Báo chí “lên sóng” TikTok: Khi video dọc trở thành lựa chọn ưu tiên

(Sóng trẻ) - Giữa làn sóng bùng nổ của mạng xã hội, TikTok - nền tảng được xem là “sân chơi của giới trẻ” đang dần trở thành kênh truyền thông quan trọng trong kỷ nguyên số. Không chỉ là nơi giải trí, TikTok giờ đây mở ra cơ hội để báo chí tiếp cận công chúng nhanh hơn, trực quan hơn. 

Cơ hội mở ra từ màn hình dọc

Nếu Facebook từng là “mảnh đất màu mỡ” của truyền thông đại chúng, thì TikTok đang dần chiếm lấy vai trò ấy trong giai đoạn hiện nay. Vài năm gần đây, nền tảng video ngắn này đã trở thành một trong những kênh tiếp nhận tin tức nhanh nhất, đặc biệt với thế hệ Gen Z - nhóm độc giả đang thay đổi toàn bộ cách tiếp nhận cũng như tiêu thụ thông tin.

Sự bùng nổ của thông tin trên mạng xã hội, đặc biệt là qua các thiết bị thông minh, khiến con người có xu hướng “quá tải thông tin”. Vì vậy, họ chọn cách tiếp cận có chọn lọc, nhanh chóng và ngắn gọn hơn, chứ không còn dành nhiều thời gian đọc như trước.

Theo Báo cáo Digital 2026, xét về thời gian sử dụng, TikTok là nền tảng mạng xã hội vượt trội khi người dùng trung bình dành 1 giờ 37 phút mỗi ngày.  Video dạng ngắn đang nổi lên là một hình thức giải trí, tiêu thụ thông tin mới, đặc biệt với giới trẻ. Những con số này cho thấy sức ảnh hưởng mạnh mẽ của TikTok trong đời sống số, đồng thời lý giải vì sao ngày càng nhiều cơ quan báo chí lựa chọn nền tảng này để lan tỏa thông tin và kết nối với công chúng trẻ.

Từ năm 2020, hàng loạt tòa soạn lớn như VTV24, Báo Tuổi Trẻ, VietnamPlus, Báo Lao động, …. đã đồng loạt “lên sóng” TikTok với những video dọc sinh động, ngắn gọn, bắt trend để tăng độ “phủ sóng” tới bạn đọc.

TikTok của VTV24 hiện đang sở hữu hơn 8 triệu follow với hàng loạt những video từ vài trăm nghìn view đến hơn hàng triệu view, hay kênh TikTok của Báo Lao Động hiện sở hữu hơn 300 nghìn lượt follow với những video có tới hơn 7 triệu view. 

Theo nhà báo Nguyễn Văn Thắng, phụ trách các nền tảng mạng xã hội của Báo Lao Động: “TikTok đại diện cho xu hướng xem video mới của người dùng. Việc tận dụng TikTok giúp các cơ quan báo chí tăng độ nhận diện thương hiệu với độc giả trẻ - nhóm công chúng ít đọc báo và thường xuyên lướt mạng xã hội,” ông chia sẻ.

Để phù hợp với nền tảng này, Báo Lao Động đã tổ chức đào tạo phóng viên sản xuất nội dung ngắn dưới 60 giây. Các video sau đó được đội ngũ quản lý biên tập lại theo tỷ lệ dọc để đăng tải lên TikTok. Ngoài ra, những video dài cũng được biên tập lại thành phiên bản ngắn nhằm thu hút thêm lượt xem và tương tác.

TikTok hiện được xem là một kênh thông tin có ưu thế về tốc độ và tính cập nhật. Nhiều nội dung trên nền tảng này mang tính độc quyền, phản ánh kịp thời các vấn đề nóng và những câu chuyện xã hội được quan tâm. Nhờ đặc trưng video ngắn, hình thức thể hiện sinh động và phù hợp với thị hiếu người dùng, TikTok trở thành nguồn tư liệu hữu ích để các cơ quan báo chí theo dõi, chọn lọc và khai thác. Từ đó, nhà báo có thể phát hiện những đề tài độc đáo, giàu tiềm năng để phát triển thành loạt bài hoặc sản phẩm chuyên sâu, thu hút bạn đọc.

