Yếu tố kéo người trẻ trở về với văn hóa truyền thống

(Sóng trẻ) - Trong bối cảnh hiện đại hóa và toàn cầu hóa, văn hóa truyền thống vẫn là nền tảng tinh thần kết nối con người với cội nguồn lịch sử. Gen Z, giới trẻ trở thành cầu nối quan trọng trong việc tiếp thu, gìn giữ và lan toả văn hoá giữa thời đại số. 

Văn hóa truyền thống “trở lại đường đua” xu hướng

Trong những năm trở lại đây, văn hóa truyền thống đang được công chúng quan tâm một cách mạnh mẽ. Ngành công nghiệp âm nhạc và biểu diễn nghệ thuật ở Việt Nam chứng kiến sự trở lại đầy máu lửa của những sản phẩm đậm chất truyền thống, tiêu biểu có “Bắc Bling” do ca sĩ Hoà Minzy phối hợp ăn ý cùng NSƯT Xuân Hinh và nhà sản xuất Tuấn Cry. Bên cạnh “Bắc Bling”, đa dạng các ca khúc truyền thống được cải biên đầy sáng tạo như “Đào Liễu”, “Mưa Trên Phố Huế” hay màn trình diễn “Trống Cơm” cùng các nhạc cụ dân tộc cổ truyền trong chương trình “Anh trai vượt ngàn chông gai”. 

Ngoài lĩnh vực âm nhạc, văn hoá truyền thống còn xuất hiện trên các sàn diễn thời trang. Show diễn áo dài “Lụa Là Trà Hoa” của NTK Linh San hay đoàn diễu hành cổ phục Việt của tổ chức Bách Hoa Bộ Hành đã thu hút công chúng nhờ vào những yếu tố dân gian . Các sản phẩm nghệ thuật kết hợp sáng tạo giữa truyền thống và hiện đại vừa góp phần tạo sức sống mới cho văn hóa truyền thống, vừa giúp quảng bá văn hóa Việt Nam rộng rãi hơn ở trong và ngoài nước. 

Những sản phẩm văn hóa truyền thống không chỉ nhận được sự đón nhận nồng nhiệt từ công chúng trong nước mà còn gây ấn tượng mạnh với du khách và khán giả quốc tế. Thành công này phản ánh sự thức tỉnh của giới nghệ sĩ và nhà sản xuất trước nguy cơ mai một các giá trị văn hóa dân tộc. Sự kết hợp hài hòa giữa tinh thần yêu nước, sức sáng tạo nghệ thuật và khát vọng lan tỏa bản sắc dân tộc trong kỷ nguyên số sẽ góp phần bảo tồn và phát triển bền vững di sản văn hóa Việt Nam.

Điều gì đưa người trẻ trở về với văn hóa truyền thống? 

Thấu hiểu nhu cầu và tâm lý của công chúng, các yếu tố văn hoá truyền thống trong sản phẩm hiện đại được gài gắm một cách khéo léo. Từ những câu chữ, từ ngữ hay màu sắc đều trở thành yếu tố truyền tải thông điệp văn hoá của các nghệ sĩ. Điển hình như hình ảnh NSƯT Xuân Hinh chơi đàn đáy được phóng to trong MV “Bắc Bling”, còn nghệ sĩ trẻ Tuấn Cry thu nhỏ, hướng về NSƯT Xuân Hinh với vẻ cung kính, thể hiện sự kính trọng và mong muốn học hỏi của thế hệ sau dành cho thế hệ đi trước. Phân cảnh còn mô tả lại bức tranh Đông Hồ “Đám cưới chuột” nổi tiếng. Cách tiếp cận sáng tạo giúp giới trẻ tiếp thu văn hóa một cách chủ động, không còn cảm thấy bị áp đặt hay xa lạ khi tiếp cận các sản phẩm văn hóa truyền thống. 

Cũng trong dòng chảy di sản văn hoá, tinh thần yêu nước và niềm tự hào dân tộc của khán giả trẻ được khơi dậy qua từng hoạt động, sự kiện văn hoá - nghệ thuật truyền thống. Nằm trong khuôn khổ chuỗi sự kiện âm nhạc thuộc  chương trình “Anh trai vượt ngàn chông gai”, 5.000 khán giả đã cùng nhau diện các bộ trang phục truyền thống, xác lập kỷ lục Guinness thế giới với danh hiệu “Sự kiện có số lượng người tham gia mặc trang phục truyền thống Việt Nam đông nhất”. Trong đó, số lượng khán giả trẻ chiếm quá nửa lượng người tham dự. 

