Halloween: Lễ hội du nhập và những trăn trở

(Sóng trẻ) - Đối với người Việt, lễ hội vốn là một nét đẹp văn hóa, gắn liền với đời sống tinh thần từ bao đời. Thế nhưng, trong bối cảnh mới, nhiều lễ hội du nhập đã để lại không ít băn khoăn, lo lắng. 

Halloween là một lễ hội có nguồn gốc từ đạo Kitô, được tổ chức vào ngày 31 tháng 10 hằng năm. Khởi đầu, đây là dịp nhằm tưởng niệm các vị thánh, những người tử vì đạo và linh hồn đã khuất, với mong muốn giúp con người bớt sợ hãi trước cái chết. Tuy nhiên, theo dòng chảy của thời gian, ý nghĩa tôn giáo ban đầu của Halloween dần phai nhạt, thay vào đó là không khí vui tươi, sôi động của các hoạt động hóa trang, vui chơi và giải trí.

Tại Việt Nam, Halloween chỉ mới được du nhập khoảng hơn 20 năm gần đây. Sự lan tỏa của lễ hội này chủ yếu nhờ vào sức ảnh hưởng của điện ảnh, hoặc từ các du học sinh và cộng đồng người nước ngoài tại Việt Nam. Mặc dù lễ hội này không hề có lịch sử lâu đời hay gắn liền với tín ngưỡng bản địa như ở phương Tây, Halloween vẫn nhanh chóng chiếm được sự yêu thích, trở thành một sự kiện được giới trẻ Việt Nam háo hức chờ đợi hàng năm. 

Kỳ quái nhưng thú vị và sáng tạo

Cứ mỗi mùa Halloween đến, các cửa hàng trên phố Hàng Mã (Hà Nội) hay các cửa hàng đồ chơi trên cả nước lại tấp nập bày bán các trang phục, phụ kiện ma quái phục vụ cho lễ hội này. Từ những bộ đồ hóa trang siêu kinh dị cho đến những quả bí ngô trang trí lấp lánh. Halloween tại Việt Nam không chỉ dừng lại ở việc du nhập văn hóa đơn thuần mà đã trở thành một dịp lễ mà giới trẻ được vui chơi hết mình, giải tỏa căng thẳng sau những giờ làm việc mệt mỏi.

Em Nguyễn Ngọc N. bày tỏ sự thích thú của mình khi chuẩn bị tới lễ Halloween: “Mỗi khi đến dịp lễ này em đều đi mua đồ trang trí và hoá trang từ sớm. Việc hóa trang thành nhiều nhân vật khác nhau, từ kinh dị đến hài hước, từ cổ tích đến hiện đại, là một cách để em cũng như các bạn trẻ thử thách trí tưởng tượng của mình. Halloween không chỉ là dịp để giải trí mà còn là cơ hội để em thể hiện cá tính, sở thích thông qua trang phục và phong cách trang điểm độc lạ.” 

Bên cạnh yếu tố văn hóa, Halloween còn mở ra một “mùa vàng” kinh doanh cho nhiều lĩnh vực, đặc biệt là các ngành liên quan đến thời trang, mỹ phẩm, trang trí và ẩm thực. Nắm bắt xu hướng này, nhiều quán cà phê, nhà hàng và trung tâm thương mại đều tận dụng dịp lễ để tung ra loạt chương trình ưu đãi, tổ chức sự kiện theo chủ đề Halloween nhằm thu hút khách hàng. Nhờ đó, không khí lễ hội trở nên sôi động, mang đậm sắc màu giải trí và hấp dẫn không kém mùa Giáng sinh hay Valentine.

Niềm vui hay nỗi lo?

Việc du nhập văn hóa phương Tây qua các lễ hội vào Việt Nam đã kéo theo không ít tranh luận về cách tiếp nhận và thể hiện. Thực tế, nhiều bạn trẻ vì thiếu hiểu biết đã hóa trang theo hướng phản cảm, thậm chí đi ngược lại với thuần phong mỹ tục. Bên cạnh đó, ngày lễ này cũng bị cho là đang dần bị thương mại hóa, mất đi giá trị ban đầu. Thay vì là dịp tưởng nhớ những người đã khuất, Halloween trong mắt một bộ phận giới trẻ lại trở thành cơ hội để khoe mẽ trên mạng xã hội, chạy theo trào lưu bằng những bộ trang phục kỳ quái chỉ nhằm thu hút lượt tương tác, mà quên đi ý nghĩa thực sự của lễ hội.

Đáng chú ý hơn, việc tổ chức Halloween trong các trường học cũng đặt ra nhiều vấn đề tranh cãi. Không ít phụ huynh lo ngại rằng hình ảnh ma quỷ, kinh dị của lễ hội có thể tác động tiêu cực đến tâm lý trẻ nhỏ, gây sợ hãi hoặc ám ảnh. Đặc biệt, sau thảm kịch Halloween tại Itaewon (Hàn Quốc) năm 2022 khiến hơn 150 người thiệt mạng, nỗi lo về an toàn khi tổ chức các hoạt động Halloween tại những khu vực đông người càng trở nên đáng lưu tâm hơn bao giờ hết.

Chị H., một phụ huynh có con đang học tiểu học tại Hà Nội, chia sẻ:
“Vào những dịp như Noel hay Halloween, ban phụ huynh lớp chúng tôi thường thay nhau đến hỗ trợ các con ăn uống, vui chơi. Các cháu được tặng quà, được hóa trang nên ai cũng rất háo hức, thích thú. Tuy nhiên, tôi nghĩ việc tổ chức những ngày lễ như vậy trong lớp học cần được cân nhắc kỹ lưỡng. Bởi khi một lớp tổ chức, các lớp khác cũng muốn làm theo. Không chỉ vậy, nhiều cháu còn đòi bố mẹ đưa đi chơi ở siêu thị hay các sự kiện Halloween bên ngoài. Với những gia đình có điều kiện thì không sao, nhưng với các gia đình làm nông hay không có điều kiện thì điều này đôi khi lại trở thành gánh nặng và gây ra không ít phiền toái.”