Trải nghiệm tục dựng cây nêu, cúng ông Táo tại Bảo tàng Dân tộc học

2013-02-04 16:16:11

(Sóng Trẻ) - Nằm trong khuôn khổ của chương trình “Vui xuân Quý Tỵ 2013”, ngày 3/2 (tức 23 tháng Chạp âm lịch), Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam (DTHVN) đã tổ chức lễ hội tái hiện tục dựng cây nêu và cúng ông Táo.

Ngày 3/2, tại khu Nhà Việt Bảo tàng DTHVN đã diễn ra các hoạt động: lễ dựng cây nêu, cúng Ông Táo do những người dân đến từ huyện Thuận Thành, Bắc Ninh thực hiện và trình diễn gói bánh chưng. Bên cạnh đó, du khách có cơ hội trò chuyện với GS Ngô Đức Thịnh về tín ngưỡng dân gian qua tục dựng cây nêu và cúng ông Táo. Cũng trong dịp này, khách tham quan cũng có cơ hội trải nghiệm chương trình tổng duyệt “Vui xuân Quý Tỵ 2013” đặc sắc và ý nghĩa.

Chương trình lần này thu hút hàng trăm bạn trẻ tham dự và rất đông du khách nại quốc. Tham gia chương trình, khách tham quan không chỉ được tìm hiểu những nghi lễ, phong tục đặc sắc mà còn được trải nghiệm nhiều trò chơi thú vị, hấp dẫn, hòa mình vào không khí lễ hội đặc sắc khai màn cho mùa Tết Quý tỵ 2013. Bạn H.Yến (sinh viên ĐH Hà Nội) hào hứng chia sẻ: “Đến với chương trình lần này, mình rất vui khi được tận mắt chứng kiến các nghi lễ linh thiêng, đặc sắc mà mình chỉ biết đến qua sách vở. Không những thế, mình còn xin chữ của ông đồ và tự nặn cho mình một bông hoa thật đẹp nhân dịp xuân mới nữa."

Theo quan niệm dân gian, người dân thường dựng cây nêu vào ngày 23 tháng chạp vì cho rằng từ ngày này vắng bóng Táo Quân nên ma quỷ thường quấy nhiễu. Anh Nguyễn Văn Đoàn, người trực tiếp thực hiện tục dựng cây nêu cho rằng: “Ý nghĩa quan trọng nhất của việc trồng cây nêu đó là mốc chủ quyền. Ở đây, trồng cây nêu không phải là trò chơi mà mang ý nghĩa tâm linh thiêng liêng. Còn theo quan niệm dân gian, khi các táo quân lên trời, người ta trồng cây nêu như một vật tượng trưng cho sức mạnh khác thay thế thần linh để bảo vệ con người." Đến hết ngày mùng 7 thì cây được hạ xuống.

Anh Nguyễn Văn Đoàn (Thuận Thành, Bắc Ninh) đang cúng đất đai và thổ thần trước tiến hành khi dựng cây nêu.

Cây nêu được chọn để dựng phải là cây tre già, cao, to, thẳng, lóng tre đều và không cụt ngọt. Trên ngọn để nguyên chùm lá tươi. Trên cây có thể trang trí câu đối đỏ, chuông khánh để xua đuổi ma quỷ, lồng đèn, cờ…

Tục cũng ông Công, ông Táo cũng được những người thực hiện chương trình tái hiện rất thành công. Theo tục lệ cổ truyền, người Việt tin rằng, hàng năm, cứ đến ngày 23 tháng Chạp âm lịch, Táo Quân lại cưỡi cá chép bay về trời để trình báo mọi việc xảy ra trong gia đình với Ngọc Hoàng. Lễ vật gồm có mâm cỗ mặn, bánh kẹo, trầu cau, rượu, hương, đèn nến, hoa quả tươi, ba bộ mũ áo, hia hài Táo Quân cùng tiền vàng, cá chép sống…

Mâm cúng ông Công, ông Táo.

Trò chuyện với những người tham gia chương trình về việc gộp Tết Ta với Tết Tây, GS Nguyễn Đức Thịnh cho rằng: “Tết ở Việt Nam chính thức bắt đầu từ hôm nay và kết thúc vào ngày 15 Tết Âm lịch. Các phong tục ngày Tết là một hệ thống văn hóa, một chuỗi những sự kiện, nghi lễ khác nhau, gắn với các vấn đề môi trường, tín ngưỡng…. Trong đó, ngày 23 tháng Chạp là ngày lễ mở đầu. Việc Bảo tàng tổ chức thực hiện các tục lễ một cách có hệ thống như hôm nay đã giới thiệu đến các du khách một cái nhìn toàn diện về Tết ở Việt Nam. Khi hiểu về cả một hệ thống văn hóa như thế này, mỗi chúng ta sẽ tìm ra câu trả lời liệu có nên gộp Tết Ta với Tết Tây hay không”.

Đến với Bảo tàng lần này, khách tham quan còn được xem trình diễn cách gói bánh chưng và trực tiếp làm sản phẩm mang về.

Các bạn học sinh – sinh viên đặc biệt thích thú với việc nặn tò he từ bột gạo. Rất nhiều những sản phẩm làm bằng đất nặn độc đáo đã được hình thành qua bàn tay khéo léo của nghệ nhân và các bạn TNV.

Chương trình ngày 23 tháng Chạp của Bảo tàng thực sự là nhịp cầu giúp các du khách đến gần hơn với các phong tục tập quán, các nghi lễ ngày Tết ở Việt Nam. Đây không chỉ là dịp để khách tham quan vui chơi đầu năm mới mà còn là cơ hội để quảng bá du lịch, góp phần vào công cuộc bảo tồn, phát huy các nghi lễ linh thiêng ngày Tết cũng như những di sản văn hóa tinh thần của các địa phương và tộc người khác nhau.

Chương tình Vui Xuân Quý Tỵ sẽ tiếp tục diễn ra từ ngày 4 Tết, với việc giới thiệu Ẩm thực Yên Bái & xứ Lạng (nhà Tày) tới khách tham quan, phải kể đến các món ăn nổi tiếng như Thắng cố, giã bánh giày (Hmông), xôi ngũ sắc (Thái), Bánh chim gâu (Sán Chay), bánh sừng bò, bánh chưng (Tày)…

Đặc biệt, từ mồng 6 đến mồng 8 Tết (15 – 17/2/2013), tại Bảo tàng DTHVN sẽ diễn ra các hoạt động mang đậm nét văn hóa dân gian: trình diễn nghệ thuật dân gian, chơi trò chơi dân gian, đốt pháo bông, ẩm thực Yên Bái và ẩm thực Tày xứ Lạng... có sự tham gia của những người Dao, Khơmú, Xá Phó, Sán Chay, Hmông và Thái đến từ tỉnh Yên Bái.

Khánh Linh

Lớp Báo mạng điện tử K.31