo ra khói từ quá trình đốt cháy như thuốc lá thông thường nhưng thuốc lá điện tử vẫn chứa nicotine – một chất gây nghiện mạnh cùng nhiều hóa chất có thể gây hại cho phổi và hệ tim mạch.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, việc sử dụng thuốc lá điện tử có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng về hô hấp, tim mạch và thậm chí là ung thư. Và đặc biệt khi để các em học sinh, trẻ vị thành niên sử dụng mà không có sự kiểm soát nghiêm ngặt sẽ dẫn đến một hệ lụy đáng báo động. Luật sư Nguyễn Minh Ngọc (Công ty The Light) cho rằng: “Thuốc lá điện tử có thể là cánh tay nối dài cho những tội phạm buôn bán ma tuý. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến mầm non tương lai đất nước dẫn đến việc các em chậm phát triển về mặt thể chất, tinh thần đi xuống, kinh tế gia đình kiệt quệ.” 

Bộ Y tế cảnh báo, số ca nhập viện do thuốc lá điện tử đang ở mức báo động. Báo cáo của 700 cơ sở khám bệnh, chữa bệnh cho thấy, từ năm 2023 tới nay, cả nước có 1.224 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử. Việc gia tăng tỷ lệ thanh, thiếu niên sử dụng thuốc lá thuốc lá điện tử đã kéo theo những hệ lụy về mặt sức khỏe cho thế hệ trẻ. Đã có nhiều học sinh bị loạn thần, ảo giác hoặc suy hô hấp, thậm chí suýt tử vong sau khi hút thuốc lá điện tử.

TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) cảnh báo rằng các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đều gây hại nghiêm trọng cho sức khỏe. Không chỉ đơn thuần là một thói quen nguy hiểm, việc sử dụng các sản phẩm này còn đặt con người vào vòng xoáy phụ thuộc, lạm dụng và phơi nhiễm với hàng loạt hóa chất tổng hợp mà cơ thể không thể tự đào thải hay kiểm soát. 

Theo bác sĩ Nguyên, thuốc lá điện tử chứa tới 20.000 hóa chất khác nhau, bao gồm cả hương liệu và phụ gia. Khi được nung nóng, các thành phần này tạo ra hàng loạt các chất khác nhau mà chúng ta không thể biết trước được.

Hậu quả, khi hút vào cơ thể sẽ ảnh hưởng tới sức khỏe, gây ra hàng loạt căn bệnh như ung thư, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, ho, hen, nhồi máu cơ tim, tổn thương mạch máu, giảm miễn dịch, gây tổn thương ADN là các phân tử di truyền.

Ngoài ra, chuyên gia y tế cho biết thuốc lá điện tử đang là nơi chứa chấp các loại ma túy tổng hợp. Nhiều chất khoa học còn chưa kịp đặt tên đã có trong tinh dầu thuốc lá điện tử. Chính những chất hóa học và ma túy mới đã gây ra nhiều căn bệnh lạ, trong đó có những bệnh lần đầu tiên xuất hiện tại Việt Nam.

Hậu quả của thuốc lá điện tử đối với sức khỏe, tinh thần của người hút đã được chứng minh trên cơ sở khoa học và thực tiễn. Những trường hợp phải vào Bệnh viện Bạch Mai cấp cứu càng minh chứng rõ hơn về mức độ cực kỳ nguy hiểm của thuốc lá điện tử tới sức khỏe, tinh thần của các bạn trẻ, đặc biệt là lứa tuổi học sinh.

Do có nguy cơ cao ảnh hưởng tới sức khỏe và tính chất đa dạng, phức tạp không thể kiểm soát, nhiều chính phủ của các quốc gia đã đưa ra biện pháp quản lý hoặc cấm hoàn toàn các hương liệu trong thuốc lá điện tử.

Theo tổ chức WHO, hiện nay, trên thế giới đã có ít nhất 39 quốc gia và vùng lãnh thổ cấm hoàn toàn các sản phẩm thuốc lá điện tử. Trong khu vực Asean, đã có 5 quốc gia cấm hoàn toàn, gồm Thái Lan, Singapore, Lào, Brunei, Campuchia.

Có 3 quốc gia bán thuốc lá điện tử dưới dạng dược phẩm được cấp phép và thuốc kê đơn điều trị theo phác đồ là Chile, Australia và Nhật. 88 quốc gia đưa thuốc lá điện tử vào diện quản lý, trong đó có 27 quốc gia thuộc khối liên minh châu Âu. Việc quản lý này được tiến hành chặt chẽ theo các biện pháp của Công ước khung (WHO FCTC).

Đối với thuốc lá nung nóng, ít nhất 18 quốc gia đã cấm, trong đó có 5 quốc gia thuộc Asean gồm Campuchia, Lào, Singapore, Thái Lan, Brunei. Có 71 quốc gia đưa thuốc lá nung nóng vào diện quản lý, trong đó 27 quốc gia thuộc khối Liên minh châu Âu.

Tại Việt Nam, dù lệnh cấm thuốc lá điện tử đã được ban hành, tình trạng vi phạm vẫn diễn ra phổ biến. Nhiều người bán lợi dụng các nền tảng mạng xã hội để quảng cáo và giao dịch một cách kín đáo, khiến công tác kiểm soát gặp nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, một bộ phận giới trẻ vẫn coi thuốc lá điện tử là xu hướng thời thượng nên bất chấp những cảnh báo về sức khỏe và các quy định xử phạt.

Việc luật mới đi vào thực tiễn nhưng chưa thể kiểm soát triệt để là điều dễ hiểu, bởi cần có thời gian để nâng cao nhận thức và siết chặt biện pháp thực thi. Nếu không có sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan chức năng, nhà trường, gia đình và chính bản thân người sử dụng, việc ngăn chặn hoàn toàn thuốc lá điện tử sẽ còn là một thách thức lớn.

Trải nghiệm thêm tại: https://preview.shorthand.com/kz7qLfnwtUqlvDV1/responsive/desktop