Lớp học này do ThS. Đinh Ngọc Sơn – Bí thư Chi bộ khu dân cư số 9, phường Cầu Giấy, TP. Hà Nội đứng ra tổ chức. Hiểu rõ tầm quan trọng của chuyển đổi số và mong muốn giúp những người lớn tuổi không còn bỡ ngỡ trước công nghệ, ngay khi nhậm chức, ông Sơn đã đề xuất mở lớp học thí điểm.

Phóng viên: Thưa ông, điều gì đã thôi thúc ông mở lớp học AI và chuyển đổi số cho người cao tuổi?

ThS. Đinh Ngọc Sơn: Tôi từng là giảng viên ngành truyền thông, có thời gian dài làm việc với công nghệ và chuyển đổi số. Sau khi nghỉ hưu, tôi về sinh hoạt tại khu dân cư và nhận thấy người cao tuổi là đối tượng dễ bị bỏ lại phía sau trong thời đại 4.0. Nhiều bác dù rất muốn tìm hiểu, học hỏi để sử dụng điện thoại thông minh,  từ gọi video cho con cháu, đọc báo mạng đến nhận diện tin lừa đảo nhưng lại ngại, sợ không theo kịp, sợ bị cười là “lạc hậu”.

Tôi từng chứng kiến có người chỉ biết nghe gọi, không dám bấm Zalo vì sợ làm sai. Có cụ thì bật mãi không được máy ảnh để chụp ảnh với cháu. Tôi nhận ra rằng với người già, công nghệ không chỉ là tiện ích, mà còn là cầu nối với gia đình, với cuộc sống hiện đại. Nhưng chỉ vì thiếu người hướng dẫn tận tình, họ bị đẩy ra bên lề. Tôi nghĩ, nếu mình giúp được họ tự tin hơn, sử dụng được điện thoại để giữ liên lạc với con cháu, để không thấy lạc lõng giữa xã hội số thì tại sao không thử? Vậy là tôi bắt đầu từ những buổi chia sẻ nhỏ, rồi phát triển thành lớp học như hiện nay. Đó là cách tôi hiện thực hóa phương châm: “Học để không bị lạc hậu”.

Phóng viên: Với một đối tượng đặc biệt như người cao tuổi, lớp học có gặp khó khăn gì không?

ThS. Đinh Ngọc Sơn: Khó chứ! Người cao tuổi thường có tâm lý e ngại công nghệ. Nhiều bác nghĩ rằng "già rồi học làm gì nữa", sợ không theo kịp, sợ bấm nhầm, thậm chí có người còn bị con cháu cản vì sợ ông bà bị lừa đảo qua mạng. Những rào cản đó không chỉ là về mặt kỹ năng, mà còn là tâm lý và sự tự ti. Nhưng tôi tin, nếu được truyền cảm hứng, được hướng dẫn đúng cách và trong một môi trường thân thiện, các cụ hoàn toàn có thể học, hiểu và sử dụng công nghệ. Và thực tế, khi họ vượt qua được rào cản đầu tiên, sự hào hứng và quyết tâm của họ khiến tôi thực sự cảm phục.

Phóng viên: Phản ứng của các học viên lớn tuổi ra sao?

ThS. Đinh Ngọc Sơn: Rất tích cực! Từ những người ban đầu còn sợ cầm điện thoại, giờ đã biết dùng AI để tra cứu chế độ ăn uống, làm thơ, viết nhạc, thậm chí tạo video TikTok. Nhiều bác còn dạy lại cho hàng xóm, lan tỏa tinh thần học tập. Đó là điều khiến tôi vui nhất.

Phóng viên: Theo ông, yếu tố quan trọng nhất để dạy người cao tuổi thành công là gì?

