(Sóng trẻ) - Sau những tiếng nấc nghẹn, những giọt nước mắt lăn dài và nỗi đau xé lòng từ những gia đình có con em mãi mãi ra đi vì đuối nước, chúng ta lại lần nữa day dứt: Liệu có còn cơ hội nào để mùa hè "xanh” trở lại? May mắn thay, những “chiếc phao” yêu thương vẫn đang được nối dài - bằng hành động thiết thực, bằng trái tim sẻ chia để thắp lên hy vọng sống sót cho trẻ em trước dòng nước dữ.

Đó là câu chuyện của anh Nguyễn Văn Thủy (Hải Dương), đang công tác tại Viện Khoa học và Công nghệ Giao thông vận tải. Khi nhắc về cơ duyên mở lớp học bơi, anh nhớ lại: Vào năm lớp 7, vì chưa biết bơi, cậu bé tên Thủy đã mang chiếc thau nhôm sang ao nhà hàng xóm tập luyện. Đến buổi thứ 3, chiếc thau bị lật khiến cậu chìm nghỉm. May mắn người bố kịp thời phát hiện, cứu con trai khỏi đuối nước. Sau lần chết hụt này, Thủy không dám bén mảng tới bất kỳ ao hồ hay khu vực có nước nào nữa.

Năm 2005, cậu bé mang nỗi sợ nước ấy khi này đã là nhân viên tại Viện Khoa học và Công nghệ giao thông vận tải lại nhận được lời cảnh báo từ bác sĩ vì mắc chứng béo phì khi cân nặng lên gần 90 cân. Mỡ máu, gout, tiền tiểu đường, nguy cơ nhồi máu cơ tim cao khiến anh Thủy nghĩ tới bố và người bạn thân từng đột quỵ khi tuổi đời còn rất trẻ. Quyết tâm thay đổi và được các y bác sĩ khích lệ, anh chọn bơi lội để tập luyện.

Sau nhiều năm không dám xuống nước, để vượt qua nỗi sợ, anh Thủy chỉ chọn bể nông. Thời điểm đó, anh gặp người thầy của mình là một vận động viên chuyên nghiệp và được người này dạy miễn phí. Sau 3 tháng, Thủy giảm cả chục kg, các chỉ số liên quan tới mỡ máu, huyết áp đều về mức trung bình. Từ đó, anh coi bơi lội như cách rèn luyện sức khỏe.

Năm 2011, anh Thủy dạy con gái lớn học bơi để không rơi vào hoàn cảnh chết hụt như mình năm 14 tuổi. Ban đầu cô bé rất hăng say nhưng rồi sớm chán nản vì không có người tập cùng. Để tạo động lực cho con, người bố nhận dạy miễn phí cho con cái của bạn bè. Tháng 5/2012, "Đội bơi mũ đỏ" chính thức được thành lập. Sau vài năm, câu lạc bộ (CLB) được biết tới rộng hơn khi nhiều học viên đạt thành tích cao tại các giải bơi từ cấp quận, thành phố cho đến hội khỏe Phù Đổng.

Đúng thời điểm này, anh Thủy suýt chết đuối lần hai khi cứu một phụ nữ bị sóng cuốn tại biển Nhật Lệ, Quảng Bình, hè năm 2014. Dù cứu được người, anh bất ngờ bị sóng lớn đẩy ngã, rơi vào dòng nước xoáy rồi bị cuốn sâu xuống đáy biển. Giữa ranh giới sự sống và cái chết, anh chợt nhớ tới lời khuyên của một người bạn, nếu gặp dòng xoáy nên thả lỏng người thẳng như cây chuối, tự khắc cơ thể sẽ nổi lên mặt nước. Trong tích tắc, anh thả người nổi tự do, sau đó cố gắng bơi ngang vào bờ.

