Hoàng Quý Bình - Chàng trai 9x với hành trình gieo mầm xanh giữa phố thị

(Sóng trẻ) - Xuất phát từ tình yêu với cây cối trong khu vườn nhỏ thuở bé và trăn trở trước những đống rác không được phân loại ngoài đầu ngõ, Hoàng Quý Bình đã cùng bạn bè thành lập Green Life – dự án môi trường phi lợi nhuận lan tỏa lối sống xanh trong cộng đồng. Từ hoạt động “Đổi giấy lấy cây” đến chiến dịch “Đưa cây về phố”, Green Life dần trở thành một dấu ấn tử tế giữa đô thị đông đúc, với niềm tin rằng những thay đổi nhỏ cũng có thể tạo ra tác động lớn.

PV: Điều gì đã thôi thúc bạn bắt đầu hành động vì môi trường và sáng lập nên Green Life?

Mình tiếp xúc với cây cối từ khi còn nhỏ, mẹ mình đã hướng dẫn cách gieo trồng, chăm sóc cho khu vườn cạnh nhà. Thời gian chăm sóc cây cối là khoảnh khắc mình thích nhất trong ngày. Mình nghĩ tình yêu thiên nhiên đã lớn dần trong mình như thế.

Sau khi lên đại học, mình để ý đầu ngõ nhà mình có một điểm tập kết rác. Rác rất nhiều, mà trong đó có không ít thứ có thể tái chế được như giấy, chai nhựa... nhưng mọi người hầu như không biết phân loại hay xử lý thế nào. Rồi khi học ngành cơ điện tử, mình nhận ra rằng chính bản thân mình cũng thải ra nhiều rác, nhất là đồ điện tử hỏng, giấy tờ cũ mỗi kỳ thi. Từ đó, mình bắt đầu quan tâm hơn đến môi trường. Mình cũng đặt ra câu hỏi: “Liệu mình có thể làm gì để cải thiện tình hình? Làm sao để những thứ tưởng như bỏ đi ấy có thể có một ‘cuộc đời mới’?

Chính những câu hỏi đó đã thôi thúc mình tìm hiểu sâu hơn và bắt tay vào hành động. Mình bắt đầu thử thu gom, phân loại rác trong ký túc xá, rồi rủ thêm vài người bạn cùng làm. Từ những bước nhỏ ấy, mình và các bạn quyết định thành lập Green Life – một dự án giúp lan tỏa lối sống xanh và khuyến khích mọi người tái sử dụng, tái chế những gì có thể.

PV: Là người sáng lập Green Life, bạn đánh giá thực trạng và thách thức của rác thải tại Việt Nam ra sao?

Việt Nam là một đất nước đang phát triển, nên tốc độ mua sắm, tiêu dùng diễn ra rất nhanh và lớn. Ví dụ như ở Hà Nội, mỗi ngày thải ra khoảng 8.000 tấn rác. Còn ở TP.HCM thì con số đó lên đến khoảng 11.000 tấn một ngày – một lượng rác khổng lồ. Chính vì vậy, chúng mình tập trung vào việc nâng cao nhận thức của người dân về giảm rác và phân loại rác tại nguồn.

Giảm rác tức là làm sao để lượng rác thải ra ít hơn, thông qua việc thay đổi thói quen tiêu dùng theo hướng bền vững. Ví dụ như khi đi chợ thì tự mang túi vải, mua đồ thì mang bình cá nhân theo, hoặc ưu tiên sử dụng những sản phẩm thuộc kinh tế tuần hoàn, chẳng hạn như đồ tái sử dụng, đồ cũ, quần áo second-hand…

Ngoài ra, chúng ta có thể phân loại rác để tái chế, ví dụ như giấy, nhựa, kim loại có thể bán phế liệu thì mình gom riêng, không bỏ chung vào thùng rác sinh hoạt nữa, mà mang tới các điểm thu gom, hoặc tặng cho cô chú lao công. Làm vậy thì những loại rác đó có thể bước vào một vòng đời mới. Từ đó, nhận thức của cộng đồng cũng được nâng cao, và lượng rác thải ra các bãi chôn lấp tập trung sẽ giảm bớt, góp phần giảm gánh nặng lên môi trường.

PV: Trong quá trình Green Life tổ chức các sự kiện vì môi trường, có kỷ niệm nào để lại ấn tượng sâu sắc trong bạn?