ThS. Đinh Ngọc Sơn: Với đối tượng này thì chắc chắn sự kiên nhẫn và tôn trọng. Người lớn tuổi không học nhanh như người trẻ, nhưng điều đó không có nghĩa là họ không học được. Nếu mình dạy với thái độ “trên giảng, dưới nghe” thì khó hiệu quả lắm. Mình phải đồng hành với họ, lắng nghe họ, giải thích từng bước một cách dễ hiểu, dùng ngôn ngữ gần gũi với đời sống của họ. Đặc biệt là không bao giờ được khiến họ cảm thấy mình “kém cỏi” hay “thua kém ai”. Tôi tin rằng, dạy người cao tuổi không chỉ là truyền đạt kiến thức, mà là truyền cảm hứng. Và điều đó chỉ có thể đến từ sự chân thành, từ một tình cảm thật sự dành cho họ.

Phóng viên: Ngoài kiến thức công nghệ, lớp học còn dạy gì thêm không?

ThS. Đinh Ngọc Sơn: Ngoài trí tuệ nhân tạo và chuyển đổi số, tôi dành thời gian để nói về một phần quan trọng là kỹ năng nhận diện và phòng tránh lừa đảo trên mạng. Đây là điều rất cần thiết với người cao tuổi. Tôi luôn dặn học viên: dùng mạng xã hội phải "không sợ ai, không tham của ai", như vậy sẽ an toàn.

Phóng viên: Lớp học được tổ chức hoàn toàn miễn phí. Vậy làm sao ông có thể duy trì đều đặn mà không thu bất kỳ khoản phí nào từ học viên?

ThS. Đinh Ngọc Sơn: Đúng vậy, lớp học hoàn toàn miễn phí, không thu bất kỳ khoản nào từ người học. Tôi tự đầu tư thiết bị, âm thanh, chi phí dạy học. Các bác học không tốn đồng nào. Tôi tin rằng, nếu lấy tiền làm nền tảng, mô hình này sẽ khó lan tỏa. Nhưng khi dựa vào tinh thần cộng đồng, mình có thể làm rất nhiều điều mà không cần đến tiền. Nhiều người nghĩ làm lớp học kiểu này phải tốn đến cả chục triệu đồng cho cơ sở vật chất, thiết bị, giảng viên… Nhưng nếu cứ tính toán mọi thứ bằng tiền thì sẽ không làm được gì cả. Chúng tôi chọn cách làm khác! Đó là dựa vào sự chung tay của cộng đồng, dựa vào cái tâm và sự nhiệt tình của những người thực sự muốn giúp đỡ. Và chúng tôi đã chứng minh được rằng, không cần một đồng nào, lớp học vẫn có thể diễn ra đều đặn, hiệu quả và ý nghĩa. Có tiền thì ai cũng làm được, nhưng không có tiền mà vẫn làm được thì đó mới là điều đáng nói.

Phóng viên: Ông có kỷ niệm nào đáng nhớ trong quá trình giảng dạy lớp học “đặc biệt” này không?

ThS. Đinh Ngọc Sơn: Thật sự là mỗi buổi học đều để lại những khoảnh khắc đáng nhớ. Như cô Thoa - nguyên là trưởng khoa Báo chí sau buổi học thứ 2 đã gọi cho tôi, giọng vô cùng phấn khởi: "Tối qua chị hỏi AI về thực đơn ăn kiêng, nó kê ra cả tuần luôn, từng bữa một!". Hay như cô Hiền - Chi hội trưởng phụ nữ của khu phố lúc đầu rất ngại hỏi con cái vì "tụi nhỏ nói nhanh quá, mình không hiểu kịp", nhưng giờ thì đã sử dụng điện thoại thông minh (smartphone) một cách rất tự tin, biết tra cứu thông tin, gửi tin nhắn, gọi video với bạn bè. Có bác khác thì học cách phân biệt tin nhắn giả mạo, đến lớp bác kể lại mà mắt cứ rưng rưng, vừa mừng vừa run: "Thầy ơi, hôm qua suýt bị lừa, nhưng nhớ lời thầy dặn nên bác không bấm vào link, gọi cho con cháu xác minh trước". Những khoảnh khắc như vậy khiến tôi hiểu rằng, những gì mình đang làm dù nhỏ thôi nhưng lại chạm được tới những giá trị rất lớn trong cuộc sống của người khác.

