Những "phát minh sáng" của 7 nhà khoa học da màu

2014-03-26 18:48:10

(Sóng trẻ) - Kể từ trước Nội chiến tại Hoa Kỳ, những nhà khoa học da màu đã thực hiện những nghiên cứu tiên phong – những điều thay đổi cách sống và làm việc của chúng ta ngày nay. Mặc dù phải trải qua những bất công của nạn phân biệt chủng tộc nhưng những con người phi thường vẫn tập trung vào điều đáng để tranh đấu. Họ kiên trì khi cơ hội giáo dục bị ngăn trở bởi định kiến, họ tìm mọi cách, mọi con đường để nghiên cứu khi cơ hội việc làm bị từ chối bởi một lí do không gì khác nài màu da.

James West

Lần sau khi bạn nghe thấy chuông điện thoại, hãy nghĩ về James West. West là nhà khoa học được biết đến nhiều nhất bởi phát minh về micro, một thiết bị đã chuyển âm thanh thành những tín hiệu điện.

Một điều thú vị là 90% các sản phẩm dạng micro được thiết kế hay sản xuất hiện nay – từ điện thoại đến thiết bị trợ thính hay máy ghi âm bỏ túi đều dựa trên những phát minh của West. Một khối lượng lớn những sản phẩm này đã xuất hiện trong 4 thập kỉ West làm việc tại phòng thí nghiệm Bell. Trong thời gian đó, West được cấp một số bằng sáng chế ở nước nài, đạt được nhiều vinh dự trong nghề nghiệp, được giới thiệu vào danh sách những nhà phát minh quốc gia được vinh danh và được giới thiệu vào làm việc tại Viện Hàn Lâm Kỹ thuật Hoa Kỳ. Trước khi nghỉ hưu, năm 2001, West tham gia giảng dạy tại Đại học Johns Hopkins.

Cha mẹ West một lần đã phản đối việc theo đuổi khoa học của ông. Cha của West chỉ ra ba người da đen với học vị Tiến sĩ về Hóa học và Vật lý cũng chỉ làm việc tại một bưu điện địa phương, và e rằng bằng Vật lý của con trai sẽ chỉ đơn giản giúp West trở thành công nhân. Nhưng West đã được phòng thí nghiệm Bell gọi về làm việc ngay sau khi ông tốt nghiệp Đại học Temple.

Charles H. Turner

Nhà khoa học nghiên cứu hành vi Charles H. Turner nổi tiếng với việc khám phá ra côn trùng có thể nghe. Ông sinh năm 1867, trở thành người Mỹ gốc Phi đầu tiên giành được học vị Tiến sĩ ngành Động vật học tại Đại học Chica.

Turner tập trung nghiên cứu hành vi của động vật, và phát triển một chuỗi công nghệ để nghiên cứu và đánh giá xem động vật học tập như thế nào. Ví dụ, Turner là người đầu tiên khám phá ra rằng côn trùng có thể nghe và có khả năng thay đổi hành vi dựa trên những trải nghiệm trước đó. Đáng chú ý, nghiên cứu của ông có thể cho thấy ong mật có thể nhận diện màu sắc và đường nét. (Một học trò của ông từng miêu tả về thí nghiệm: “Những con ong xuất hiện tại bàn ăn cả ba bữa trong ngày. Sau đó, Turner để mứt trái cây trong bữa sáng. Những con ong vẫn đến vào hai bữa tiếp theo nhưng chúng thấy rằng không có mứt trái cây trong bữa trưa và bữa tối. Không lâu sau đó, những con ong không đến nữa. Điều đó chứng tỏ chúng có nhận thức về thời gian”.)

Rất nhiều những công trình của ông được thực hiện trong điều kiện không có không gian thí nghiệm hay người trợ giúp nghiên cứu. Dẫu vậy, những khám phá đáng kinh ngạc của ông đã thay đổi cách thức các nhà khoa học hiểu về loài không xương sống. Turner mất năm 1923, nhưng nhiều phương pháp của ông ngày nay vẫn còn được sử dụng.

Mae Jemison

Khi Mae Jemison quay trở lại Trái đất từ tàu con thoi Endeavour, bà cảm thấy một sự hòa hợp, gắn kết giữa thị trấn của bà ở Chica, với mỗi vì sao trong dải Ngân Hà, và quan trọng hơn nữa, với giấc mơ thời thơ ấu là trở thành một nhà khoa học. Bà là nữ phi hành gia da đen đầu tiên thám hiểm không gian.

