Cảnh báo “ma trận” thực phẩm bẩn quanh trường học 

(Sóng trẻ) - Năm học 2025 - 2026 đã trôi qua được gần 2 tháng, bất chấp những cảnh báo liên tục, nhiều cửa hàng kinh doanh quà vặt không rõ nguồn gốc, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn thực phẩm (ATTP) vẫn mua bán sôi nổi quanh các cổng trường tại TP Hà Nội. Tình trạng đáng báo động này đang đẩy nỗi lo của các bậc phụ huynh lên đến đỉnh điểm.

Nhắm mắt, ăn đại

Hàng quán vỉa hè trước cổng trường học đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống học đường. Đã thành thông lệ, cứ đến giờ tan học là thời điểm các sạp bán hàng ăn rong hoạt động hết công suất tại các cổng trường học. Trên các xe đẩy tự chế, người bán hàng rong trưng bày sẵn phong phú các món ăn vặt yêu thích của giới trẻ: từ xiên que bánh mì, xúc xích, bánh tráng trộn,… đang chờ “chinh phục” dạ dày của các thực khách. 

Khảo sát tại ngõ 130 Xuân Thủy, cả con phố dậy lên mùi dầu mỡ, nước sốt, khói chiên quyện vào nhau. Giữa những tiếng í ới gọi nhau của học sinh, sinh viên, những xe hàng rong chen chúc trên lòng phố, nổi bật nhất là dãy xe đẩy bày bán “xiên bẩn” - món ăn đường phố đang được ưa chuộng. 

Sở dĩ có tên gọi như vậy vì hầu hết những xiên que này đều được làm từ các loại viên chiên đông lạnh, rẻ tiền, được rã đông qua loa và thả vào chảo dầu đen kịt, sôi sùng sục. Mọi công đoạn chế biến, bày bán diễn ra ngay trên vỉa hè, giữa khói bụi từ dòng người, phương tiện giao thông qua lại tấp nập. Thậm chí, một số người bán hàng còn vô tư “tối giản hóa” các công đoạn chế biến khi tay trần bốc thức ăn để chiên rán, phục vụ khách hàng. 

Mặc dù gọi là bẩn nhưng nghịch lý thay, những chiếc xe đẩy bán xiên que lại là tụ điểm tập trung nhiều học sinh, sinh viên ghé ăn nhất con phố này. Không chỉ bởi hình thức bắt mắt, đa dạng đủ hương vị, những chiếc xe đẩu này thu hút bởi cách bán “buffet”, khách hàng muốn ăn bao nhiêu tùy ý, được tự chọn món tùy thích mà giá thành rất rẻ. 

Dù tận mắt chứng kiến quy trình chế biến đồ ăn không đảm bảo ATTP, bạn H.V (sinh viên trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội) cho biết: “Thật ra mình cũng biết mấy món này không sạch, nhưng ăn cho vui. Tan học ra, đi qua ngửi thấy mùi thơm, xiên que đủ màu là không kìm được. Vừa rẻ, vừa nhanh, lại tụ tập bạn bè nói chuyện. Chứ ăn một xiên 2.000 đồng thì ai mà nghĩ đến an toàn thực phẩm nữa. Cũng may mắn vì dù ăn bao lần nhưng mình chưa bị đau bụng bao giờ”.

Dọc các tuyến phố của phường Cầu Giấy - nơi tập trung nhiều trường Đại học, không khó để bắt gặp những xe đẩy bán hàng có không gian chế biến đồ ăn rất bẩn, không đảm bảo vệ sinh ATTP. Tại một cửa hàng chuyên bán các bánh tráng trộn, xô chậu được người bán sử dụng để trộn thức ăn cho khách. Những can dầu trộn, gia vị trộn cho thức ăn được đựng trong các chai, hộp không nhãn mác, không nguồn gốc xuất xứ, không hạn sử dụng rõ ràng. Đồ ăn được các chủ xạp bày bán lộ thiên, không được che đậy, bóc kín, tiềm ẩn nguy cơ xấu đến sức khỏe người ăn: bệnh tiêu hóa, nhiễm trùng, ngộ độc, ....

Bên cạnh những xe đẩy bán đồ ăn chế biến tại chỗ, những gói quà vặt, bánh kẹo, chai nước hoa quả nhiều màu không rõ nguồn gốc được bày bán tràn lan tại cổng các trường học. Theo ghi nhận của PV tại cổng trường THCS Nghĩa Tân (phường Nghĩa Đô, TP Hà Nội) và trường THCS Mễ Trì (phường Từ Liêm, TP Hà Nội), hàng chục học sinh ríu rít tụ tập trước các quầy hàng rong và sạp tạp hóa quanh cổng trường, tranh nhau mua những túi đồ ăn vặt đủ màu sắc. 

Giá chỉ từ 1.000 đến 2.000 đồng một túi, rẻ đến mức mỗi em cũng có thể mua vài gói cho vui miệng. Điểm chung của những món quà vặt với bao bì sặc sỡ, không nhãn mác, không nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, thậm chí không có hạn sử dụng nhưng chúng có vị cay cay, ngọt ngọt, mặn nên đặc biệt lôi cuốn các “thượng đế nhí” mỗi bữa xế chiều. 

