(Sóng trẻ) - Ra đời vào năm 2005, nền tảng YouTube đã xuất hiện những YouTuber khác nhau trên thế giới về ẩm thực, văn hóa, du lịch, thời trang, game… Khoảng vài năm trở lại đây, xuất hiện thêm những BookTuber, là những người review sách trên YouTube. Không còn mới ở nước ngoài, nhưng tại Việt Nam, họ là những người tiên phong và đang bắt đầu nhận được sự quan tâm từ các đơn vị xuất bản.

Những người làm nội dung về sách và review sách trên Youtube được gọi là BookTuber, từ ghép giữa book (sách) và youtuber. BookTuber ở Việt Nam mới chỉ được xây dựng trong khoảng hơn 3 năm trở lại đây, không quá nhiều và cũng chưa thực sự được nhiều người biết đến. 

Lớp Học Mọt Sách (LHMS) là kênh phi lợi nhuận về sách với đa dạng các hoạt động như bình luận sách thuộc nhiều thể loại, giới thiệu các hiệu sách, các thử thách về sách và các buổi tọa đàm xoay quanh việc đọc sách… được thực hiện bởi hơn 20 thành viên gồm các cộng tác viên, các thành viên chính thức và một số cố vấn của kênh.

Theo thuật ngữ chuyên môn, LHMS được gọi là Booktuber hoặc Book Reviewer. Đây là công việc chia sẻ, đánh giá, gợi ý, giới thiệu về sách trên các nền tảng mạng xã hội. 

Thông thường, các BookTuber là một cá nhân nào đó, nhưng với LHMS là cả một tập thể. Một tập thể còn rất trẻ vì phần lớn các bạn là thế hệ gen Z - thế hệ sinh sau năm 2000. 

Từ chính những sáng tạo và điều kiện vốn có, LHMS luôn tìm ra những cách riêng để truyền tải thông điệp của mình. Mặc dù mới thành lập được gần 2 năm và còn nhiều điều cần phải hoàn thiện, sự xuất hiện của LHMS cho thấy một tinh thần mạnh mẽ, không ngừng tiếp nối, không ngừng sáng tạo của cộng đồng những người yêu sách. Đặc biệt là trên môi trường của nền tảng số. 

Nguyễn Thị Mỹ Linh - một gương mặt quen thuộc trong các video của LHMS - là thành viên đã gắn bó với kênh từ những ngày đầu. Mỹ Linh hiện đang sinh sống, học tập và làm việc tại Hà Nội, là sinh viên năm 4 của Đại học Ngoại ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội. 

Khi gặp gỡ và trò chuyện với Mỹ Linh, chúng tôi cảm nhận được sức sống, đam mê và sự sâu sắc nơi tâm hồn cô gái trẻ. Những chia sẻ của Mỹ Linh về công việc BookTuber trong LHMS giúp chúng tôi hiểu thêm về quá trình hoạt động của kênh và vô cùng trân trọng những cố gắng, sáng tạo của của cộng đồng gen Z yêu thích đọc sách và chia sẻ về sách. Đồng thời, Mỹ Linh, LHMS và những BookTubers tại Việt Nam hiện nay đã chứng minh xu thế phát triển tất yếu của việc bình luận sách trong thời đại số.

Cơ duyên nào đưa bạn đến với Lớp Học Mọt Sách?

Mình vốn dĩ không phải là thành viên từ ban đầu của LHMS. Mà do LHMS muốn quay một video giới thiệu một cuốn sách về nữ quyền và muốn tìm một gương mặt mới có thể truyền tải được thông điệp đó. Và lúc bấy giờ, với một mái tóc siêu ngắn thì mình đã được lọt vào mắt xanh của nhà sản xuất và gắn bó với LHMS từ đó đến nay.

Bạn có kinh nghiệm gì về review sách trước khi đến với LHMS?

Trước khi đến với LMHS, mình có làm ban tổ chức cho chương trình Book Review của trường Đại học Ngoại ngữ, ĐHQG Hà Nội. Nhưng vì mình làm trong ban tổ chức, chủ yếu là phần thiết kế chương trình với một số hình ảnh, poster nên mình cũng chưa tiếp xúc sâu với việc làm nội dung, viết các bài review. Vậy nên có thể nói trước khi đến với LHMS thì kinh nghiệm về làm review sách của mình là bằng 0. 