Jemison sinh năm 1956, lớn lên với tình yêu, niềm đam mê với cả khoa học và nghệ thuật. Khi học đại học, bà nghiên cứu Tiếng Nga và Swahili, và có được bằng cử nhân Kĩ sư Hóa học trước khi học xong trường Y. Bà cũng tham gia những lớp học nhảy hiện đại tại trường Alvin Ailey.

Nhà thông thái tham gia chương trình huấn luyện phi hành gia của NASA vào năm 1987 và gia nhập phi hành đoàn tàu con thoi Endeavour. Bà cùng phi hành đoàn thực hiện nhiệm vụ 8 ngày hoàn thành 127 vòng quanh quỹ đạo Trái Đất và sử dụng thời gian của mình trong không gian để nghiên cứu về tế bào xương.

Sau khi rời NASA vào năm 1993, Jemison thành lập nhóm The Jemison để tìm hiểu những sản phẩm kết nối công nghệ và khoa học. Cùng với đó, bà thành lập tập đoàn BioSentient, nơi tập trung vào những dự án công nghệ y học. Bà đã viết một cuốn tự truyện, bắt đầu chiến dịch khoa học quốc tế cho trẻ em và xuất hiện trong các chương trình truyền hình liên quan đến khoa học, trong đó có “Star Trek: The Next Generation”.

Percy Julian

Percy Julian là cháu trai của một nô lệ nhưng đã trở thành một trong những nhà Hóa học giỏi nhất trong lịch sử, mang đến cho bệnh nhân nhiều loại thuốc với giá rẻ hơn và dễ mua hơn.

Ông sinh năm 1899 ở Montmery, Ala, trong một gia đình thấu hiểu tầm quan trọng của giáo dục cấp cao. Năm 17 tuổi, ông đăng kí học ở một trường cấp 3, đồng thời là sinh viên năm nhất của Đại học Depauw ở Greencastle, trong khi vẫn đang làm việc để chi trả cho con đường học hành của mình. Julian học ngành Hóa học và tốt nghiệp cử nhân vào năm 1920 với thành tích thủ khoa. Sau một thời gian ngắn làm giáo viên, ông học Đại học Havard và nhận được bằng thạc sĩ, sau đó là bằng Tiến sĩ tại Đại học Vienna. Trước năm 36 tuổi, ông quay trở về Depauw để thực hiện thí nghiệm và là người đầu tiên tổng hợp ra physostigmine, alkaloid… - được dùng để chữa bệnh tăng nhãn áp.

Nghiên cứu hợp chất đậu tương giúp ông nhận được một số bằng sáng chế và dẫn đến sự ra đời của một số loại thuốc tổng hợp chữa viêm khớp dạng thấp. Julian cũng đã sản xuất ra loại xốp chống cháy được sử dụng rộng rãi trong Chiến tranh thế giới II.

Trước năm 62 tuổi, ông thành lập và bán doanh nghiệp tư nhân của mình – phòng thí nghiệm Julian với số tiền hơn 2 triệu đôla. Sau đó, ông tiếp tục làm việc với tư cách là một nhà nghiên cứu và cố vấn cho đến khi qua đời vào năm 1975.

Trong cuộc đời của mình, có lần Julian bị từ chối một vị trí nghiên cứu vì luật của thị trấn cấm những người da đen ở lại qua đêm.

David Harold Blackwell

David Harold Blackwell là một trong những nhà thống kê đáng chú ý nhất trên thế giới. Nhưng khi còn là một đứa trẻ, David lại không đặc biệt thích toán, mãi đến khi ông gặp một giáo viên “lí tưởng” – người đã mở ra trước mắt ông cả một thế giới số học.

Blackwell sinh năm 1919, lớn lên ở phía nam bang Illinois. Trước năm 16 tuổi, ông được tuyển vào Đại học Illinois. Năm 22 tuổi, ông tốt nghiệp với bằng Tiến sĩ Toán học và sau đó học tại Đại học Princeton. Mặc dù Blackwell mong muốn một vị trí dạy học nhưng chủ nghĩa chủng tộc đã đóng lại những cánh cửa cơ hội của ông. Ông bị từ chối những tại Princeton và Đại học California ở Barkeley. Tuy nhiên, ông lại được mời một vị trí tại Đại học Howard. Berkeley sau đó đã mời Blackwell về dạy học, và Blackwell trở thành giáo sư da đen đầu tiên được bổ nhiệm của trường đại học California vào năm 1954.