Dù trong trường có căng tin dành riêng cho học sinh, em H.H (học sinh lớp 8, trường THCS Nghĩa Tân) cho biết: “Đồ ăn trong căng tin nhà trường không ngon, không đa dạng và giá đắt. Em thường mua tăm cay, cá hồi nướng, thạch dừa,... ngoài này vì chúng ngon, rẻ, mua được nhiều loại”. 

Tương tự tại cổng trường THCS Mễ Trì (phường Từ Liêm, Hà Nội), đông đảo học sinh vây quanh chiếc xe đẩy bán những ly nước xanh, đỏ, nhiều sắc màu và đồ ăn vặt: tăm cay, nem nướng phên, .... Theo lời kể của nhiều học sinh, bữa xế chiều tiêu chuẩn bao gồm: một ly nước siro đá bào và 2 đến 3 gói bim bim cay là đủ để “ấm bụng” sau những tiết học căng thẳng. 

Em H.N (học sinh lớp 9, trường THCS Mễ Trì) cho hay: “Em thường dùng tiền bố mẹ cho để mua đồ dùng học tập còn thừa để mua đồ ăn vặt. Chiều nào đi học thêm, không kịp về nhà ăn thì em sẽ mua bim bim, nước ngọt, tăm cay để ăn cho đỡ đói. Em thấy vừa rẻ, vừa ngon, vừa tiện lợi”. 

Phụ huynh bất an vì nguy cơ ngộ độc thực phẩm

Bước vào năm học mới, lượng học sinh trở lại trường tăng đột biến kéo theo nhu cầu ăn uống quanh cổng trường cũng “nóng” lên. Hàng quán, xe đồ ăn vặt mọc dày đặc, khiến tình trạng mất an toàn thực phẩm trở thành vấn đề đáng lo ngại và khó kiểm soát hơn bao giờ hết.

Theo Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), phần lớn những món quà vặt này có nguồn gốc không rõ ràng, điều kiện bảo quản kém, dễ bị nhiễm khuẩn trong quá trình chế biến và bày bán. Trong đó, vi khuẩn E.Coli là tác nhân phổ biến nhất, có thể gây ra hàng loạt bệnh về đường tiêu hóa như tiêu chảy, đau bụng, thậm chí là tả nếu người ăn sử dụng thường xuyên.

Chị Ngọc Thúy (phụ huynh học sinh lớp 8, trường THCS Mễ Trì) chia sẻ: “Gần đây đọc báo, xem tivi thấy nhiều vụ học sinh bị ngộ độc thực phẩm mà thật sự lo. Trẻ con vô tư, các con thấy đồ ăn rẻ, ngon, lạ thì lại rủ rê nhau ăn chung, chia tiền. Giờ chiều nào tôi cũng cố gắng thu xếp đón con tận nơi, vừa yên tâm hơn, vừa kiểm soát được chuyện ăn uống của con”. 

Chị Thanh Hiền (phụ huynh học sinh lớp 7, trường THCS Nghĩa Tân) cho biết: “Con đi học thì vẫn phải cho tiền tiêu, vì nhiều khi các cháu cần mua thêm đồ dùng học tập. Tôi chỉ cho tiền vừa đủ vì tôi sợ tiền thừa lại đem mua đồ ăn linh tinh ngoài cổng trường. Tôi cũng luôn dặn dò con không được ăn quà vặt, uống nước ngọt ngoài cổng trường”. 

Thực tế cho thấy, việc xử lý các vi phạm về ATTP trong kinh doanh thức ăn đường phố vẫn là một bài toán nan giải. Dù quy định đã có, chế tài đã ban hành, song việc thực thi trên thực tế lại gặp không ít trở ngại. Nhiều cơ sở kinh doanh mang tâm lý đối phó, chỉ chấp hành quy định khi có đoàn kiểm tra, còn ngày thường thì phớt lờ các yêu cầu về vệ sinh, bảo quản thực phẩm. 

Nguyên nhân sâu xa nằm ở ý thức kém về ATTP của một bộ phận người bán, khi lợi nhuận được đặt lên trên sức khỏe của người tiêu dùng. Trong khi đó, công tác kiểm tra, giám sát của cơ quan chức năng vẫn chưa đáp ứng yêu cầu: lực lượng mỏng, tần suất kiểm tra hạn chế, mức xử phạt hành chính lại quá nhẹ, thiếu tính răn đe. Chính sự buông lỏng này khiến tình trạng mất an toàn thực phẩm quanh trường học vẫn âm ỉ kéo dài, đe dọa trực tiếp đến sức khỏe của hàng nghìn học sinh mỗi ngày.

Chị Ngọc Thúy chia sẻ: “Khi phát hiện các cơ sở vi phạm quy định về an toàn thực phẩm, việc xử lý nghiêm ngay từ đầu là hết sức cần thiết,giúp người kinh doanh nhận thức rõ hậu quả của hành vi vi phạm. Đồng thời, tôi nghĩ cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, phụ huynh và chính quyền địa phương trong việc tuyên truyền, nhắc nhở học sinh về thói quen ăn uống; phụ huynh cần quản lý việc tiêu tiền và lựa chọn đồ ăn của con em mình. Từ đó, tình trạng mất ATTP quanh trường học mới có thể được ngăn chặn hiệu quả, thay vì chỉ chạy theo xử lý khi sự cố đã xảy ra”.