Vai trò của bạn trong LHMS?

Trong LHMS mình có một số vai trò nho nhỏ như sau: sản xuất nội dung, làm diễn viên và ghi âm. Trong đó thì mình cảm thấy thế mạnh của mình là làm diễn viên và ghi âm, còn nội dung thì mình sản xuất khá là ít. Bởi vì các bạn trong team khá nhiều và nội dung thì được gửi về liên tục nên sẽ chọn ra những bài viết xuất sắc nhất để đưa lên trên kênh.

Bạn đã tham gia những sản phẩm nào của LHMS?

Mình đã tham gia những sản phẩm nào của LHMS đúng là một câu hỏi thử thách về trí nhớ. Mình không thể nhớ được từ những bước đầu tiên đến bây giờ thì mình đã tham gia những sản phẩm nào. Vậy nên mình sẽ nói về sản phẩm gần đây nhất mình tham gia nha! 

Sản phẩm gần đây nhất mình tham gia làm diễn viên và lồng tiếng là Wrap up những cuốn sách hay mình đọc trong quý I 2022. Còn những sản phẩm khác thì các bạn nếu tò mò có thể truy cập kênh LHMS và đoán xem là mình đã tham gia những sản phẩm nào nhé!

Sản phẩm để lại cho bạn ấn tượng sâu sắc nhất khi trở thành một BookTuber của LHMS?

Sản phẩm đầu tiên của LHMS có sự tham gia của mình cũng là sản phẩm để lại cho mình ấn tượng rất sâu đậm, đó chính là Kim Ji Young, sinh năm 1982.

Đối với mình, ngay từ khi cầm kịch bản trên tay mình đã cảm thấy khá ấn tượng bởi vì đây là một kịch bản có cách dàn dựng khá ấn tượng, mới mẻ. Một kịch bản viết rất là hay, mượn câu chuyện về cô em gái nhỏ trò chuyện, tâm sự với người chị gái qua một bức thư. Nó khiến cho mình có hứng thú hơn để tìm hiểu về cuốn sách này cũng như là xem cả phim chuyển thể của nó nữa.

Kim Ji Young, sinh năm 1982 của nữ tác giả Cho Nam Joo, ra mắt năm 2016 và ngay lập tức trở thành cuốn sách gây tranh cãi khi động chạm đến chủ đề nữ quyền vốn nhạy cảm và đang nóng tại Hàn Quốc sau phong trào #metoo.

Khi ấy, để xây dựng video review về cuốn sách mang chủ đề nữ quyền này, LHMS đã tìm kiếm một gương mặt bứt ra ngoài hình ảnh của người phụ nữ truyền thống, có một cái gì đó mạnh mẽ hơn để dám lên tiếng đòi quyền lợi cho mình. Vì vậy, với mái tóc tém lúc bấy giờ, mình đã được founder để mắt đến và mời làm diễn viên.

Kịch bản này có lẽ là lên trong một thời gian khá dài với nhiều dấu vết chỉnh sửa. Thế nhưng với sự tập trung của hai thầy cô cố vấn cũng như là founder của team thì chỉ trong một buổi chiều chúng mình đã hoàn thành được sản phẩm đó đấy. 

Các bạn có ngần ngại không khi mình vẫn còn rất trẻ so với một số Booktubers ngoài kia có độ tuổi lớn hơn, nhiều kinh nghiệm hơn?

Đối với bọn mình thì đây vừa là cơ hội vừa là thách thức. LHMS là một kênh còn khá trẻ, nhưng nếu chúng mình ngần ngại, chúng mình không làm bây giờ thì đến lúc nào chúng mình mới bắt tay vào làm. Đó là câu trả lời cho câu hỏi chúng mình có ngần ngại không: Chúng mình không ngại. Bởi vì hãy làm luôn đi, hãy làm ngay khi chúng mình vẫn còn nhiệt huyết và đam mê.

