(Sóng trẻ) - Lễ hội đền Thái Vi được tổ chức vào 15/3 âm lịch hàng năm tại Ninh Hải (Hoa Lư, Ninh Bình) vừa là dịp để người dân tưởng nhớ công đức của vua Trần Thái Tông, vừa là điểm hẹn tâm linh và văn hóa.

Theo sử sách ghi chép lại sau khi khải hoàn trong cuộc kháng Nguyên Mông lần thứ nhất (năm 1258), Đức Thái Tông hoàng đế đã truyền ngôi báu cho Hoàng thái tử Trần Thánh Tông, còn bản thân thì lui về chốn Trường Yên thanh tịnh, khai mở cơ đồ hành cung Vũ Lâm. Tại nơi này, ngài kiến lập Thái Vi Từ, đồng thời chiêu tập dân chúng phiêu tán, khai khẩn điền địa, mở mang đường sá, tu sửa những yếu địa, trù tính cho những phen binh lửa về sau.

Chốn hành cung này cũng là nơi diễn ra nhiều cuộc nghị bàn quốc sự trọng yếu dưới sự chủ trì của Thượng hoàng. Đến cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông lần thứ hai, Vũ Lâm đã trở thành một căn cứ địa kiên cố của quân và dân Đại Việt. Chính từ nơi đây, vào ngày mồng ba tháng năm năm Ất Dậu (1285), Đức Thánh Tông hoàng đế và vị vua kế nghiệp Nhân Tông hoàng đế đã xuất quân, đánh tan một đạo quân giặc Nguyên Mông tại phủ Trường Yên, mở đầu cho cuộc phản công thần tốc, quét sạch quân xâm lược ra khỏi bờ cõi.

Sau chiến thắng vang dội trong cuộc kháng Nguyên Mông lần thứ ba, vào ngày rằm tháng ba năm Mậu Tý (1288), Đức Nhân Tông hoàng đế cùng toàn thể vương triều đã tề tựu tại Đền Thái Vi để cử hành đại lễ, kính cáo công đức lên Tiên đế và khải hoàn mừng thắng lợi.

Từ đó trở đi, ngày 15/3 âm lịch hàng năm trở thành ngày Lễ hội truyền thống của Đền Thái Vi thuộc xã Ninh Hải, huyện Hoa Lư trước đây, nay là thành phố Hoa Lư. Đây cũng là dịp để giáo dục thế hệ trẻ về một giai đoạn lịch sử hào hùng và những giá trị văn hóa truyền thống quý báu.

Tâm điểm của lễ hội là những nghi thức cổ kính và trang trọng. Lễ rước kiệu là một trong những nghi lễ quan trọng nhất, thường diễn ra vào ngày chính hội. Trước đó, các kiệu được các thôn trang hoàng lộng lẫy với cờ phướn, hoa tươi và vật phẩm cúng tế. Đoàn rước kiệu trang nghiêm xuất phát từ đền chính, đi qua các tuyến đường trong làng với đội cờ, đội trống chiêng hùng tráng dẫn đầu, theo sau là các bô lão mặc phẩm phục truyền thống và kiệu thờ được khiêng một cách kính cẩn bởi những thanh niên trai tráng. 

Bên cạnh đó, lễ tế được tổ chức tại sân đền hoặc chính điện với hương án, đèn nến và các vật phẩm tế lễ. Chủ tế cùng các vị bồi tế thực hiện các nghi thức dâng hương, đọc văn tế, ca ngợi công đức của vua Trần Thái Tông và cầu mong quốc thái dân an trong tiếng nhạc tế lễ trang nghiêm.

