(Sóng trẻ) - Giữa những “điểm nóng” của đời sống - nơi khói lửa, thiên tai và cả mất mát luôn cận kề, phóng viên trẻ Mai Huy Mạnh (VnExpress) vẫn chọn cách bước tới gần hơn để kể câu chuyện của sự thật. Với anh, tác nghiệp hiện trường là hành trình của lòng dũng cảm, trách nhiệm và niềm tin vào sức mạnh của thông tin chính thống.

Đam mê với nghề báo ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, phóng viên trẻ Mai Huy Mạnh (VnExpress) đang là một trong những tên tuổi đầy triển vọng của làng báo Việt Nam. Anh bén duyên với việc tác nghiệp hiện trường, một trong những mảng đề tài đòi hỏi sự nhanh nhạy, bản lĩnh và tinh thần dấn thân không ngừng nghỉ. 

Với anh, mỗi lần có mặt tại hiện trường là một cơ hội để chứng kiến, ghi lại và truyền tải những khoảnh khắc chân thật nhất của cuộc sống tới công chúng. Từ những vụ cháy giữa đêm đến những khu vực chịu ảnh hưởng bởi thiên tai, anh luôn cố gắng tiếp cận gần nhất có thể để mang đến thông tin chính xác, kịp thời. Nguồn năng lượng tuổi trẻ cùng tinh thần xông pha và ý thức trách nhiệm với nghề đã trở thành động lực giúp anh vượt qua những hiểm nguy tưởng chừng không thể.

Chia sẻ về đặc thù tác nghiệp hiện trường, anh Mạnh cho biết: “Làm hiện trường trước hết phải siêng. Bên cạnh đó, cần chú ý đến nguồn tin và cách mình đánh giá nguồn tin ấy. Nhất là với các tin nóng, đặc biệt diễn ra ở khu vực Hà Nội, gần như lúc nào cũng phải chạy ra hiện trường trước. Chỉ khi có mặt trực tiếp, mình mới có thể phát hiện được những yếu tố cần thiết để khai thác thông tin hiệu quả.”

Anh tin rằng môi trường tác nghiệp hiện trường là một trải nghiệm rất đáng giá: “Khi đã quen đối mặt với đủ loại tình huống và xử lý nhanh nhạy, thì sau này dù làm công việc khác cũng dễ thích nghi. Có bản lĩnh và hiểu biết pháp luật thì đi đâu cũng vững vàng, không ngại va chạm”.

Nguồn tin được coi như một công cụ cần thiết của mỗi phóng viên, đặc biệt là phóng viên hiện trường. Bật mí về cách khai thác nguồn tin, anh Mạnh chia sẻ: “Đối với tôi, nguồn tin có thể đến từ mạng xã hội, từ cơ quan công an hoặc nhiều kênh khác nhau. Khi đã có thông tin và nhận thấy sự việc đủ lớn, tôi sẽ lập tức đến hiện trường để kiểm chứng và tác nghiệp.”

Nhiều người lo ngại rằng ra hiện trường mà không khai thác được gì, nhưng với phóng viên, đó không phải điều đáng bận tâm. Chỉ cần xác định đề tài phù hợp với tiêu chí của tòa soạn và tin rằng có thể làm được, thì cứ lên đường.

Cách thức khai thác thông tin tại hiện trường phụ thuộc vào bản lĩnh, kinh nghiệm và góc nhìn của mỗi phóng viên. Điều quan trọng là phải luôn chủ động, quan sát kỹ và không bỏ lỡ những chi tiết giá trị có thể kể lại câu chuyện một cách chân thật nhất.

Anh ví nghề báo hiện trường như bác sĩ pháp y, dù đối diện với mất mát và đau thương nhưng vẫn phải bình tĩnh hoàn thành nhiệm vụ, không được để cảm xúc lấn át.“Có người cho rằng không nên ghi lại những hình ảnh đau thương. Nhưng với tôi, phóng viên bắt buộc phải làm. Những hình ảnh và video ghi lại chính là tư liệu chứa thông tin, là sự thật mà chúng ta phải truyền tải. Nếu chỉ tưởng thuật bằng lời, bài báo sẽ mất đi sức thuyết phục”, anh nói.

Theo Huy Mạnh, những khung hình nhạy cảm cần được làm mờ, chỉnh sửa để bảo vệ nạn nhân. “Chúng ta vẫn phải tôn trọng nạn nhân. Nhưng trước hết phải ghi nhận lại, đó là trách nhiệm nghề nghiệp”, anh bộc bạch.

Anh kể, trong vụ cháy quán karaoke khiến nhiều người thương vong, giữa khung cảnh khói lửa, anh ghi lại hình ảnh, số liệu và báo tin sớm về tòa soạn. “Lúc đó, lãnh đạo hỏi vì sao tôi có thông tin nhanh vậy. Tôi nói, vì tôi có mặt ở hiện trường và ghi lại tất cả”.

