Esports Việt Nam: Vượt qua định kiến, góp phần cải thiện sức khỏe tâm thần

(Sóng trẻ) - Esports (Thể thao điện tử) có thể đem lại hiệu quả tích cực đối với sức khỏe nếu được nhận thức đúng đắn.

Với xu hướng phát triển mạnh mẽ của thể thao điện tử, việc đẩy lùi định kiến và phát triển môi trường chơi game lành mạnh cho cộng đồng đang ngày càng được chú trọng. Một trong những điều quan trọng trong công cuộc này là đảm bảo sức khỏe về tâm thần cho các vận động viên.

Lằn ranh giữa "trò chơi điện tử" và "thể thao điện tử"

Khái niệm "Esports - Thể thao điện tử" xuất hiện tại Việt Nam từ cuối những năm 90. Cụm từ này dùng để chỉ chung những trận đấu trò chơi trực tuyến mang tính cạnh tranh hoặc đối kháng. Đối tượng tham gia thường là những tuyển thủ chuyên nghiệp và các trận đấu diễn ra theo nguyên tắc công bằng như thể thao truyền thống.

Điểm khác biệt giữa "thể thao điện tử" và "trò chơi điện tử" được thể hiện rõ ở quy mô và người tham dự. Đối với thể thao điện tử, những trận đấu thường được diễn ra với quy mô tương đối lớn, nhiều người chơi và thường là giữa những tuyển thủ chuyên nghiệp. Trong khi đó, trò chơi điện tử có quy mô nhỏ và mang tính giải trí cao hơn, người chơi chủ yếu là cá nhân hoặc theo nhóm.

Thể thao điện tử là một phần văn hóa của trò chơi điện tử, nghĩa là bất cứ ai cũng có thể chơi trò chơi điện tử nhưng không phải ai cũng có cơ hội được tiếp xúc và trải nghiệm môi trường thể thao điện tử. Hành động ngồi trước máy tính hay điện thoại và chơi game cả ngày không đồng nghĩa với việc trở thành một tuyển thủ chuyên nghiệp.

Thể thao điện tử đòi hỏi sự đầu tư về chuyên môn, quản lý, rèn luyện rất nhiều kỹ năng từ giao tiếp, phối hợp đến kiểm soát cảm xúc, đồng thời cũng cần sự nhận thức đúng đắn của những người trong cuộc.

Định kiến sức khỏe tâm thần

Tương tự như thể thao truyền thống, thể thao điện tử đóng một vai trò to lớn đối với sức khỏe tinh thần của giới trẻ. Rất nhiều kỹ năng mềm được rèn luyện trong môi trường thể thao điện tử như khả năng giao tiếp, phối hợp, kiểm soát cảm xúc, đều là những thứ quan trọng để phát triển toàn diện.

Ông Jon Chapman, Giám đốc điều hành của nền tảng Thể thao điện tử dành cho giới trẻ PlayVS đã phát biểu trong Tuần lễ nhận thức về Sức khỏe Tâm thần: “46% số học sinh tham gia các đội thể thao điện tử trong các giải đấu do PlayVS tài trợ ở Mỹ và Canada và đây là hoạt động ngoại khóa nhóm đầu tiên của các em tham gia tại trường. Hoạt động này là cơ hội đầu tiên giúp các em được tiếp xúc với cộng đồng và xây dựng những tình bạn thân thiết, bất kể thắng thua”.

Ông cho rằng việc xây dựng hệ sinh thái thể thao điện tử từ nền tảng sự phổ biến của trò chơi điện tử trong giới trẻ là cần thiết để thúc đẩy môi trường lành mạnh cho mọi người, đặc biệt khi đối tượng này có nhiều cơ hội hòa nhập hơn với những người cùng niềm đam mê.

Theo ông Chapman, điều quan trọng là phải phân biệt được "chơi trò chơi điện tử một mình" và "môi trường thể thao điện tử chuyên nghiệp". Đối với thể thao điện tử, môi trường cạnh tranh luôn đòi hỏi sự kết nối, giao tiếp, phối hợp và tự phát triển bản thân.

Do vậy, thể thao điện tử luôn tạo mối liên kết giữa bản thân người chơi và thế giới bên ngoài, đồng thời rèn luyện thêm những kỹ năng mềm quan trọng như giao tiếp, phối hợp và kiểm soát cảm xúc – những điều quan trọng để có sức khỏe tâm thần khỏe mạnh.

Theo bà Kristin Anderson, người đồng sáng lập nền tảng phát triển người chơi FITGMR: “Nhìn bề ngoài, thể thao điện tử không mang tính xã hội, nhưng nếu quan sát kỹ hơn vào màn hình, một đội thi đấu sẽ bao gồm từ 5-10 người”.

Theo một nghiên cứu của Đại học Califonia kết hợp với NASEF (Mạng lưới liên đoàn thể thao điện tử và học thuật), 62% phụ huynh của các bạn trẻ tham gia dự án báo cáo lại con mình đã cải thiện kỹ năng sống nói chung sau khi tiếp cận với môi trường thể thao điện tử. Trong đó, 38% cải thiện rõ rệt về khả năng giao tiếp và 31% cải thiện về khả năng phối hợp, làm việc nhóm.

Một báo cáo của trường Trung học Glebe tại Anh năm 2019 cũng có đến 96% học sinh trong trường cho biết thể thao điện tử giúp củng cố kỹ năng xã hội.

Môi trường thể thao điện tử tại Việt Nam

Tại Việt Nam, thực tế vẫn còn tồn tại nhiều sự kì thị cả về sức khỏe thể chất và tâm thần đối với những người chơi trò chơi điện tử và cả tuyển thủ thể thao điện tử.

Định kiến về nghiện chơi game đã phần nào khiến cho công chúng có cái nhìn tiêu cực về thể thao điện tử. Tuy nhiên, đây là điều mà cộng đồng người thi đấu thể thao điện tử đang cố gắng đẩy lùi.

Ở Việt Nam, những hoạt động tích cực của nhiều tổ chức như VIRESA (Hội Thể thao điện tử giải trí Việt Nam), ESCA (Liên minh các CLB Thể thao điện tử) cùng nhiều đơn vị khác đang giúp môi trường thể thao điện tử ngày càng phát triển.

Tuy nhiên, để có thể xây dựng môi trường thể thao điện tử lành mạnh, cung cấp sân chơi và định hướng cho các em phát triển, cần có sự đầu tư và hỗ trợ từ các cấp chính quyền, tổ chức, trường học cũng như sự ủng hộ từ phụ huynh.

Một thời gian biểu điều độ cân bằng giữa thể thao điện tử, vận động thể chất cũng như sự hướng dẫn, giáo dục đầy đủ về nhận thức ở cấp CLB của trường, lớp sẽ giúp các em có nhiều cơ hội hơn để kết nối, phát triển dựa trên chính niềm đam mê của mình.