Sinh sống lâu năm tại đây, bà Nguyễn Thị Duyên (64 tuổi, thôn Văn Lâm) chia sẻ: "Xưa kia lễ hội mình là dịp để người dân tưởng nhớ công ơn của vua Trần Thái Tông và tề tựu, cầu mong một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Các nghi thức cúng tế thì rất coi trọng, được các cụ cao niên trong làng đứng ra chủ trì. Tinh thần cộng đồng được thể hiện rất rõ trong những ngày hội như thế này. Bây giờ đời sống khấm khá hơn, lễ hội cũng được đầu tư bài bản hơn, nhưng cái gốc gác, cái ý nghĩa tưởng nhớ vua Trần thì vẫn phải giữ gìn”.

Không chỉ có các nghi lễ trang trọng, lễ hội đền Thái Vi còn rộn ràng với nhiều trò chơi dân gian mang đậm bản sắc văn hóa địa phương. Những trò chơi như kéo co, vật, đua thuyền, cờ người... không chỉ tạo không khí vui tươi, gắn kết cộng đồng mà còn tái hiện sinh hoạt văn hóa của người dân xưa, rèn luyện kỹ năng, phẩm chất và truyền lại những nét đẹp truyền thống cho thế hệ sau. Tiếng cười nói, reo hò cổ vũ vang vọng khắp không gian lễ hội, tạo nên một bức tranh văn hóa đa sắc màu.

Lễ hội đền Thái Vi sở hữu một sức hút đặc biệt nhờ sự kết hợp hài hòa giữa yếu tố lịch sử, tâm linh và văn hóa truyền thống. Du khách khi đến với lễ hội không chỉ đơn thuần tham quan mà còn có cơ hội trải nghiệm một không gian văn hóa sống động, hòa mình vào những nghi lễ trang nghiêm, thưởng thức các hoạt động văn nghệ dân gian đặc sắc và cảm nhận được bản sắc văn hóa độc đáo của vùng đất cố đô. Chính sự khác biệt và tính trải nghiệm cao này tạo nên một sản phẩm du lịch văn hóa đặc trưng, thu hút những du khách mong muốn khám phá chiều sâu văn hóa của Việt Nam.

Tận mắt chứng kiến không gian văn hóa đặc sắc anh John Andrew (32 tuổi, Anh) vui vẻ chia sẻ: “Đây là lần đầu tiên tôi đến đây và thực sự rất ấn tượng. Các nghi lễ rất trang trọng, mang đậm dấu ấn lịch sử. Tôi cũng rất thích các trò chơi dân gian, vừa vui vừa giúp mình hiểu thêm về văn hóa truyền thống. Tôi nghĩ là lễ hội như thế này cần được quảng bá nhiều hơn nữa để mọi người biết đến vẻ đẹp văn hóa của Việt Nam”.

Với quy mô tổ chức trang trọng, các hoạt động văn hóa phong phú và sự tham gia đông đảo của người dân và du khách, lễ hội đền Thái Vi trở thành một sự kiện nổi bật, thu hút sự quan tâm của giới truyền thông và du khách trong và ngoài nước. 

Bà Chu Thị Hoài Thu, Phó Chủ tịch UBND Xã Ninh Hải cho biết: “Trong thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục đầu tư và nâng cấp cơ sở hạ tầng du lịch, đồng thời xây dựng các sản phẩm du lịch đặc trưng gắn liền với lễ hội, như các tour du lịch văn hóa, trải nghiệm các hoạt động truyền thống. Chúng tôi cũng chú trọng đến việc bảo tồn nguyên vẹn các nghi lễ cổ truyền và nâng cao chất lượng dịch vụ để mang đến những trải nghiệm tốt nhất cho du khách”.

Lễ hội đền Thái Vi không chỉ là một sự kiện văn hóa tâm linh mà còn là một minh chứng sống động cho sức sống mãnh liệt của truyền thống lịch sử và văn hóa Việt Nam. Giữa lòng Cố đô Hoa Lư, lễ hội tiếp tục được trao truyền qua bao thế hệ, góp phần tô điểm thêm vẻ đẹp và giá trị cho vùng đất Ninh Bình.