Bạn Nguyễn Mỹ Anh (23 tuổi, Chủ tịch CLB Nhạc kịch Đại học Rmit Hà Nội) chia sẻ: “Mình bay từ ngoài Hà Nội vào để tham dự sau khi nghe thông báo rằng chúng mình sẽ cùng nhau diện Việt phục và xác lập kỷ lục Guiness thế giới. Trong sự kiện, mình đã diện trang phục áo tứ thân được cách điệu của Bắc Ninh và cũng đã được tận mắt chứng kiến rất nhiều bộ áo bà ba, áo dài hay trang phục dân tộc của rất nhiều bạn trẻ khác. Bản thân mình càng thêm yêu và mong muốn tìm hiểu sâu hơn nữa về những trang phục truyền thống của Việt Nam, những câu chuyện về văn hoá đằng sau mỗi bộ quần áo ấy. Bên cạnh việc được diện Việt phục, mình còn được thưởng thức các tiết mục nghệ thuật như “Trống Cơm”, “Chiếc khăn Piêu” ở một phiên bản hoàn toàn mới mẻ”. 

Các nền tảng mạng xã hội cũng là một không gian được sử dụng một cách thiết thực để truyền bá, chia sẻ kiến thức về văn hoá cho giới trẻ. YouTube, TikTok, Facebook là những nền tảng được tận dụng tối đa để đưa các nội dung văn hóa đến với đông đảo khán giả trẻ. Mạng xã hội không chỉ là nơi giải trí mà còn trở thành "phòng khách số" để chia sẻ, thảo luận và giữ gìn các giá trị truyền thống. Sự kết hợp linh hoạt giữa công nghệ và văn hóa truyền thống đang giúp văn hóa dân tộc sống lại mạnh mẽ trong đời sống hiện đại.

Ông Trần Hoàng Dương, Giảng viên bộ môn Văn hoá Châu Á hiện đại, ĐH Rmit Hà Nội chia sẻ: “Nước chảy về nguồn, lá rụng về cội. Dù là giảng viên trong môi trường quốc tế, tôi vẫn luôn hướng sinh viên nhận thức rằng  văn hóa truyền thống là nền tảng tinh thần quan trọng giúp kết nối quá khứ và hiện tại. Các tiết học luôn nhận được sự thảo luận nhiệt tình từ sinh viên trong nước và quốc tế về văn hoá Việt Nam, phong tục tập quán hay loại hình nghệ thuật. Đây là một tín hiệu rất đáng mừng. Các bạn trẻ hãy chủ động tìm hiểu, trân trọng và gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, song hành với việc sáng tạo để gìn giữ bản sắc truyền thống trong đời sống hiện đại. Chính thế hệ trẻ sẽ giữ vai trò trung tâm trong việc chuyển giao và làm mới các giá trị truyền thống, góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam vừa hiện đại vừa đậm đà bản sắc dân tộc trong thời đại mới. Tôi tin các bạn trẻ đã và đang làm tốt điều đó”. 

Giá trị truyền thống đi cùng sự phát triển thời đại 

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng, Chính phủ và Nhà nước ta đang phối hợp mạnh mẽ nhằm định hình rõ hướng đi, từ phát triển con người, xây dựng môi trường văn hóa, bảo tồn di sản đến đẩy mạnh công nghiệp văn hóa và hội nhập quốc tế. Trước thềm các kỳ Đại hội Đảng bộ địa phương và Đại hội XIV toàn quốc của Đảng, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Quyết định số 3399/QĐ-BVHTTDL phê duyệt Chương trình Mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2035. Đây không chỉ là văn bản định hướng mà còn là cam kết cụ thể hóa tầm nhìn "văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, là sức mạnh nội sinh".

Có thể thấy, việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống ngày nay không chỉ dừng lại ở khẩu hiệu mà đã trở thành hành động cụ thể, có định hướng rõ ràng từ Nhà nước đến cộng đồng. Giới trẻ không còn đứng ngoài cuộc mà đang chủ động tiếp cận, làm mới và lan tỏa các giá trị ấy bằng cách riêng của mình qua âm nhạc, thời trang, điện ảnh hay nền tảng mạng xã hội. Sự kết nối giữa chính sách, cộng đồng sáng tạo và tinh thần trẻ đã, đang và sẽ trở thành lực đẩy quan trọng giúp văn hóa Việt Nam tiếp tục phát triển bền vững, vừa giữ được bản sắc, vừa hòa nhịp cùng thời đại. Tuy nhiên, để duy trì đà phát triển này, cần có sự đầu tư dài hạn vào giáo dục văn hóa nghệ thuật, tạo cơ chế khuyến khích sáng tạo nội dung chất lượng, đồng thời tăng cường quảng bá văn hóa Việt Nam ra quốc tế thông qua hợp tác và các nền tảng số.