Với việc chúng mình không có quá nhiều kinh nghiệm thì rất may mắn là ngoại trừ sự support từ chính những thành viên, cộng tác viên thì chúng mình còn được sự ủng hộ nhiệt tình của các anh chị là BookTuber. Điều đấy khiến chúng mình cảm thấy như được hòa chung vào một cộng đồng và cảm thấy rất háo hức, rất vui vẻ với công việc của chúng mình hiện nay.

Phong cách riêng của kênh BookTuber LHMS là gì?

Về phong cách thì có thể nói là mỗi video của LHMS lại mang một màu sắc khác nhau. Bởi đằng sau mỗi sản phẩm là công sức, sự nỗ lực của cả team. Vậy nên, nó mang một tinh thần đồng đội, một bức tranh trung hòa của rất nhiều gam màu kết hợp lại. Vậy nên nếu muốn nói về một phong cách riêng biệt, thống nhất chung của LHMS thì khá là khó.

Về hình thức thể hiện của LHMS thì chúng mình cảm thấy rất tâm đắc. Bởi vì LHMS không chỉ review sách theo lối đi truyền thống là một người nói trước máy quay và giới thiệu về một cuốn sách mà LHMS đang cố gắng đa dạng hóa các hình thức video mà chúng mình muốn thể hiện, như là diễn kịch, review sách, cũng có các hoạt động nho nhỏ về các trò chơi, các thử thách đường phố. Điều đó để tăng sự thu hút và tương tác giữa các thành viên trong team cũng như gợi sự hứng thú cho người xem.

Mục đích của kênh booktuber LHMS?

Tuy LHMS đang có khá nhiều hình thức để triển khai nhưng điều cốt lõi nhất mà chúng mình muốn truyền tải được thì thứ nhất là thỏa mãn niềm yêu thích, đam mê của chúng mình về đọc sách cũng như chia sẻ về sách. 

Một điều nữa thôi thúc chúng mình làm kênh book review này là vì chúng mình muốn truyền tải những thông điệp, những điều có ích, những điều đẹp đẽ. Mặc dù nó nhỏ thôi nhưng nó có ích cho cộng đồng.

Và cuối cùng, mong rằng một chút công sức nho nhỏ của chúng mình sẽ lan tỏa được văn hóa đọc rộng hơn và sâu hơn đến với các bạn trẻ.

Những khó khăn bạn gặp phải khi trở thành một booktuber?

Có lẽ là một BookTuber rẽ ngang, một “tay mơ” nên mình hoàn toàn không có kinh nghiệm gì về mặt diễn xuất, lên hình và thậm chí cả ghi âm nữa. Nhưng mà may thay là trong team có rất nhiều các bạn cộng tác viên cũng như bạn founder không ngại học hỏi mà chúng mình đã dần khắc phục được những điều đó và giúp đỡ lẫn nhau, hoàn thiện, đưa ra những sản phẩm bọn mình cảm thấy rất hài lòng ở trên kênh hiện nay.

Và một khó khăn nữa đối với mình chính là công việc BookTuber này là một công việc part time của mình mà thôi, còn song song với nó là việc học tập. Vậy nên mình cảm thấy là mình chưa dành nhiều thời gian để gắn bó với LHMS. Đó cũng là một trong những khó khăn đối với mình. Thời gian thì ít nhưng lượng sách hay thì lại vô cùng nhiều. Đúng là một bài toán đau đầu phải không ạ!

Trở thành một booktuber đem lại cho bạn những lợi ích gì?

Trở thành một BookTuber khiến mình có cơ hội được tiếp cận với nhiều đầu sách hay hơn và cũng thôi thúc mình hãy đọc nhiều hơn đi, đừng lười biếng dành thời gian chơi smartphone nữa.

Điều thứ hai là như mình đã nói, trước khi trở thành một thành viên của LHMS thì mình chỉ làm trong ban tổ chức của chương trình Book Review của trường Đại học Ngoại ngữ mà thôi. Mình chưa hề có bất cứ kinh nghiệm nào về việc review sách cũng như là lên hình, thu âm. Khi đến với LHMS thì mình đã học được cách làm sao để viết được một bài review hoàn chỉnh cũng như truyền tải được thông điệp mình mong muốn và thu hút được khán giả. Hoặc là kỹ năng cải thiện giọng nói hay là cách tìm được một tông giọng phù hợp đối với những thể loại video và chủ đề sách khác nhau. Đó là những điều mình học được. 