Không chỉ là công cụ truyền thông, TikTok còn mở ra môi trường thực hành hữu ích cho sinh viên ngành báo chí. Việc làm chủ nền tảng, hiểu thuật toán và cách kể chuyện ngắn là kỹ năng quan trọng trong thời đại truyền thông số. 

Rủi ro và thách thức trong cuộc đua thích ứng

Khi bước vào “sân chơi” TikTok, báo chí buộc phải đối mặt với một loạt rủi ro về nội dung, định hướng và giá trị nghề nghiệp.

Nhà báo Nguyễn Văn Thắng cho rằng, thách thức lớn nhất với phóng viên khi sản xuất video dọc là tư duy hình ảnh và bố cục nội dung.

“Nếu như làm báo truyền thống, nội dung được kể theo trình tự logic, thì với video dọc, phóng viên phải chọn hình ảnh hấp dẫn nhất để đưa lên đầu, giữ chân người xem ngay từ giây đầu tiên. Video phải ngắn gọn, tốc độ nhanh, nếu không sẽ bị người dùng lướt qua chỉ trong một cái kéo ngón tay,” ông nói.

Với đặc trưng lan truyền nhanh và thao tác đơn giản, nền tảng này dễ dẫn đến xu hướng đơn giản hóa thông tin, khiến nội dung mất đi chiều sâu phân tích - yếu tố vốn là thế mạnh của báo chí truyền thống. Bên cạnh đó, tình trạng chạy theo trào lưu câu view, vi phạm bản quyền hình ảnh hay vấn đề đạo đức xã hội cũng là những nguy cơ hiện hữu.

Trên nền tảng TikTok, nội dung không chỉ được lan truyền mà còn được “điều phối” bởi thuật toán - yếu tố quyết định nội dung nào xuất hiện trước mắt người xem. Trong bối cảnh đó, báo chí không chỉ cần sản xuất nội dung chất lượng, mà còn phải biết “thuật toán hóa” cách thể hiện để thông tin không bị trôi giữa dòng chảy của video ngắn. 

Theo ThS. Nhà báo Đinh Ngọc Sơn: “Để thích ứng, các tòa soạn cần xây dựng chiến lược nội dung phù hợp, tận dụng  đội ngũ phóng viên trẻ am hiểu mạng xã hội để sản xuất nội dung. Quan trọng nhất, là đào tạo thế hệ “nhà báo dữ liệu” - biết kết hợp kỹ năng báo chí với công nghệ, AI, chuyển đổi số để kiểm chứng và tối ưu hóa nội dung”. 

Những video dọc 30–90 giây, được đầu tư về hình ảnh, nhịp dựng nhanh và thông tin cô đọng, đang chứng minh rằng “ngắn” không đồng nghĩa với “nông” nếu người làm báo biết tận dụng ngôn ngữ đặc thù của nền tảng. Đây cũng là minh chứng cho tinh thần đổi mới, sáng tạo mà chuyển đổi số mang lại cho ngành báo chí.

“Đào tạo báo chí bây giờ không thể chỉ dừng lại ở việc viết tin, dựng phóng sự hay biên tập phát thanh. Sinh viên cần biết sử dụng các nền tảng mạng xã hội để lan tỏa nội dung, nhưng vẫn giữ được chuẩn mực nghề nghiệp” Th.S Đinh Ngọc Sơn nhấn mạnh. 

Trong làn sóng công nghệ định hình lại thói quen tiếp nhận của công chúng, báo chí không đơn thuần chỉ dừng lại ở nhiệm vụ đưa tin mà còn là cầu nối vững chắc giữa công chúng và thông tin chính thống. Việc khai thác hiệu quả các nền tảng như TikTok không đơn thuần chỉ là lựa chọn công cụ mà là lựa chọn cách đưa thông tin chính thống bằng ngôn ngữ của thời đại.