Thật ra, thời gian đầu khi mới tổ chức Green Life, chúng mình cũng chưa hình dung rõ ràng được hành trình của mình sẽ phát triển như nào. Lúc đó, mình chỉ bắt đầu từ một hoạt động rất đơn giản: “Đổi giấy lấy cây”. Nhưng không ngờ, ngay sự kiện đầu tiên đã thu hút gần 2.000 người tham gia – một điều mà cả nhóm hoàn toàn bất ngờ và cảm xúc lúc đó thì đúng là… vỡ òa. Vì lượng người đến quá đông nên chúng mình khá lúng túng, chưa có kinh nghiệm tổ chức một sự kiện lớn như vậy. Nhưng cũng may là nhóm đã nhận được rất nhiều sự quan tâm và bao dung từ cộng đồng, dù chương trình vẫn còn những thiếu sót, nhưng vẫn được hưởng ứng nhiệt tình.

Lần khác, chúng mình tổ chức sự kiện “Đổi pin lấy cây” ở TP.HCM, ban đầu chỉ dự kiến tổ chức trong 2 ngày thôi. Nhưng do lượng người quan tâm quá đông, bài viết sự kiện được chia sẻ tới gần 20.000 lượt, nên nhóm phải cấp tốc chuyển phương án, kéo dài sự kiện thành 9 ngày để kịp đón tiếp tất cả mọi người tham gia. Nếu chỉ diễn ra trong 2 ngày thì không gian tổ chức sẽ quá tải, không thể phục vụ tốt được. Rất may là trong suốt 9 ngày đó, chúng mình còn nhận được sự hỗ trợ tự nguyện từ chính người tham gia – họ đăng ký làm cộng tác viên, góp sức điều phối chương trình.

Thậm chí có nhiều em nhỏ đã tự thu gom vỏ hộp sữa ở khu dân cư, ở lớp học, rồi gửi về cho Green Life để mang đi tái chế. Chính các em đã trở thành những “Đại sứ xanh”, giúp lan tỏa lối sống bền vững đến cộng đồng xung quanh.

PV: Triết lý hoạt động của Green Life là “hướng thượng và hướng thiện”, bạn hãy giải thích rõ hơn về thông điệp này?

“Hướng thượng và hướng thiện” là hai triết lý hoạt động cốt lõi của Green Life. Trong đó, “hướng thượng” nghĩa là luôn vươn đến những điều cao hơn – sự tiến bộ, đổi mới, nâng cao về kiến thức, chuyên môn, kỹ năng. Còn “hướng thiện” là hướng đến cái tốt đẹp, những điều tử tế trong hành động.

Với mình, mình chọn đề cao “hướng thượng” trước, rồi từ đó mới đến “hướng thiện”. Vì mình tin rằng, khi mỗi người có nền tảng kiến thức vững, có chuyên môn tốt và không ngừng hoàn thiện bản thân mỗi ngày, thì những đóng góp cho cộng đồng, cho môi trường hay cho xã hội mới thực sự sâu sắc, có giá trị và bền vững. Khi hiểu biết đủ đầy rồi, thì việc lan tỏa điều tử tế cũng sẽ đi xa hơn, và tạo ra được những thay đổi thật sự.

PV: Từ khi thực hiện dự án đến nay, hoạt động lan tỏa lối sống xanh của Green Life đã gặp những thuận lợi và khó khăn như thế nào?

Ngay từ những ngày bắt đầu dự án, chúng mình đã rất may mắn khi nhận được sự quan tâm lớn từ cộng đồng. Đến nay đã 6 năm, nhưng các sự kiện của Green Life vẫn luôn thu hút đông đảo người dân tham gia. Trang thông tin của nhóm hiện tại cũng đã có hơn 200.000 người theo dõi, mỗi tháng tiếp cận khoảng hơn 3 triệu lượt, đây mới là tính riêng ở Hà Nội. Ở TP.HCM cũng vậy, các bạn ở chi nhánh hoạt động rất năng động và nhận được nhiều sự giúp đỡ từ người dân.Hồi mới thành lập cơ sở ở TP.HCM, chúng mình được người dân ở đó giúp đỡ rất nhiều, mọi người chủ động hỗ trợ từ bàn ghế, kệ, giá, đến cả đồ dùng cần thiết để tổ chức sự kiện. Gần như chúng mình không phải tốn chi phí cho cơ sở vật chất mà đều được góp từ đồ cũ, đồ tái sử dụng được. Đó là điều mà nhóm cảm thấy vô cùng thuận lợi và biết ơn.

Tuy nhiên, khó khăn thì chắc chắn vẫn có – và khó khăn nhất lớn nhất chính là về tài chính. Green Life là một dự án phi lợi nhuận và chúng mình có chương trình  “đổi rác lấy quà” cho người dân khi họ mang rác đến. Nhiều loại rác thậm chí không ai thu mua, không tái chế được nhưng vì mục tiêu môi trường nên chúng mình vẫn cố gắng duy trì chương trình này. Những món quà có thể là cây xanh, sản phẩm tái chế, hoặc các đồ dùng thiết yếu như xà phòng, nước rửa bát, nước giặt... Hiện tại, các sự kiện của Green Life đều diễn ra vào mỗi cuối tuần. Vậy nên mỗi tuần cả nhóm đều phải chuẩn bị rất kỹ: từ nhân lực, quà tặng đến chi phí vận chuyển nếu tổ chức ở xa. Làm sao để hoạt động không chỉ diễn ra đều đặn, mà còn phải có chất lượng, tạo được giá trị thực sự.