Thêm vào đó là một điều vô cùng quý giá: Mình được làm việc với rất nhiều bạn và mở rộng mối quan hệ với những người có cùng sở thích. Điều đấy khiến cho mình cảm thấy như tìm được một góc bình yên để tận hưởng và chia sẻ đam mê của mình.     

Tiêu chí lựa chọn sách của LHMS là gì?

Về những cuốn sách mà LHMS ưu tiên lựa chọn thì có lẽ không nằm ở hai từ khóa là sách “hot” và sách mới mà đó là những cuốn sách phù hợp. 

Đối với chúng mình thì thì không gì hay hơn là những cuốn sách vào thời điểm mà người ta cần đến nó. Ví dụ vào mùa hè thì LHMS sẽ có danh sách những cuốn sách hay về mùa hè hay là podcast tản mạn về mùa hoa bằng lăng và những dòng lưu bút.

Cũng có đôi khi chúng mình lựa chọn những cuốn sách đang “hot” và phù hợp với hoàn cảnh. Ví dụ như thời gian vừa qua khi bộ phim điện ảnh “Xa ngoài khơi kia nơi loài tôm hát” được công chiếu thì LHMS cũng có hai video (một phiên bản tiếng Việt và một phiên bản tiếng Anh) review về cuốn sách này.

Ngoài ra, LHMS còn lựa chọn những cuốn sách phù hợp với thông điệp mà chúng mình muốn truyền tải về cái đẹp, về tính thẩm mỹ cũng như các giá trị nhân văn. Ví dụ cụ thể là sắp tới LHMS sẽ ra mắt một video review về tác phẩm Cố đô của Kawabata Yasunari. Đó không phải là một cuốn sách đang “hot” hay quá phù hợp với thời điểm hiện tại, nhưng nó mang đến cho chúng mình những rung động mãnh liệt. 

Trên kênh LHMS của chúng mình đã có hai video review về hai tác phẩm của Kawabata là Xứ tuyết và Những người đẹp say ngủ. Tác giả Kawabata Yasunari là người Nhật Bản đầu tiên và người châu Á thứ ba đạt giải Nobel văn chương. Ông được trao giải vào năm 1968, đúng dịp kỷ niệm 100 năm cuộc Duy tân của Thiên Hoàng Minh Trị. Những tác phẩm của nhà văn gây ấn tượng với chúng mình bởi phong vị truyền thống Nhật Bản đậm đà và sự duy mỹ, nét buồn u uẩn thấm sâu trong con chữ.

Về phần nội dung cho video review tác phẩm Cố đô thì LHMS đã chuẩn bị xong rồi đấy! Mình đang trong quá trình trao đổi với bạn reviewer và tìm hiểu thêm về cuốn sách cũng như văn phong của tác giả Kawabata để xây dựng được một video review thật hiệu quả, truyền tải được những thông điệp mà tác giả Kawabata Yasunari và bạn reviewer gửi gắm đến người đọc, người xem. 

Bạn sẽ ưu tiên điều gì để nói tới khi review sách?

Một ví dụ cụ thể nhé: Khi nói về cuốn sách Trí tuệ Do Thái này thì mình sẽ ưu tiên điều gì?

Thứ nhất mình muốn giải thích tại sao chúng ta luôn có một tư duy trong đầu là những người Do Thái là những người rất thông minh. Điều cốt lõi của họ là ở đâu, những yếu tố nào đã tại nên trí tuệ Do Thái? Điều khiến mình ấn tượng nhất trong cuốn sách này chính là kỹ năng ghi nhớ. Đó là kỹ năng ghi nhớ không chỉ các kiến thức về sách vở mà còn là khả năng ghi nhớ một điều rất quan trọng đối với chính bản thân mình là nhớ mặt và nhớ tên của mọi người. Sau khi đọc cuốn sách này thì mình đã rút ra một bí quyết đó là “những khuôn mặt thiên thần” -  hãy có những tưởng tượng để khắc ghi những hình ảnh, gương mặt và những cái tên vào trí nhớ của mình.