Anh nói rằng cũng chính khoảnh khắc đó, mới có anh của ngày hôm nay, để nhận ra rằng việc học kỹ năng bơi sinh tồn là vô cùng quan trọng, không phải chỉ là biết bơi đơn thuần. Bước sâu hơn vào lĩnh vực này, anh Thủy cũng chỉ ra một vấn đề chủ quan đáng báo động: “Mọi người đang hiểu sai khái niệm rằng cứ bơi từ đây ra kia là biết bơi. Nhiều bạn trẻ tự tin “cháu biết bơi rồi”, nhưng đa số các vụ tai nạn đuối nước lại xảy ra với chính những người đã coi như là biết bơi”.

“Mọi người đang hiểu sai khái niệm rằng cứ bơi từ đây ra kia là biết bơi. Nhiều bạn trẻ tự tin “cháu biết bơi rồi”, nhưng đa số các vụ tai nạn đuối nước lại xảy ra với chính những người đã coi như là biết bơi”.

Chia sẻ về kỹ năng “5 giây vàng”, anh Thủy cho biết: “Ví dụ tự nhiên ngã ở trên thuyền xuống, tự nhiên ai đẩy xuống, hay ai đó rút chân xuống, thì không cần phải làm gì cả, thả lỏng người ra, nhẩm đếm chậm từ 1 đến 5 ở trong đầu thì lập tức người sẽ tự nổi lên, sau đó mình sẽ quan sát, xử lý là bơi vào bờ hay kêu cứu. Và chắc chắn mình sẽ không bị uống nước ngay lúc đầu, hay gặp hoảng loạn. Vậy nên, điều quan trọng nhất phải có kỹ năng bơi sinh tồn ở bất cứ hoàn cảnh nước nào”. Đó không chỉ là bơi, mà là khả năng giữ bình tĩnh, xử lý tình huống và tận dụng mọi cơ hội để sống sót

Không chỉ có những người trực tiếp trải qua hiểm nguy mới thấm thía giá trị của kỹ năng bơi lội. Từ góc độ của phụ huynh, chị Ngọc Lan (46 tuổi, quận Cầu Giấy, Hà Nội), người có con học bơi với anh Thủy, cũng không khỏi trăn trở: “Đuối nước không chỉ xảy ra với trẻ em mà có thể xảy ra với tất cả mọi người, bởi Việt Nam là một quốc gia có rất nhiều sông, hồ, ao, biển... Tỉ lệ rủi ro có thể đến với bất kỳ ai, bất cứ lúc nào. Mỗi lần cho các con đến các khu vực có nước, tôi luôn nhắc nhở phải bám sát bố mẹ. Khi đã biết bơi rồi, có khả năng bơi sinh tồn thì đi đâu bố mẹ cũng rất yên tâm. Tuy nhiên, học bơi sinh tồn cũng đòi hỏi sự kiên trì và theo đuổi lâu dài, cần có sự đồng hành của bố mẹ vài tháng, thậm chí vài năm để các con có thể xây dựng được kỹ năng bơi sinh tồn như thế”.

Giữa bộn bề những nỗi lo về nạn đuối nước, có một thầy giáo làng ở huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định vẫn đang ngày ngày thắp lên ngọn lửa hy vọng bằng hành động cụ thể và trái tim nhiệt huyết. Đó là thầy Đào Tiến Dự, giáo viên bộ môn thể dục tại Trường THPT Tống Văn Trân.

Trích đoạn phỏng vấn: Thầy Dự lý giải về những thách thức khi phổ cập bơi ở nông thôn (Nguồn: Nhóm PV)

Thầy Dự nhận thấy, dù nhiều phụ huynh đã cho con em đi học bơi, những tai nạn thương tâm vẫn “nhen nhóm” xảy ra. Thầy Dự cũng lý giải về những thách thức khi phổ cập bơi ở nông thôn: “Ở quê, học sinh cấp 3 thường biết bơi bản năng do sống gần sông hồ, nên cảm thấy không cần thiết phải đi học bơi. Thường ở quê, các cháu tầm 5-6 tuổi đã tự rủ nhau ra ao hồ, sông ngòi để bơi, dùng cây chuối làm phao, bố mẹ thì bận đi làm, toàn tự chơi mà không có người giám sát. Học bơi ở thành phố là học để biết, còn ở nông thôn lại trở thành một trò chơi dưới nước”.

