Khảm trai “bung nét” tinh xảo dưới đôi bàn tay của người trẻ

(Sóng trẻ) - Nghề khảm trai là loại hình thủ công mỹ nghệ truyền thống tinh xảo, có lịch sử lâu đời, đang dần được làm mới trong đời sống hiện đại. Với niềm đam mê dành cho nghề truyền thống, Nguyễn Thị Minh Châu - cô gái trẻ đã nỗ lực sáng tạo các sản phẩm trâm khảm trai, góp phần lan tỏa và làm sống lại giá trị của loại hình thủ công độc đáo. 

Bén duyên với nghề truyền thống

Từ thuở nhỏ, Minh Châu đã được lớn lên với ký ức gắn liền cùng những lớp khảm trai óng ánh, với hình ảnh và âm thanh quen thuộc của công việc chế tác thủ công. Sự tinh xảo, tỉ mỉ qua từng nét đục giũa đã nuôi dưỡng trong Châu tình yêu với nghề khảm trai truyền thống. Với Minh Châu, khảm trai đã trở thành điều quen thuộc trong cuộc sống. 

Bước sang những năm tháng đại học, Châu nhận ra rằng khảm trai không thực sự phổ biến, đặc biệt với người trẻ. Cô bày tỏ: “Trong suy nghĩ của mình thì gia đình nào cũng sẽ có nội thất hoặc đồ vật nào đó được khảm trai bởi nó rất đẹp và tinh xảo. Tuy nhiên, nhiều người bạn của mình lại không biết đến khảm trai, không biết đó là một nghề truyền thống lâu đời ở Việt Nam”.

Minh Châu chia sẻ bản thân là một người thích sử dụng trâm cài tóc. Tuy nhiên tại thời điểm đó, trâm gỗ chưa quá phổ biến tại thị trường Việt Nam, đặc biệt giá thành chưa thực sự “ưu ái” với người trẻ. “Có nhiều loại trâm bằng đồng và khảm nhưng chất liệu ấy chưa phổ biến và cũng chưa ai làm trâm gỗ kết hợp với khảm trai. Lúc đó mình muốn làm thử một cây trâm gỗ khảm trai cho bản thân, sau thấy phù hợp nên đã phát triển thêm”, Châu kể. 

Khao khát được thực hiện điều đặc biệt cho bản thân kết hợp cùng với khảm trai truyền thống, Châu đã lên ý tưởng về trâm gỗ khảm trai và mời bạn bè làm cùng. Mun Artisan là “đứa con đầu lòng” của Châu và nhóm bạn, trong đó, Châu phụ trách chính trong mảng lên ý tưởng và thiết kế sản phẩm.

Thổi lửa “thắp” nghề

Dù gắn bó với khảm trai suốt những năm tháng tuổi thơ song khi trực tiếp bắt tay với một sản phẩm “thực sự của mình”, cô gái trẻ vẫn bỡ ngỡ và gặp nhiều khó khăn. Từ khâu lựa chọn chất liệu gỗ, hoàn thiện kỹ thuật khảm, cân đối giữa yếu tố truyền thống và thẩm mỹ hiện đại, đến việc định hình phong cách sản phẩm và tiếp cận thị trường, mỗi bước đi đều đặt ra những thử thách hoàn toàn mới.

Gỗ được dùng để làm trâm là gỗ mun - một loại gỗ có màu trầm sẫm tự nhiên, độ bền cao, chịu lực tốt và bề mặt có độ bóng đẹp. “Gỗ mun khá khó tính, chỉ cần thời tiết mưa ẩm sẽ bị cong vênh hoặc nứt chân chim. Có những đợt thời tiết thất thường, chúng mình đã phải bỏ đi rất nhiều gỗ vì không đạt chất lượng để làm trâm”, Châu chia sẻ.

Khâu khó nhất trong chu trình sản xuất một chiếc trâm khảm trai là quá trình khảm. Dù có yêu cầu chi tiết cơ bản song trâm khảm trai lại đặt ra rất nhiều thách thức cho những người thợ lành nghề bởi kích thước của nó. Đầu trâm rất nhỏ, trai được khảm lên lại càng nhỏ và tinh xảo hơn. Do đó, người thợ phải tập trung cao độ, tỉ mỉ đưa từng miếng trai vào vị trí phù hợp. 

Để hoàn thiện một sản phẩm phải trải qua nhiều công đoạn, từ việc xử lý bề mặt gỗ, mài nhẵn, đánh bóng cho đến khảm trai, sơn bảo vệ,... Mỗi sản phẩm trâm khảm trai lại có một ngoại hình khác nhau, không chiếc nào giống chiếc nào. Đây là điểm đặc trưng bởi mỗi chiếc trâm sẽ mang vân gỗ tự nhiên của thiên nhiên, rất dễ phân biệt.

Hiện nay, Minh Châu cùng nhóm bạn đang từng bước nỗ lực phát triển Mun Artisan với hướng đi lâu dài. Bên cạnh thành công của trâm gỗ, Mun Artisan còn tích cực phát triển một số sản phẩm khác như gương, vòng cổ,… được khảm trai tinh xảo và độc đáo. Bằng việc không ngừng sáng tạo trong thiết kế, cách kể câu chuyện sản phẩm và tiếp cận người dùng, Châu mong muốn đưa khảm trai đến gần hơn với người trẻ, để nghề truyền thống không chỉ được gìn giữ mà còn tiếp tục phát triển trong nhịp sống hiện đại.