Những dòng trạng thái bi quan, những lời than thở về sự “vô nghĩa” của cuộc sống không còn là hiện tượng cá biệt mà đã trở thành bức tranh chung trên mạng xã hội. Ẩn sau đó là một thế hệ đang vật lộn với cảm giác bế tắc nhưng chưa đủ nhận thức để gọi tên khủng hoảng mà mình trải qua.

Vì sao giới trẻ ngày nay lại dễ dàng rơi vào trạng thái ấy? Đâu là những tác nhân khiến sự bế tắc bị “bình thường hóa”, khiến nỗi lo lắng hiện sinh ngày càng lan rộng? Để đi tìm câu trả lời, nhóm phóng viên đã có cuộc trao đổi với ThS. Nguyễn Thị Hồng, cố vấn tâm lý với nhiều năm kinh nghiệm trong công tác tham vấn học đường, đồng thời cũng là cố vấn cho nhiều chương trình hỗ trợ sức khỏe tinh thần cho học sinh và sinh viên. 

Khủng hoảng hiện sinh hiện đang là một vấn đề phổ biến trong xã hội hiện nay, đặc biệt ở những người vừa trải qua khủng hoảng, một biến cố lớn. ThS. Nguyễn Thị Hồng đã chia sẻ nhiều nguyên nhân cốt lõi dẫn đến việc ngày càng nhiều các bạn trẻ rơi vào trạng thái khủng hoảng hiện sinh. Liên quan đến vấn đề vì sao tình trạng khủng hoảng hiện sinh lại thường xảy ra nhiều ở các bạn sinh viên, ThS. Nguyễn Thị Hồng cho rằng việc sinh viên vừa bước vào độ tuổi trưởng thành và bước vào một môi trường mới có thể khiến cho các bạn đặt ra nhiều sự hoài nghi về mục đích, ý nghĩa cuộc sống và tương lai của bản thân. 

Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin và các phương tiện truyền thông đại chúng cũng là một trong những yếu tố khiến cho khủng hoảng hiện sinh ngày càng xuất hiện nhiều ở người trẻ. Hiện nay, nhiều người dùng mạng xã hội thường có xu hướng sống ảo, “phông bạt”, thích khoe mẽ, thể hiện để đánh bóng tên tuổi và hình ảnh của bản thân. “Việc chạy theo những hình ảnh hào nhoáng trên mạng xã hội đã khiến nhiều bạn trẻ tự đánh mất đi chính mình, không còn quan tâm đến những việc làm thật sự ý nghĩa mà bị cuốn theo những trào lưu, bình luận khen chê trên mạng xã hội”, chị Hồng cho biết. 

Đặc biệt, những thông tin đào sâu về vấn đề khủng hoảng tuổi hiện sinh cũng chưa xuất hiện nhiều trên các phương tiện thông tin, truyền thông. “Tôi nghĩ có lẽ truyền thông vẫn ưu tiên những chủ đề dễ tiếp cận, dễ tạo hiệu ứng lan tỏa hơn là những khía cạnh về chiều sâu của triết lý sống hay tâm lý cá nhân”, chị Hồng nói thêm.  

Qua phần chia sẻ của ThS. Nguyễn Thị Hồng, có thể thấy, khủng hoảng hiện sinh không chỉ đến từ những biến cố lớn, mà còn bắt nguồn từ nhiều yếu tố âm thầm len lỏi trong đời sống thường ngày, từ môi trường học tập, sự thay đổi trong các mối quan hệ cho đến áp lực vô hình từ mạng xã hội và truyền thông. Chính những “mầm mống” ấy đã tạo nên một nhiều trăn trở, day dứt với những câu hỏi về giá trị bản thân và ý nghĩa cuộc sống.

Nhằm làm rõ hơn các vấn đề tâm lý ẩn chứa phía sau những tác động đến cuộc sống của người trẻ, nhóm phóng viên đã tìm gặp các bạn sinh viên từng trải qua khủng hoảng hiện sinh để lắng nghe chính những trải nghiệm thực tế vào thời điểm họ rơi vào vòng xoáy ấy, từ đó thấy rõ hơn cách khủng hoảng hiện sinh âm thầm tác động đến tâm lý, hành vi của mỗi người.

Bạn Minh Khang hiện đang là sinh viên năm 2 Học viện Báo chí và Tuyên truyền. Vốn là một người luôn năng nổ và nhiệt huyết trong các hoạt động, thế nhưng phía sau hình ảnh của một cậu sinh viên tích cực, Khang cũng đã từng rơi vào một giai đoạn khủng hoảng. Chia sẻ với phóng viên, Khang bày tỏ mình phải đối diện với những vấn đề về công việc, học tập, tình cảm, tài chính và các mối quan hệ.

Những biểu hiện của khủng hoảng hiện sinh bắt đầu xuất hiện với Khang khi mọi vấn đề trong cuộc sống đã bị “dồn nén” quá nhiều. “Khi nhận ra mình bắt đầu có những dấu hiệu của sự khủng hoảng, mình đã chọn cách không chia sẻ hay tâm sự với ai. Vì thế, mọi khó khăn trong cuộc sống của mình khi ấy lại càng thêm chồng chất”, Khang tâm sự. 