Nhận thấy sự cấp thiết đó, thầy Dự đã chủ động mở các lớp dạy bơi ngay tại quê nhà, với mong muốn phổ cập kỹ năng bơi cho học sinh. Dù không có điều kiện cơ sở vật chất hiện đại như thành phố, thầy vẫn nỗ lực tìm tòi, phối hợp với các giáo viên khác trong trường để tạo ra một môi trường học tập thân thiện, gần gũi để biến lớp học thành nơi mà cả phụ huynh và học sinh đều mong muốn tìm đến.

Với 2 triệu đồng mỗi tháng thuê bể bơi tại sân vận động của huyện kết hợp với bể tại thành phố Ninh Bình chỉ cách đó 20 phút di chuyển bằng xe máy, cùng vài chiếc phao, thầy Dự đã dựng nên một “học viện bơi lội” đặc biệt, cố gắng để tạo ra môi trường học bơi tốt nhất cho các bạn học sinh. Trong mỗi buổi chiều hè, bể bơi lại đầy ắp những tiếng cười giòn tan và sự hăng say luyện tập. Thầy Dự, với làn da rám nắng và nụ cười ấm áp, không dạy bơi bằng những giáo trình khô khan hay khẩu lệnh cứng nhắc. Thay vào đó, thầy biến mỗi buổi học thành một cuộc phiêu lưu, một trò chơi đầy hào hứng và ý nghĩa sâu sắc.

Có khi là trò “bắt cá không cần lưới”, các em phải lặn xuống, mở mắt dưới nước để nhặt những viên sỏi nhỏ, qua đó luyện kỹ năng nín thở và làm quen với môi trường nước. Lại có khi là trò “vượt sông lũ” đầy kịch tính: thầy hướng dẫn các em sử dụng những vật dụng nổi đơn giản như vỏ chai nhựa, khúc gỗ nhỏ, hay thậm chí là một chiếc phao tự chế từ thân cây chuối, để di chuyển trong nước như khi gặp dòng chảy xiết. Đó là cách thầy dạy các em cách xử lý tình huống thực tế, điều mà không bể bơi hiện đại nào có thể mô phỏng chân thực bằng kinh nghiệm của người dân sông nước.

Thầy còn tổ chức những buổi nói chuyện “phao tròn”, nơi các em chia sẻ nỗi sợ hãi của mình và thầy sẽ biến nỗi sợ đó thành sự tự tin bằng những bài tập vui nhộn. “Ai sợ chỗ sâu nhất, thầy sẽ cho thử trò “cá heo vẫy đuôi” ở chỗ nước ngang bụng trước nhé!” thầy hài hước mời gọi, khiến sự e dè ban đầu tan biến trong tiếng cười.

Bằng nhiệt huyết và sự tận tâm, thầy Dự luôn mong muốn gieo vào các em những kỹ năng để tự bảo vệ bản thân, giúp các em vững vàng hơn khi đối mặt với hiểm nguy, và đó chính là “chiếc phao” thực sự mà thầy muốn trao cho học trò quê mình. Thầy tin rằng, mỗi đứa trẻ ở vùng sông nước này đều xứng đáng có một tương lai an toàn hơn.

Nhằm biến những lời kêu gọi thành hành động cụ thể, các địa phương trên cả nước đang nỗ lực đẩy mạnh triển khai các chương trình phổ cập bơi lội, xây dựng các khu vực bơi an toàn và tăng cường giám sát tại các khu vực sông, hồ.

