Văn hóa review: Khi mỗi trải nghiệm đều được đưa lên mạng

(Sóng trẻ) - Từ những bát bún, ly cà phê đến lớp học hay tour du lịch, sinh viên ngày nay dường như không bỏ lỡ cơ hội “review”, chia sẻ cảm nhận sau mỗi trải nghiệm. Nhưng đằng sau thói quen tưởng chừng vô hại ấy, “văn hóa review” đang dần trở thành con dao hai lưỡi: nơi lan tỏa những góp ý tích cực, nhưng cũng có thể khiến một địa điểm, doanh nghiệp bị tẩy chay chỉ sau vài dòng đăng tải.

Ăn gì, nói đó

Chỉ cần mở TikTok, Threads hay Google Maps, không khó để bắt gặp những bài đánh giá chi tiết: từ giá cả, thái độ phục vụ, cho đến từng góc chụp checkin trong quán cà phê. 

Phúc Hoàng, sinh viên năm cuối tại Hà Nội, không phải là một “reviewer chuyên nghiệp”, nhưng lại là một trong hàng triệu người trẻ có thói quen chia sẻ trải nghiệm trên mạng xã hội. “Hễ đi ăn hay đi đâu thấy hay ho hoặc có trải nghiệm đặc biệt, tốt hay chưa tốt là mình đều viết vài dòng đánh giá. Một phần để ghi nhớ, phần khác là chia sẻ với mọi người. Ăn ngon thì nói ngon, có điểm chưa ổn thì nói nhẹ để quán biết mà cải thiện”, Hoàng chia sẻ.

Theo Hoàng, review giúp ích rất nhiều: “Giờ đi đâu, đặt gì cũng xem review trước cho yên tâm. Review chân thật giúp người khác tiết kiệm thời gian, tiền bạc, và tránh rơi vào tình huống khó chịu”. Tuy vậy, không phải lúc nào những dòng chia sẻ ấy cũng phản ánh đúng thực tế: “Có lần đọc được đánh giá khen quán nọ đỉnh của chóp, đến nơi thì đồ ăn nguội tanh, phục vụ chậm. Mình tự nhủ là cảm nhận mỗi người khác nhau, nên từ đó học cách đọc kỹ và tham khảo nhiều nguồn hơn”.

Khi review trở thành “con dao hai lưỡi”

Khúc Cao Diệu Anh (2004, Hà Nội) cũng thường xuyên để lại đánh giá trên Google Maps hoặc TikTok sau mỗi lần đi ăn, đi du lịch. Với bạn, đây là hành động nhỏ nhưng mang lại nhiều ý nghĩa cộng đồng: “Người đến trước để lại đánh giá giúp người đến sau tránh nơi phục vụ kém, chọn được chỗ phù hợp hơn với sở thích”.

Tuy nhiên, bạn cũng nhìn nhận mặt trái của hiện tượng này: “Có một số bài review sai lệch, cố tình bôi nhọ hoặc tâng bốc quá mức. Chỉ một bài đăng sai sự thật thôi cũng có thể khiến quán mất khách, ảnh hưởng đến doanh thu và uy tín”.

Diệu Anh cho rằng, cần phân biệt rõ giữa đánh giá tiêu cực và bôi nhọ: “Khi gặp tình huống lỗi nhỏ, mình sẽ góp ý riêng với quán. Nhưng nếu thái độ phục vụ kém, coi thường khách thì mới đăng công khai. Tất nhiên là phải viết bằng ngôn từ khách quan, không công kích. Nếu thêm thắt, công kích cá nhân thì đó không còn là review, mà là hạ thấp người khác”.

Người kinh doanh giữa “búa rìu” dư luận

Ở chiều ngược lại, những người làm dịch vụ đang phải học cách sống cùng các đánh giá trên mạng.

Bạn Lê Thị Thảo, người sáng lập thương hiệu du lịch trải nghiệm Nature Camping & Trekking (IG: @nature.campandtrek) - cho rằng review có sức ảnh hưởng mạnh mẽ: “Review của khách giống như marketing tự nhiên, vì truyền miệng luôn hiệu quả hơn quảng cáo. Nhưng cũng có thể là con dao hai lưỡi. Một bài đăng tiêu cực có thể khiến doanh thu giảm mạnh, thương hiệu bị tẩy chay, thậm chí nhân viên mất tinh thần”.

Hiện đang quản lý LLAB - cửa hàng tráng và scan ảnh film, chị Ngô Thùy Dương chia sẻ bằng kinh nghiệm thực tế: “Đánh giá của khách hàng thực sự quan trọng. Mọi người thường xem review trước khi chọn nơi đến. Một review tích cực có thể giúp cửa hàng thu hút khách, nhưng một review tiêu cực, nếu bị phớt lờ, sẽ khiến khách hàng quay lưng”.

Chị cho rằng, cách phản ứng khi nhận được phản hồi tiêu cực mới là yếu tố quyết định: “LLAB luôn xem xét lại toàn bộ quy trình phục vụ. Chúng tôi gọi đó là cơ hội cải thiện. Quan trọng là phải nhìn nhận khách quan, xem phản hồi có mang tính xây dựng không, rồi phản hồi lịch sự. Thực tế, xử lý review tiêu cực khéo léo có thể giúp lấy lại niềm tin, thậm chí biến khách hàng khó tính thành khách thân quen”.

Chia sẻ cần đi cùng trách nhiệm

Review không chỉ đơn thuần là dòng trạng thái cảm xúc, mà còn là một dạng quyền lực mềm trong thời đại số. Mỗi cú nhấp chuột “đăng bài” đều có thể ảnh hưởng đến hình ảnh, danh dự và doanh thu của người khác.

Giới sinh viên - nhóm người trẻ năng động, dễ tiếp cận công nghệ cũng đang góp phần định hình “văn hóa review” mới: nhanh, lan tỏa mạnh và có sức ảnh hưởng xã hội. Tuy nhiên, nếu thiếu kiểm chứng, thiếu thiện chí, những dòng chia sẻ ấy rất dễ trở thành nguồn tin sai lệch, khiến mạng xã hội biến thành nơi “xét xử cảm tính”.

Phúc Hoàng thẳng thắn: “Mình nghĩ review là chia sẻ thật lòng, không phải là công cụ để câu view hay hạ thấp người khác. Cứ viết có tâm thì người đọc sẽ tự cảm nhận được”.

“Văn hóa review có trách nhiệm” không chỉ là trung thực và tôn trọng người được nói đến, mà còn là sự tự ý thức của mỗi người dùng mạng. Bởi trong thời đại mà một bài đăng có thể lan tỏa nhanh hơn cả lời nói, điều quan trọng không chỉ là “được nói”, mà là nói sao cho đúng và nói sao cho có ích.