Trong thời gian làm việc tại Howard, Blackwell đã nghiên cứu lý thuyết trò chơi và làm thế nào để áp dụng nó vào những quyết định trong chính phủ và những lĩnh vực cá nhân. Ông là chuyên gia hàng đầu của Mỹ về lĩnh vực này, là tác giả của sách giáo khoa viết về lý thuyết trò chơi được phổ biến rộng rãi, cùng với những nghiên cứu dẫn đến những thuyết được đặt theo tên ông. Ví dụ như thuyết giải thích cho việc làm thế nào để chuyển những dự đoán thô sơ thành những dự tính có mục tiêu, được biết đến với tên ̣i: học thuyết Rao-Blackwell. Năm 1965, ông trở thành người Mỹ gốc Phi đầu tiên được giới thiệu vào làm việc tại Viện Hàn lâm khoa học.

Marie Maynard Daly

Marie Maynard Daly là người tiên phong nghiên cứu về ảnh hưởng của cholesterol và đường đối với tim mạch, và là người phụ nữ da màu đầu tiên đạt được bằng Tiến sĩ trong lĩnh vực Hóa học ở Mỹ.

Bà sinh năm 1921, vào thời điểm mà phụ nữ thường không có cơ hội giáo dục và việc làm, nhưng bà đã không cho phép định kiến cản trở ước mơ theo đuổi khoa học của mình. Năm 1942, bà nhận được bằng cử nhân Hóa học cùng nhiều huy chương tại Đại học Queens ở New York. Chỉ một năm sau đó, bà nhận bằng thạc sĩ, cũng trong lĩnh vực Hóa học.

Bà đã khám phá ra những hợp chất được hình thành trong cơ thể có tác dụng ra sao trong tiêu hóa, và dành phần lớn sự nghiệp mình nghiên cứu về hạt nhân nguyên tử. Quan trọng hơn, bà đã khám phá ra mối liên hệ giữa lượng cholesterol cao và động mạch bị tắc, giúp phát triển thêm những nghiên cứu về bệnh tim. Bà cũng nghiên cứu về ảnh hưởng của đường đối với động mạch, của thuốc lá đối với phổi. Daly thành lập quỹ học bổng cho những sinh viên da đen tại đại học Queens vào năm 1988.

Patricia Bath

Patricia Bath đã cải thiện tầm nhìn của nhiều thế hệ nhờ phát minh ra cách chữa trị bệnh đục thủy tinh thể.

Sinh năm 1942, thành công trong học tập của Bath đã bắt đầu sớm. Bà tốt nghiệp trung học chỉ sau hai năm học. Sau đó, bà đạt được bằng cử nhân tại Đại học Hunter và bằng Y học tại Đại học Howard, sau đó nhận học bổng Nhãn khoa tại Đại học Columbia. Bath nhận được học bổng bởi nghiên cứu của bà – nghiên cứu cho thấy những số liệu thống kê đáng kinh ngạc: Bệnh nhân da đen có khả năng bị gia tăng nhãn áp gấp 8 lần những bệnh nhân khác và có khả năng bị mù lòa cao hơn gấp 2 lần. Bath đặc biệt chú ý đến việc phát triển quy trình nâng cao dịch vụ chăm sóc mắt cho những người không có khả năng trả phí, quy trình đó bây giờ được ̣i là “nhãn khoa cộng đồng” và được thực hiện trên toàn thế giới. Bath là người phụ nữ đầu tiên gia nhập sở Y khoa tại viện Đại học California – Los Angeles.

Trước năm 1981, Bath tích cực trong công việc với phát minh đáng chú ý nhất – dụng cụ laser, dụng cụ đã chữa trị một cách chính xác, hiệu quả bệnh đục thủy tinh thể và cũng làm giảm cảm giác đau đớn cho bệnh nhân khi chữa trị. Sử dụng dụng vụ laser tự sáng chế, Bath có thể khôi phục thị lực cho cả những bệnh nhân thậm chí đã bị mù suốt 30 năm. Năm 1988, bà trở thành y sĩ nữ da đen đầu tiên nhận bằng sáng chế vì mục đích y học. Kể từ khi nghỉ hưu vào năm 1993, bà vẫn tiếp tục tập trung vào việc sử dụng công nghệ để cung cấp dịch vụ y khoa ở những vùng miền xa xôi.

Laurie L. Dove (howstuftworks.com)

Dịch: Ṇc Hà

Báo mạng K33