Thêm một khó khăn nữa là về năng lực chuyên môn. Bản thân mình vốn học ngành kỹ thuật, không xuất phát từ lĩnh vực môi trường hay quản trị dự án. Nên khi bắt đầu Green Life, tất cả chúng mình, từ người sáng lập đến các bạn quản lý đều phải tự học rất nhiều, từ kỹ năng điều phối đến kiến thức chuyên ngành, để mọi hoạt động được làm đúng, làm bài bản.

PV: Với xu hướng người trẻ hiện đại ngày càng quan tâm đến môi trường, theo bạn, sự quan tâm này có tác động thực sự không hay chỉ dừng lại ở phong trào?

Sau đại dịch Covid-19, mình thấy mọi người bắt đầu quan tâm hơn đến môi trường, đến thiên nhiên và đến sức khỏe cá nhân hơn. Mình nghĩ rằng cũng từ đó, một lối sống xanh, sống bền vững đã bắt đầu hình thành dần dần trong cộng đồng.

Trước hết, ai cũng thấy rõ: Nếu con người tác động tiêu cực đến thiên nhiên, thì thiên nhiên sẽ có những "đáp trả" rất rõ ràng, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống. Thêm nữa, mọi người cũng bắt đầu chú trọng hơn vào việc tăng cường sức đề kháng, sống lành mạnh, sống tích cực để có thể chống chọi với những dịch bệnh hay khủng hoảng tương tự trong tương lai.

Chính vì vậy, các tiêu chuẩn sống bền vững, như hạn chế hóa chất, ưu tiên sản phẩm lành tính, sử dụng đồ tái chế, giảm túi nilon… đang được quan tâm hơn bao giờ hết. Mình nghĩ, đây không chỉ là một “xu hướng”, mà thực sự là một lối sống – vừa bền vững, vừa văn minh, vừa tốt cho sức khỏe, lại tốt cho môi trường. Và mình tin rằng, lối sống này sẽ tiếp tục lan tỏa mạnh mẽ hơn nữa. Không chỉ có các bạn trẻ đâu, mà cả các cô chú, anh chị lớn tuổi cũng đang dần thay đổi. Vì thật ra, chỉ cần một hành động nhỏ – ví dụ như không dùng túi nilon khi đi mua đồ cũng đã là một việc làm tử tế với môi trường rồi. Những điều nhỏ như thế, nếu được thực hiện đều đặn, sẽ tạo ra tác động rất lớn.

PV: Bạn có dự định gì cho tương lai để duy trì và phát triển hoạt động của nhóm?

Bắt đầu từ đầu năm nay, Green Life đã tiến hành tái cơ cấu và tinh gọn tổ chức, nhằm tối ưu hóa bộ máy và hoạt động hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, chúng mình cũng tập trung nhiều hơn vào việc nâng cao nhận thức của người dân về phân loại rác tại nguồn. Một trong những bước cụ thể là xây dựng website, nơi cập nhật đầy đủ các thông tin như: điểm thu gom rác, hướng dẫn xử lý rác đúng cách, cùng với những mẹo sống xanh thực tế. Tất cả đều được trình bày dễ hiểu, dễ tiếp cận, để ai cũng có thể theo dõi và áp dụng vào cuộc sống hàng ngày.

Ngoài ra, chúng mình cũng đang triển khai chiến dịch “Đưa cây về phố” mùa 2, trong đó sẽ xây dựng hai điểm tại quận Hai Bà Trưng và quận Cầu Giấy. Đây sẽ là không gian kết nối trực tiếp với người dân, qua những chậu cây nhỏ, để khơi dậy tình yêu thiên nhiên, truyền cảm hứng về lối sống bền vững. Mình tin rằng cây xanh không chỉ mang giá trị sinh học, mà còn có khả năng chữa lành, hỗ trợ sức khỏe tinh thần, giúp con người cảm thấy bình an hơn.

Song song với đó, Green Life vẫn duy trì việc đưa các chương trình, sự kiện môi trường đến các trường THPT và đại học – nơi có rất nhiều bạn trẻ đang sẵn sàng tiếp nhận và lan tỏa lối sống xanh.

PV: Xin cảm ơn bạn vì những chia sẻ đầy ý nghĩa!