36 giá hầu- giá trị văn hoá lịch sử của người Việt.

(Sóng trẻ) - Tín ngưỡng thờ Mẫu là một trong những tín ngưỡng dân gian lâu đời của người Việt, trong nghi lễ, có tổng cộng 36 vở diễn xướng, được gọi là 36 giá đồng.

Hầu đồng 36 giá, tín ngưỡng dân gian lâu đời

Hầu đồng là một nghi lễ tâm linh đặc biệt trong tín ngưỡng thờ Mẫu, là sự kết hợp giữa tín ngưỡng thờ Mẫu và các yếu tố của đạo giáo, phong tục thờ cúng tổ tiên. Đây là một trong những nét văn hóa tâm linh độc đáo, sâu sắc và có sức ảnh hưởng mạnh mẽ đến đời sống tinh thần của người Việt qua nhiều thế hệ.

Thông thường, trong Hầu đồng sẽ có 36 giá, mỗi giá hầu sẽ được các Thanh Đồng hay Chân Đồng biểu diễn và truyền đạt, làm nghi lễ nhảy, múa, ban lộc, phán truyền... về một huyền tích, về một vị Thánh trong hệ thống Đạo Mẫu. 

Tương truyền rằng 36 giá đồng là 36 câu chuyện ca ngợi những người anh hùng dân tộc, là những người có công dựng xây đất nước, sau này khi họ mất đi, được dân gian tôn lên làm thánh. Mỗi một vị được hiển thánh là một câu chuyện khác nhau được dân gian truyền tụng từ đời này sang đời khác qua tiếng hát, cung đàn muôn điệu cảm xúc. Như vậy, Hầu đồng biểu tượng cho sự gắn kết giữa con người và thế giới thần linh, là cách con người ta hướng hồn cốt về cội nguồn dân tộc để thể hiện lòng biết ơn, tôn kính…

Quan niệm về “36 giá đồng” trong tư duy của “thanh đồng”

Gắn bó với tín ngưỡng đạo Mẫu chính thức được 14 năm, Nghệ nhân Đồng Thầy Lê Thị Thu Hiền chia sẻ: “Đồng hành cùng tín ngưỡng Đạo Mẫu một thời gian dài, cô rất tự hào mỗi khi khoác áo Thánh lên người, được hoá thân vào các Bóng Thánh, là những bậc Thánh hiền đã có công dựng nước và giữ nước”.

Là một nghệ nhân, Thanh đồng Thu Hiền chia sẻ đã từng hầu rất nhiều giá đồng, như Phủ Khăn Mẫu, Đức Thánh Trần Triều, Đức Thánh Đệ Tam, Vương cô nhà Trần, Chúa Thượng Ngàn, Hoàng Bơ, Hoàng Bảy, Hoàng Mười, Cô Bé, Cậu Bơ…mỗi y phục của các giá hầu, đối với cô đều mang một cảm xúc, thần thái khác biệt, lúc thì tươi vui, rạng rỡ, khi thì oai phong, lẫm liệt. “Nhớ lại những lúc ấy, cô cảm thấy rất tự hào”. Cô Đồng Thu Hiền bồi hồi chia sẻ kỷ niệm “hoá thân” trong các giá hầu đồng. 

Khi được hỏi quan điểm về 36 giá đồng, Thanh đồng Thu Hiền cho biết: “ Theo cô, 36 giá đồng là thể hiện cho 36 vì tinh tú trên bầu trời, ở đây, cụ thể là các vị Thánh, những người đã có công dẹp giặc, giữ bờ cõi đất nước, là những vị thần thánh đã có công làm cho cuộc sống người dân được ấm no, hạnh phúc”. Nghệ nhân Thu Hiền cũng khẳng định, 36 giá đồng thể hiện sự kết nối mãnh liệt trên phương diện văn hoá và lịch sử của người Việt. 36 giá trong hầu đồng thể hiện “sức sống bất diệt” của một di sản văn hoá tâm linh, và cũng là lịch sử nguồn cội truyền lại cho con cháu đời sau mãi nhớ về đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, “đền ơn đáp nghĩa”.

Lưu giữ giá trị văn hóa tín ngưỡng

Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu tam phủ của người Việt đã được UNESCO tôn vinh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Nhiều năm nay Hầu đồng đã và đang tồn tại trong đời sống tâm linh tín ngưỡng của người Việt và là nét đẹp văn hóa của ông cha đáng được bảo tồn, phát huy và trân trọng. Khi được hỏi về việc gìn giữ và phát triển văn hoá Hầu đồng, Nghệ nhân Thu Hiền nêu quan điểm rằng Hầu đồng mang đậm bản sắc văn hoá dân tộc, đã được gìn giữ qua nhiều thế hệ. “Cô rất vinh dự khi là công dân của nước Việt, được là con của Mẫu, được khoác trên mình áo Thánh, hầu các bậc Thánh”. Cô chỉ mong mọi người đều phải có trách nhiệm tôn vinh và quảng bá những gì mà Mẹ thiên nhiên đã ưu ái ban tặng cho người Việt, để văn hoá Hầu đồng được hiểu và thực hiện tôn nghiêm, đúng đắn, tránh sa đà vào mê tín dị đoan.