Bản thân Khang nhận ra cuộc khủng hoảng đã chạm đến đỉnh điểm khi cảm xúc bùng nổ không thể kìm nén. “Lần đầu tiên mình khóc nức nở trên đường trở về nhà, mình vừa đi xe vừa khóc. Sau quãng đường dài, mình vẫn khóc, đó là lúc mình biết mình thực sự khủng hoảng và mọi thứ đã ngoài tầm kiểm soát”.  

Trong giai đoạn khủng hoảng, sự hoang mang sẽ dẫn đến một loạt những câu hỏi chất vấn dồn dập trong tâm trí. Những câu hỏi này như tạo thành một “cơn bão” trong lòng, khiến họ không ngừng suy nghĩ và dằn vặt chính mình. Từ đó, sự khủng hoảng lại kéo theo những hoài nghi về bản thân, dần mất định hướng và suy nghĩ tiêu cực về tương lai. 

Vào thời điểm bị rơi vào khủng hoảng, từng câu hỏi chất vấn dồn dập trong tâm trí đã khiến Khang rơi vào tình trạng nghi ngờ bản thân. "Mình tự hỏi liệu bản thân có thực sự phù hợp với công việc này hay không, làm sao để cân bằng công việc với các mối quan hệ, hay đơn giản chỉ là mình có đang hiểu và tôn trọng chính mình không. Tất cả những suy nghĩ đó cứ vẩn vơ mỗi ngày, khiến mình trở nên nhạy cảm và thường xuyên bật khóc", Khang kể lại. 

Nhiều bạn trẻ cũng thường rơi vào tình trạng khủng hoảng hiện sinh khi công việc học tập không đạt được như kỳ vọng. Những mục tiêu đặt ra bỗng không thể hoàn thành, con đường do chính mình định hướng bỗng như lệch khỏi quỹ đạo. Điều ấy cũng phần nào khiến các bạn như càng thêm sự nghi ngờ về những cố gắng của bản thân mình. 

“Mình từng nghĩ mình sẽ không bao giờ thất bại”. Đó là niềm tin gần như tuyệt đối mà Đoàn Hưng Thịnh, sinh viên ngành Văn hoá và Truyền thông xuyên quốc gia, Trường Đại học Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội đã mang theo trong suốt những năm tháng phổ thông. Nhưng rồi, vài điểm số tưởng chừng nhỏ bé đã đủ để xô đổ toàn bộ sự tự tin ấy, kéo Thịnh vào vòng xoáy của khủng hoảng hiện sinh. 

Như bao bạn trẻ khác, hoang mang, bất ngờ hay hoảng loạn cũng là những cảm xúc của Thịnh khi mới rơi vào trạng thái khủng hoảng hiện sinh.“Thậm chí, mình còn từng có định kiến về những người bị khủng hoảng. Vì thế, đến khi chính bản thân mình mắc phải, mình đã không thể tin rằng mình bị như vậy. Mình không thể chấp nhận được và cố gắng né tránh nó”. 

Để cố gắng tránh khỏi sự khủng hoảng, Thịnh luôn giữ bản thân trong trạng thái bận rộn. Nhưng càng gắng gượng, hiệu quả lại càng không đến. Mọi thứ như một “quả bóng tuyết lăn xuống dốc” khi bạn liên tục gặp thất bại trong học tập và cuộc sống, cũng như những bước ngoặt liên tiếp bất ngờ ập tới. Từ những niềm tin tuyệt đối về các mục tiêu của bản thân, Thịnh đã nhận ra mình thật sự khủng hoảng và mất hoàn toàn niềm tin ấy. 

Những con số tưởng chừng nhỏ bé ấy, đối với Thịnh, lại là minh chứng rõ ràng cho sự tụt dốc. “Mình không còn là chính mình nữa”, nỗi thất vọng như nhấn chìm bạn trong cảm giác bất lực. 

Đằng sau những câu hỏi “mình là ai?”, “mình muốn trở thành người như thế nào?” chính là nỗi sợ hãi về sự vô định, tựa như một lớp sương mù dày đặc che kín con đường phía trước. Thịnh không chỉ loay hoay với việc học tập hay mối quan hệ, mà còn phải đối diện với những áp lực vô hình đến từ chính những suy nghĩ của bản thân. 

Thời điểm rơi vào khủng hoảng, Thịnh không thể tập trung học tập, thậm chí có môn rơi vào điểm liệt. Trong cuộc sống, bạn trở nên lạnh nhạt với gia đình, giao du nhiều hơn bên ngoài nhưng lại không cảm nhận được niềm vui. Thậm chí có những lúc Thịnh cảm thấy mình “chạm đáy”.  

Áp lực từ gia đình cũng góp phần khiến sự khủng hoảng trở nên nặng nề hơn. Khi đã rơi vào khủng hoảng hiện sinh, đôi khi chỉ là một lời nói hay một lời khuyên cũng vô tình trở thành “gánh nặng” khiến bạn càng lún sâu vào sự hoang mang, lo lắng. Với bạn, áp lực ấy luôn âm thầm kéo về một hướng, khiến việc tự định hình bản thân thêm khó khăn.

Không có gì sai khi ai trong chúng ta đều khát khao đi tìm mục đích sống và ý nghĩa của cuộc sống. Thế nhưng, những nỗ lực ấy dường như đang tạo nên những áp lực vô hình. Chúng ta cứ mải miết đi tìm câu trả lời, nhưng khi không nhận được điều thỏa đáng, niềm hy vọng dần biến mất và bản thân cũng như bị thu mình lại trước khó khăn…