Nhà báo Hồ Trí: Làm báo điều tra không để phán xét, mà để soi chiếu và thức tỉnh

(Sóng trẻ) - Làm báo chí điều tra chưa bao giờ là con đường dễ đi. Đằng sau mỗi bài viết là hành trình dài đầy thử thách – từ những ngày lặng lẽ thu thập chứng cứ, lần theo dấu vết, cho đến những khoảnh khắc đối mặt với áp lực, hiểm nguy và cả sự cô đơn. Nhưng với những người thật sự yêu nghề như nhà báo Nguyễn Hồ Trí, báo chí điều tra không chỉ là công việc, mà là sứ mệnh – sứ mệnh đi tìm sự thật, bảo vệ công lý và thắp sáng niềm tin vào giá trị của ngòi bút trung thực.

PV: Xin chân trọng cảm ơn nhà báo Hồ Trí đã tham gia phỏng vấn. Thưa nhà báo, trong quá trình tác nghiệp của mình, chắc hẳn anh đã có lúc phải đối mặt với nhiều tình huống “nhạy cảm”, vậy anh có thường gặp những tình huống buộc anh phải cân nhắc giữa việc theo đuổi nguồn tin đến cùng và “rút lui” để đảm bảo an toàn cho ekip của mình hay chưa?

Nhà báo Hồ Trí: Mọi người hay nói rằng báo điều tra nguy hiểm lắm, thường hay bị đe dọa đến tính mạng hay uy tín của mình. 

Chúng tôi làm truyền hình thì thường sẽ là cả một ekip. Chúng tôi đi làm, tất nhiên là chúng tôi cũng mong muốn được góp một tiếng nói, đồng thời mong muốn tạo ra một sản phẩm thành công, thành công với công chúng cũng như là thành công với giới chuyên môn.

Nhưng có những điều nếu thực sự làm ảnh hưởng đến các thành viên trong ekip thì chúng tôi phải cân nhắc. Trong trường hợp ảnh hưởng tới nhân vật thì tôi sẽ yêu cầu dừng lại, có những loạt bài có thể tôi đã hoàn thành rồi nhưng cũng sẽ không cho lên sóng nữa, kể cả đối với những cái loạt bài đã hoàn thành được khoảng 50-60% nhưng lại cảm thấy đầu mối thông tin của mình, nhân vật của mình có vẻ là đang bị lộ. 

Hơn nữa chúng tôi cũng phải nghĩ tới một vấn đề khác, đó là nhân vật trước khi lên sản phẩm, nhân vật vào sản phẩm và nhân vật bước từ sản phẩm ra cuộc đời lại rất khác nhau. Vậy nên các nhân vật khi bước từ sản phẩm ra cuộc đời, họ phải đối diện với rất nhiều sự nguy hiểm. Bởi vì những câu chuyện khi ấy đã bị phanh phui, tất nhiên những đối tượng mà bị phanh phui sẽ tìm cách gây khó dễ, vì sự bực tức, vì công việc bị ảnh hưởng, người ta sẽ tìm cách trả thù. Lúc đó tất nhiên người dễ nhắm đến nhất, dễ tác động nhất chính là những nhân vật tham gia vào trong sản phẩm của nhà báo. 

PV: Vậy bản thân anh đã từng gặp phải những thông tin đe dọa sau khi các phóng sự được đăng tải hay chưa? 

Nhà báo Hồ Trí: May mắn là tôi chưa từng gặp phải, từ các đơn thư, tin nhắn hay là những cuộc điện thoại, tôi cũng không biết lí do vì sao, có thể nói vui là “trộm vía”. 

Không ai muốn đẩy ai vào chỗ chết cả, kể cả đó là doanh nghiệp, một cơ sở hay là một cá nhân nào đó. Ở đây, báo chí chỉ muốn sau khi phản ánh thì sự việc sẽ thay đổi theo hướng tích cực hơn. Đây là điều mà ai cũng mong muốn. Và đôi khi chúng ta cũng sẽ đứng ở lằn ranh rằng nếu phản ánh sự thật, đối tượng kia sẽ phải trả giá cho các vấn đề sai phạm của mình. Mình cũng đã cho người ta một cơ hội rồi, nhưng đôi khi đối phương lại từ chối cơ hội đó. Vậy nên tôi phải phản ánh, không phải là tôi muốn “giết” ai, bởi vì tôi cũng không có đủ năng lực để “giết” bất kì ai. 

PV: Cuối năm 2022, phóng sự “Bẫy” của anh đã gây được tiếng vang lớn về vấn đề buôn người từ Việt Nam sang Campuchia. Có nhiều ý kiến cho rằng phóng sự này khi phát sóng sẽ ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa hai quốc gia. Vậy anh và ekip đã thông qua các bên như thế nào để phóng sự này có thể được phát sóng? 

Nhà báo Hồ Trí: Đây là câu chuyện liên quan tới quốc tế, tất nhiên nó cũng sẽ ảnh hưởng tới những quốc gia liên đới tới vấn đề này. Nhưng chúng ta phải biết đặt vấn đề đó như thế nào. 

Khi người ta xem sản phẩm báo chí, nhà báo không chỉ là đang nói sự thật, nhưng sự thật đó cũng không phải là một sự công kích, mà nó mang lại một giá trị tích cực. Nghĩa là chúng ta có mục đích trong vấn đề cần phản ánh chứ chúng ta không có động cơ. Và khi bạn không có động cơ, nó sẽ không ảnh hưởng tới mối quan hệ. 

Hơn nữa, việc phản ánh với mục đích tích cực có thể khiến cho mối quan hệ của các quốc gia càng tốt hơn. Mục đích mà bạn mang tới như thế nào? Một câu chuyện mang tính tuyên truyền sẽ khác với một câu chuyện mang tính cảnh báo, một câu chuyện phê phán thì lại thêm một khía cạnh khác nữa. Vậy nên sau giai đoạn tiền kỳ, khi bắt tay làm hậu kỳ, chúng tôi luôn cố gắng làm sao để sản phẩm đi theo đúng hướng, đúng mong muốn của mình để tất cả mọi thứ và cả quan hệ giữa các bên được tốt đẹp hơn thay vì tệ đi. 

PV: Ngoài những nỗi sợ ấy, sau khi phát sóng cùng những thành quả cá nhân nhà báo Hồ Trí đạt được, theo anh, đâu là thành quả mà anh tâm đắc nhất?

Nhà báo Hồ Trí: Khi nói đến thành quả, có lẽ mọi người sẽ nghĩ ngay đến giải thưởng, nhưng đây không phải là đích đến cuối cùng. Điều khiến tôi cảm thấy vui nhất là khi những nhân vật trong câu chuyện của mình vẫn ở trong vùng an toàn khi bước ra cuộc sống. Và đặc biệt hơn nữa là khi câu chuyện của mình, sản phẩm của mình được nhiều người biết tới, từ đó họ sẽ tự rút ra cho bản thân bài học về những chiêu trò, những việc lừa đảo và tránh được tình trạng trở thành một nạn nhân của buôn bán người. Đây chính là điều khiến tôi cảm thấy vui nhất.

Xin cảm ơn nhà báo Hồ Trí cùng những chia sẻ vô cùng bổ ích cùng chúng tôi ngày hôm nay!