Nhìn lại những định kiến về nghề làm báo

(Sóng trẻ) - Trong xã hội hiện đại, nghề báo đôi khi bị nhìn bằng những ánh mắt nghi ngờ. Có người nói nhà báo chỉ chạy theo tin giật gân, có người cho rằng “nhỏ không học, lớn làm nhà báo”. Những nhãn dán ấy cần được gỡ bỏ. 

Không khó để bắt gặp trong đời sống những lời bình phẩm tưởng chừng vô hại nhưng lại chứa đầy định kiến về nghề báo. “Nhỏ không học, lớn làm nhà báo” là câu nói có thể được nhắc đến khi đề cập đến người làm báo. Câu nói ẩn chứa một định kiến rằng không cần học hành nghiêm túc cũng có thể trở thành nhà báo. 

Bên cạnh đó, nhiều người cho rằng nhà báo chỉ chạy theo “câu view”. Sự đánh đồng giữa báo chí chính thống và nội dung mạng xã hội khiến công chúng quên mất rằng nhà báo làm việc trong khuôn khổ pháp luật, đạo đức nghề nghiệp và quy trình kiểm chứng thông tin vô cùng nghiêm ngặt. 

Phóng viên Hà Nam (25 tuổi, báo điện tử Dân trí) bộc bạch: “Từ khi chập chững bước vào con đường báo chí đến nay, tôi từng nghe khá nhiều định kiến về nghề, chẳng hạn như “nhà báo hay giật tít, câu view”, “báo chí giờ chỉ chạy theo mạng xã hội”, hay nặng nề hơn là “nhỏ không học lớn làm nhà báo”. Không ít người nghĩ nghề nghiệp của chúng tôi chỉ ngồi viết tin cho nhanh để câu lượt đọc, trong khi thực tế phía sau mỗi bài viết là cả quá trình tìm hiểu, xác minh, đi thực tế, và nhiều khi đối mặt với không ít rủi ro nghề nghiệp”. Những định kiến đáng buồn vẫn đang diễn ra và âm thầm ảnh hưởng đến người làm báo. 

Một phần nguyên nhân đến từ sự bùng nổ thông tin trên mạng xã hội, khiến công chúng khó phân biệt đâu là báo chí chính thống, đâu là trang thông tin chưa được kiểm chứng. Không ít người nhầm lẫn rằng chỉ cần viết bài, đưa tin là làm báo, trong khi thực tế báo chí chính thống được quản lý chặt chẽ bởi pháp luật. 

Bên cạnh đó, một số cá nhân trong nghề vì chạy theo thành tích hoặc lợi ích riêng đã ảnh hưởng đến hình ảnh người làm báo nói chung. Chỉ cần vài trường hợp như thế, cái nhìn tiêu cực lập tức lan rộng và che mờ nỗ lực của hàng nghìn nhà báo chân chính khác.

Một lời nói bông đùa lại trở thành định kiến khó xóa bỏ trong tư tưởng của nhiều người. Niềm tin của công chúng với báo chí chính thống bị suy giảm, khiến tin giả, thông tin sai lệch càng có cơ hội tiếp cận người đọc. Công chúng không còn “mặn mà” với thông tin chính thống mà dễ lựa chọn tin tưởng vào những tin thiếu kiểm chứng. 

Ngoài ra, nghề báo có thể dần mất sức hút với người trẻ, đặc biệt là các bạn học sinh trong lứa tuổi vị thành niên. Khi hình ảnh nhà báo gắn liền với những điều tiêu cực, ít người còn muốn theo đuổi công việc này. 

Áp lực tâm lý còn đè nặng lên chính những người làm nghề. Anh Hà Nam chia sẻ thêm: “Áp lực lớn nhất là phải liên tục chứng minh sự tử tế và minh bạch của mình. Có khi chỉ một sai sót nhỏ trong cách viết tiêu đề hay lựa chọn hình ảnh cũng bị hiểu sai.”

Hơn hết, định kiến đã trở thành rào cản để báo chí thực hiện chức năng phản biện, giám sát và định hướng dư luận xã hội. Khi công chúng mất niềm tin, tiếng nói của báo chí cũng mất đi một phần. 

Để xóa bỏ định kiến, báo chí nên có những hành động cụ thể để chứng minh với công chúng. Điều quan trọng nhất là tăng cường minh bạch thông tin và tuân thủ đạo đức nghề nghiệp. Bên cạnh đó, vai trò của đào tạo và kiểm định nghề nghiệp cần chú trọng hơn. 

Những định kiến của xã hội không thể che đi sự chính trực của người làm báo. Tuy không hoàn hảo nhưng mỗi phóng viên, nhà báo, đều luôn cố gắng để góp phần nhỏ qua mỗi bài viết nhằm truyền tải được sự thật, tính nhân văn đến với xã hội. Muốn xã hội nhìn nhận đúng, ngành báo chí cần tiếp tục chứng minh giá trị bằng chất lượng và đạo đức nghề nghiệp trong sáng. Công chúng cần có sự nhìn nhận toàn diện, công bằng hơn với những người làm báo.