Hạt gốm Bát Tràng

(Sóng Trẻ) - Dạo một vòng quanh chợ gốm Bát Tràng, ta bắt gặp không ít gian hàng bán hạt gốm bên cạnh những gian hàng ấm chén, bát đĩa… Hạt gốm được bày la liệt, rời có, tết thành vòng hoặc dây đeo cũng lắm.

So với những đồ gốm khác như chén bát, chậu hoa, lọ lục bình…, hạt gốm có một kích thước rất khiêm tốn. Có những hạt nhỏ như hạt vòng, đa phần các hạt bằng cỡ chiếc cúc áo thường hoặc chiếc cúc áo khoác. Những hạt này có hình lập phương hoặc hình trụ dẹt, hình bông hoa. Một số hạt có hình dạng đặc biệt như ngôi sao, trái tim, chiếc quần, chiếc áo, hình mặt người thì có kích cỡ to hơn. Màu sắc của hạt gốm rất đa dạng: xanh, trắng, hồng, vàng… Phần lớn hạt gốm mang họa tiết là những chữ cái, cánh hoa, hình tròn xoắn ốc, mặt cười ngộ nghĩnh. Có cả những hạt không mang họa tiết để người mua tự trang trí thêm.

Dây đeo tết từ hạt gốm

Các bạn trẻ đang chọn hạt gốm

Các hạt gốm chính là “nguyên liệu” để tạo nên những chiếc vòng hoặc dây đeo xinh xắn, độc đáo. Đến với những gian hàng hạt gốm, chúng ta có thể chọn những chiếc vòng tay, dây đeo được tết sẵn từ những hạt gốm với nhiều kiểu dáng khác nhau. Giá của mỗi chiếc khoảng từ 15 đến 20 nghìn đồng. Nếu không thích những chiếc đã được tết sẵn, bạn có thể lựa chọn những hạt gốm rời theo sở thích, cá tính, ý tưởng của mình. Sau đó, người bán hàng sẽ tết miễn phí chúng thành chiếc dây đeo hoặc vòng tay, vòng cổ. Giá mỗi hạt gốm rời từ 2 đến 5 nghìn, tùy hình dáng, kích cỡ của hạt. Như vậy, cũng chỉ mất khoảng 15 - 20 nghìn là chúng ta đã có một chiếc dây hạt gốm của riêng mình, không “đụng hàng” với ai, hoặc có một món quà độc đáo để tặng bạn bè.

“Mình rất thích những chiếc vòng làm từ hạt gốm. Chúng xinh xắn, lại thể hiện được cá tính. Lần trước đến Bát Tràng, mình đã mua một chiếc về. Tụi bạn mình trông thấy đều thích. Lần này mình sẽ mua thêm mấy chiếc về làm quà cho tụi nó” - một bạn vừa chọn hạt gốm vừa trò chuyện với chúng tôi.

Có một điều dễ nhận thấy: khách mua hạt gốm đa phần là học sinh, sinh viên. Đây là mặt hàng vừa thể hiện được cá tính, đáp ứng sở thích, lại vừa hợp với túi tiền của các bạn trẻ. Trò chuyện với chị Nhung, chủ một gian hàng bán hạt gốm, chị cho biết: “Mặt hàng này chủ yếu bán cho học sinh, sinh viên, khách du lịch thì ít mua. Không chỉ đến mua lẻ, có sinh viên còn đặt hàng làm dây đeo cho cả lớp”. Nài học sinh, sinh viên, cá biệt có trường hợp một công ty đặt mua dây đeo làm từ hạt gốm với số lượng lớn. Chị Nhung kể: “Gần đây còn có công ty đặt hàng làm dây đeo thẻ cho tất cả các nhân viên. Lần trước họ đặt hàng trăm cái, lần này cũng vậy”. Rồi chị chỉ cho chúng tôi chiếc móc treo rất nhiều dây đeo thẻ của công ty mà chị vừa nhắc đến. Họa tiết trên mỗi hạt gốm của chiếc dây ấy chính là lo, biểu tượng và tên của công ty. Hãy hình dung, một ngày nào đó, chúng ta bước chân vào một lớp học hay một công ty và bắt gặp các sinh viên của lớp, các nhân viên của công ty đều đeo thẻ bằng chiếc dây tết từ hạt gốm Bát Tràng, thay cho những chiếc dây đơn điệu bình thường. Chắc chắn rất ấn tượng, độc đáo và cá tính. Dấu ấn Bát Tràng dường như đã lan tỏa xa hơn một phần nhờ chính những hạt gốm nhỏ bé.

Bạn Nhung vui vẻ khoe chiếc vòng làm từ hạt gốm

Tìm đến xưởng gốm của gia đình anh Trần Tường Văn, chúng tôi được biết hạt gốm đã được làm từ lâu và có rất nhiều gia đình làm hạt gốm. Nhưng đây không phải là mặt hàng chính ở Bát Tràng. Hạt gốm chỉ được làm kèm thêm, tranh thủ lúc nghỉ ngơi, rỗi rãi của người dân. Vào buổi tối, mọi người vừa xem ti vi vừa làm hạt gốm. “Chỉ cần một chiếc que nhỏ tạo lỗ, vê đất xung quanh, rồi nặn theo những hình dạng, kích cỡ khác nhau. Những hạt gốm hình chiếc quần, chiếc áo, bông hoa, ngôi sao thì có những chiếc khuôn nhỏ để làm. Sau khi tạo hình sẽ đem phơi khô, vẽ và tráng men như những mặt hàng gốm khác” - anh Văn, chủ xưởng gốm nói. Do có kích thước nhỏ nên các hạt gốm thường được kèm vào khoảng trống giữa những chiếc bình, chiếc âu để đem nung và ra lò cho dễ dàng hơn. Quy trình làm hạt gốm đơn giản là thế nhưng nhìn hình dáng và họa tiết của các hạt gốm, nhìn những chiếc dây đeo xinh xắn, cá tính, ta vẫn thấy được sự tài hoa, sáng tạo của người thợ gốm.

Nét đẹp Bát Tràng được in dấu trên những hạt gốm. Tới lượt mình, những hạt gốm lại góp phần làm nên sự độc đáo cho làng cổ Bát Tràng. Có lẽ vì vậy mà những hạt gốm Bát Tràng đã và vẫn tìm được chỗ đứng cho mình giữa rất nhiều đồ gốm tinh xảo trong suốt những năm qua. 

Lê Thị Sao Băng, Lương Thị Bích

Trường Đại học sư phạm Hà Nội

Lớp báo viết V22