Và một điều vô cùng quan trọng trong cuốn sách này là kỹ năng ghi nhớ để học ngoại ngữ. Đối với đa số mọi người thì học ngoại ngữ là một hành trình rất khó khăn. Thế nhưng tác giả Eran Katz sau hai lần đến Việt Nam thì ông đã có thể nói chuyện bằng tiếng Việt. Và với nhiều kỹ năng của một bậc thầy ghi nhớ, ông sẽ chia sẻ cho chúng ta những “skill” nào để chúng mình có thể nắm bắt được một ngôn ngữ cũng như là rất nhiều thông tin liên quan khác. 

Tại sao LHMS lựa chọn trở thành một kênh BookTuber mà không phải hình thức review khác?

Lý do khiến LHMS chúng mình lựa chọn hình thức xây dựng video để giới thiệu về sách là vì hiện nay chúng ta thường có thời gian sử dụng smartphone khá nhiều để lên mạng và tìm hiểu tin tức. Điều đó khiến chúng mình cảm thấy hình thức review theo video sẽ thu hút hơn so với việc review theo bài viết. Bởi vì mọi người thường có tâm lý hơi lười đọc khó nhiều chữ, đây là trở ngại đối với một số bạn. 

Bên cạnh đó, việc sản xuất video với khá nhiều nhân vật và hình thức khác nhau thì chúng mình mong muốn rằng nó sẽ thoát khỏi những hình thức review truyền thống với một người, một sách và một máy quay. Mình nghĩ rằng điều đó có thể khiến cho cách bạn có thể nhìn thấy nhiều gương mặt mới hơn trên cùng một kênh. Có thể là bạn sẽ phù hợp với phong cách nhân vật này và thích hợp với nhân vật khác ở một chuyên mục nữa. Điều đó khiến cho chúng mình có thể mở rộng được phạm vi tiếp xúc với các bạn. 

Đồng thời, nguồn năng lượng mà mỗi người lan tỏa là khác nhau, thì chúng mình hy vọng LHMS sẽ trở thành một kênh thật nhiều năng lượng với những đối tượng khác nhau. Thêm vào đó, với nhiều hình thức như là làm video, diễn kịch hay là các game thì nó sẽ có sự đa dạng về cách thể hiện và khiến cho khán giả không bị nhàm chán.

Vị trí của LHMS trên bản đồ BookTubers tại Việt Nam hiện nay?

Trên bản đồ BookTuber hiện nay, LHMS của chúng mình là một kênh còn trẻ và ít kinh nghiệm. Quá trình tự học và tự mày mò trở thành BookTuber của chúng mình được sự ủng hộ và giúp đỡ nhiệt tình của các anh chị BookTuber khác như anh Vui lên, chị Xoè tay đón gió, chị Hà Linh đọc sách…

Đội ngũ của chúng mình còn khá trẻ và chưa có nhiều kinh nghiệm, đều là những người mới bắt tay vào làm và đi với sự đam mê mà thôi. Điều đó cũng khá khó khi chúng mình phải học hỏi tất cả từ đầu, từ quay, dựng, lựa chọn sách đến viết review. May mắn là chúng mình nhận được sự ủng hộ nồng nhiệt từ các bạn cộng tác viên và cộng đồng các anh chị BookTuber. Đó cũng là một động lực to lớn để LHMS tiếp tục hoạt động và khẳng định vị trí một kênh BookTuber có ích cho cộng đồng và đa dạng các màu sắc, cá tính.

Những nỗ lực để LHMS được biết đến nhiều hơn?

Để LHMS được tiếp cận với nhiều khán giả hơn thì chắc chắn là chúng mình phải mở rộng hoạt động trên nhiều kênh nhất có thể. Chúng mình đang có mặt ở trên Youtube, Facebook, Instagram và sắp tới có lẽ là Tiktok. 

Và một điều khiến chúng mình vô cùng tự hào đó chính là vừa qua chúng mình đã có mặt trên kênh truyền hình VTV trong chuyên mục Bây giờ và ở đây nhằm lan tỏa văn hóa đọc của các bạn trẻ đến với nhiều người hơn. Các bạn nếu tò mò có thể tìm xem nhé!