Nhờ sự chủ động ấy, tòa soạn có thể đưa tin kịp thời, chính xác, góp phần phản ánh thực tế một cách trung thực nhất. Với anh, tác nghiệp hiện trường là nơi thử thách bản lĩnh của người làm báo hiện trường, vừa phải dấn thân để nắm bắt sự thật, vừa phải tỉnh táo để không vi phạm đạo đức nghề nghiệp. “Nếu phóng viên chứng kiến hiện trường mà không ghi nhận lại, thì đó mới là chưa đúng với tinh thần nghề nghiệp báo chí”, anh Huy Mạnh khẳng định.

Tác nghiệp tại hiện trường các vụ cháy luôn là một trong những mảng đề tài nguy hiểm đối với phóng viên. Mỗi bước chân đều tiềm ẩn rủi ro khó lường: nguy cơ nổ hóa chất, sập công trình hay những vật thể bay bất ngờ. Trong môi trường khắc nghiệt đó, việc làm sao vừa đảm bảo an toàn cho bản thân, vừa kịp thời truyền tải thông tin chính xác đến độc giả là thử thách không dễ dàng.

Anh Mạnh bộc bạch: “Khi tác nghiệp tại vụ cháy, gần như không có nơi nào thực sự an toàn. Nguy cơ nổ hoặc các tình huống bất ngờ luôn có thể xảy ra, nên điều quan trọng nhất là khả năng xử lý tình huống của phóng viên.”

Theo anh, phóng viên phải quan sát linh hoạt và chọn vị trí đứng phù hợp, tránh tiến quá sâu vào hiện trường khi chưa được lực lượng chức năng cho phép. “Tôi thường đứng gần lực lượng công an, không tự mình lao vào vùng có nguy cơ phát nổ. Đôi khi cố vào sâu hơn cũng không ghi được gì nhiều mà lại tự đẩy mình vào nguy hiểm”, anh nói.

Kinh nghiệm thực tế cho anh nhiều bài học đáng nhớ, như tại vụ cháy Công ty Hóa chất Đức Giang hóa chất phát nổ, các thùng phuy bay lên không trung, mảnh vỡ văng xa khiến cả khu vực trở nên hỗn loạn. Anh kể: “Bất ngờ là người đứng gần đôi khi lại an toàn hơn, còn những người ở xa thì có thể bị mảnh nhựa bay trúng. Ở hiện trường cháy, không thể biết trước đâu là khu vực thật sự an toàn”.

Với những phóng viên như Huy Mạnh, kỹ năng nghiệp vụ và bản lĩnh là tấm lá chắn giúp họ tiếp cận thông tin nhanh chóng nhưng vẫn giữ sự an toàn tối đa. Đó là những nỗ lực thầm lặng phía sau mỗi hình ảnh nóng hổi, mỗi dòng thông tin được truyền đi chỉ trong tích tắc đến hàng triệu độc giả.

Nhắc đến kỷ niệm nghề nghiệp khó quên, phóng viên Huy Mạnh chia sẻ, những chuyến đi vào cùng mưa lũ hay sạt lở không chỉ là nhiệm vụ, mà còn là hành trình của sự dấn thân và may rủi. Anh kể, có lần tác nghiệp tại Hà Giang, khi đang trên đường đến hiện trường, trời vẫn nắng ráo, ngọn đồi trước mặt tưởng chừng bình yên thì bất ngờ đất đá đổ ập xuống. “Sau này mới biết do nhiều ngày mưa liên tiếp khiến đất ngấm nước và mất liên kết. Chỉ cần chậm một phút, có lẽ tôi đã không còn ở đây để kể lại”, anh bộc bạch.

Trong thời đại bùng nổ mạng xã hội, tình trạng các video tác nghiệp báo chí bị chia sẻ rộng rãi trên mạng xã hội nhưng không ghi nguồn đang diễn ra khá phổ biến. Đây không chỉ là câu chuyện xâm phạm bản quyền, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của tác giả và cơ quan báo chí.

Anh Mạnh cho biết: “Ngay cả cơ quan chúng tôi, dù quy mô lớn, có gửi công văn đi thì nhiều khi phía họ cũng không phản hồi. Việc này chỉ có thể nhờ cơ quan chức năng can thiệp phần nào thôi.”

Tuy nhiên, theo anh, việc xử lý triệt để vẫn còn nhiều khó khăn bởi mạng xã hội có khả năng lan tỏa thông tin nhanh vượt trội. Trong công việc, anh và nhiều phóng viên đôi khi phải duy trì mối quan hệ cộng tác nhất định với các trang tin mạng xã hội: “Mạng xã hội có lợi thế về tốc độ, không phải việc gì báo chí cũng nhanh bằng, nên đôi lúc chúng tôi cũng phải tham khảo thông tin từ họ”

Với anh, mạng xã hội chỉ là một trong những nguồn để tham khảo thông tin ban đầu. “Nhiệm vụ của phóng viên là kiểm tra lại bằng cách gọi cho chính quyền, liên hệ người trong cuộc hoặc trực tiếp có mặt tại hiện trường,” anh khẳng định. Phần lớn tác phẩm của anh đều được sản xuất từ thực địa, bởi theo anh, “việc đi thực tế vẫn là yếu tố quan trọng nhất trong nghề báo.”