Phóng viên: Ông nghĩ gì về vai trò của người cao tuổi trong công cuộc chuyển đổi số hiện nay?

ThS. Đinh Ngọc Sơn: Nhiều người cho rằng chuyển đổi số là việc của người trẻ, nhưng tôi nghĩ người cao tuổi cũng có vai trò rất quan trọng. Khi họ làm chủ công nghệ, họ trở thành tấm gương cho con cháu, giảm gánh nặng cho xã hội, đồng thời giữ được sự kết nối với cộng đồng. Người cao tuổi có vốn sống, nếu kết hợp được với công nghệ thì giá trị tạo ra là rất lớn.

Phóng viên: Theo ông, lớp học này mang lại điều gì lớn lao và ý nghĩa nhất đối với người cao tuổi?

ThS. Đinh Ngọc Sơn: Theo tôi, điều lớn lao nhất chính là sự kết nối và tự tin. Người cao tuổi đến với lớp học không đơn thuần chỉ để học cách sử dụng điện thoại hay tra cứu thông tin, mà quan trọng hơn là họ được trao cơ hội để gần gũi hơn với con cháu, hiểu thế giới xung quanh, và cảm thấy mình vẫn còn hữu ích trong xã hội hiện đại. Nhiều bác từng sống khép mình, ít giao tiếp, cảm giác như bị “bỏ lại phía sau”. Nhưng khi đến lớp, được lắng nghe, được kiên nhẫn hướng dẫn, họ dần mở lòng, vui vẻ và chủ động hơn rất nhiều.

Tôi nghĩ, người già không sợ công nghệ, họ chỉ sợ không có ai đủ kiên nhẫn để đi cùng họ từng bước. Mỗi buổi học, ngoài chuyện kiến thức, chúng tôi còn chia sẻ chuyện đời, chuyện con cháu, chuyện xã hội... Lớp học trở thành một không gian ấm áp, gắn bó và đầy tiếng cười. Nếu nhờ lớp học này mà các bác sống vui, sống khỏe, sống có kết nối hơn thì đó là điều khiến tôi cảm thấy quý giá và tự hào nhất.

Phóng viên: Sau những buổi học đầu tiên, ông và các học viên có triển khai thêm hoạt động gì mới không?

ThS. Đinh Ngọc Sơn: Từ thành công ban đầu, chúng tôi cùng nhau tổ chức một cuộc thi ảnh, video trong khu dân cư. Chủ đề là ghi lại những khoảnh khắc đời thường, phản ánh sự đổi thay của khu phố dưới góc nhìn công nghệ. Có bác còn lập được cả kênh TikTok, có người gửi những bức ảnh từ thời phố còn ngập lụt đến nay đã sạch đẹp, văn minh hơn. Có nhóm các bác đi tắm suối nước nóng về cũng vui vẻ quay clip rồi gửi dự thi. Ở đây, chúng tôi không tìm tính chuyên nghiệp, mà tìm cảm xúc thật từ những con người thật. Điều đó mới là quý giá nhất!

Phóng viên: Với một dự án ý nghĩa như vậy, ông có kế hoạch gì cho thời gian sắp tới không?

ThS. Đinh Ngọc Sơn: Tôi muốn mở rộng mô hình này đến các phường lân cận, đặc biệt là xây dựng thành phong trào chuyển đổi số bền vững trong cộng đồng người cao tuổi. Tôi luôn nói: "Già không học là già thật sự. Nhưng nếu học bằng niềm vui, bằng cảm hứng thì không ai là quá già để bắt đầu cả". Công nghệ không khó như mình tưởng, chỉ cần dám thử, dám học, rồi sẽ làm được.

Cảm ơn ThS. Đinh Ngọc Sơn đã chia sẻ!