Điển hình tại Thủ đô Hà Nội, chương trình tập luyện môn bơi phòng, chống đuối nước đang được triển khai rộng khắp. Ngày 17/5/2025, tại thị xã Sơn Tây, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội phối hợp với UBND thị xã tổ chức Lễ phát động toàn dân tập luyện môn bơi, phòng chống đuối nước năm 2025 (nguồn: theo Trang Thông tin, tuyên truyền, phổ biến pháp luật). Đánh giá tổng kết trong năm 2024, Hà Nội đã tổ chức 398 lớp phổ cập bơi, với sự tham gia của 52.588 học sinh, trong đó 50.814 em đã biết bơi, đạt tỷ lệ 96,6%.

Không chỉ riêng Hà Nội, các địa phương khác cũng đang triển khai mạnh mẽ nhiều mô hình hiệu quả. Đơn cử như tại Quảng Ninh, đón đầu nhu cầu học bơi và phòng chống đuối nước, ngay đầu hè năm nay, Sở Văn hóa, Thể thao & Du lịch đã phối hợp với các địa phương tổ chức 9 lớp tập huấn chuyên môn cho hơn 500 cán bộ, giáo viên, cộng tác viên và lực lượng cứu hộ. Đội ngũ này được đào tạo bài bản, sẵn sàng hỗ trợ dạy bơi và hướng dẫn kỹ năng cứu hộ tại nhiều khu vực, từ miền núi đến biển đảo, đô thị.

Bên cạnh đó, Quảng Ninh cũng tích cực mở rộng mạng lưới dạy bơi bằng nhiều hình thức linh hoạt. Theo thống kê, mỗi năm toàn tỉnh tổ chức khoảng 174 lớp dạy bơi miễn phí, tập trung đặc biệt cho trẻ em có hoàn cảnh khó khăn, dân tộc thiểu số hoặc sống gần ao hồ, sông suối. Tỉnh cũng chú trọng đầu tư cơ sở vật chất, hiện toàn tỉnh có 226 bể bơi đủ điều kiện hoạt động, tăng thêm 51 bể chỉ trong vòng hai năm. Nhiều mô hình bể bơi lắp ghép linh hoạt được triển khai tại các khu vực dân cư đông đúc. Một số trường học còn chủ động thuê bể bơi tư nhân gần đó để tổ chức lớp học cho học sinh, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho việc phổ cập kỹ năng bơi lội.

Những con số và hành động cụ thể từ các địa phương như Hà Nội, Quảng Ninh là minh chứng sống động cho thấy hiệu quả của các giải pháp trong phòng chống đuối nước. Chính quyền các cấp cũng cần có những giải pháp lâu dài và đồng bộ, từ tăng cường tuyên truyền, giáo dục về phòng chống đuối nước đến đầu tư cơ sở vật chất và nâng cao nhận thức phụ huynh. Bởi lẽ, việc phòng chống đuối nước không chỉ là trách nhiệm của nhà trường hay chính quyền, mà còn là sự chung tay của cả gia đình và xã hội. Chỉ khi nhận thức được nâng cao, hành động mới trở nên quyết liệt và hiệu quả.

Có những câu chuyện khiến tim ta nghẹn lại. Có những con số khiến ta giật mình. Nhưng điều khiến chúng ta trăn trở nhất là: liệu mình đã hành động đủ chưa? Mỗi lớp học bơi được mở, mỗi kỹ năng sinh tồn được trao đi, mỗi cái nắm tay của cha mẹ dành cho con đều là một chiếc phao lặng lẽ nhưng đầy sức mạnh, níu giữ tuổi thơ trước những dòng nước dữ. “Mùa hè không còn xanh” - đó là một lời cảnh tỉnh, nhưng chúng ta hoàn toàn có thể giữ được sắc xanh ấy, nếu yêu thương được nối dài, nếu hành động bắt đầu ngay hôm nay, từ những bước nhỏ nhất.

Mời quý độc giả theo dõi toàn bộ tuyến bài tại đây