Dẫu vậy, theo Huy Mạnh, báo chí và mạng xã hội không nên được đặt trong thế đối lập mà phải song hành với nhau,  cùng tồn tại và phát triển. Mạng xã hội đăng tải thông tin thì phải ghi rõ nguồn, vì họ không trực tiếp sản xuất tin bài mà chỉ tổng hợp, chia sẻ lại” anh nhấn mạnh.

Thực tế, anh từng làm việc với cơ quan chức năng để xử lý vi phạm. “Tôi đã trình công văn lên cơ quan chức năng sau khi hình ảnh của tôi bị sửa thành nội dung khác và bị phát tán. Sự việc đó giúp tôi nhận ra rằng cần phải sử dụng mạng xã hội một cách thông minh, anh nói.

Phóng viên hiện trường còn phải đối mặt với bài toán cân bằng giữa công việc và cuộc sống cá nhân. Lịch tác nghiệp đột xuất, sẵn sàng lên đường bất cứ lúc nào khiến thời gian dành cho gia đình đôi khi bị thu hẹp đáng kể.

Chia sẻ về điều này, phóng viên Huy Mạnh cho biết: “Công việc không có giờ giấc cố định, nên việc cân bằng cũng linh hoạt theo từng thời điểm. Khi bận thì có khi phải làm xuyên đêm, chuyện đó với chúng tôi là bình thường.” Anh thừa nhận cả anh và vợ cùng làm báo nên đều có những giai đoạn công việc dồn dập, khó sắp xếp thời gian riêng tư.

Dù vậy, điều khiến anh yên tâm nhất là luôn có chỗ dựa phía sau. “May mắn là tôi có mẹ ruột ở nhà phụ giúp, bà chăm lo mọi việc chu đáo nên tôi cũng yên tâm hơn để tập trung cho công việc”, Mạnh bày tỏ. Với anh, sự cảm thông và hậu phương vững chắc là nguồn động lực để tiếp tục theo đuổi những chuyến tác nghiệp đầy hiểm nguy nhưng cũng giàu ý nghĩa.

Đi qua nhiều điểm nóng, phóng viên Mai Huy Mạnh hiểu rằng nghề báo không chỉ là câu chuyện về thông tin, mà còn là tinh thần sẵn sàng đối diện thử thách. Vì vậy, anh không khỏi băn khoăn khi thấy nhiều người trẻ chưa thực sự yêu và dấn thân vì nghề. Theo anh, thực tế hiện nay cho thấy không ít bạn trẻ còn thiếu tinh thần dấn thân tại hiện trường - yếu tố quan trọng bậc nhất với phóng viên thời sự.

Anh thẳng thắn chia sẻ: “Một số bộ phận phóng viên trẻ bây giờ không chịu xông xáo. Có sự việc xảy ra giữa đêm thì gọi điện cũng hiếm khi liên lạc được. Ví dụ đi hiện trường vụ cháy, mà phải hai tiếng sau bạn mới có mặt thì sự việc gần như kết thúc”. Theo anh Mạnh, điều này cho thấy nhiều bạn chưa thực sự có tình yêu và sự nhiệt huyết với nghề báo. 

Gửi lời nhắn nhủ tới những sinh viên báo chí và những người trẻ sắp vào nghề, anh Mạnh nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lăn xả: “Tôi ngày trước được các anh lớn hướng dẫn từ khi còn thực tập, lĩnh vực gì cần là tôi làm, không ngại khó”. Cứ đi nhiều, va vấp nhiều, sai cũng được, vì những trải nghiệm ấy giúp tích lũy kinh nghiệm. Tôi ngày trước được các anh lớn hướng dẫn từ khi còn thực tập, lĩnh vực gì cần là tôi làm, không ngại khó”.

Sau nhiều năm làm thời sự, anh thừa nhận cảm xúc của mình đã “chai lì” hơn so với thời điểm còn làm mảng giải trí. Tuy nhiên, sự thay đổi ấy là minh chứng cho trưởng thành nghề nghiệp. Và lời khuyên mà anh luôn muốn gửi tới lớp trẻ rất rõ ràng: “Người làm báo không được phép chọn việc hay ngại khó. Được giao đề tài thì cố gắng làm đến cùng. Việc gì khó quá có thể nhờ anh chị hỗ trợ, nhưng tuyệt đối đừng nói không làm được, cứ bắt tay vào làm rồi sẽ học được tất cả".