Hành trình VTV - 55 năm đồng hành cùng khát vọng Việt Nam 

(Sóng trẻ) - Suốt 55 năm không ngừng phát triển, Đài Truyền hình Việt Nam (VTV) khẳng định vị thế là kênh truyền hình quốc gia, kênh thông tin chính thống và trở thành “món ăn tinh thần” không thể thiếu của mọi nhà.

Ngày 7/9/1970, Đài Truyền hình Việt Nam (VTV) đã phát sóng chương trình đầu tiên. Sự kiện này đặt dấu mốc cho ngành truyền thông và báo chí trong nước và xây dựng nền tảng cho một phương tiện thông tin đại chúng có ảnh hưởng sâu rộng đến đời sống văn hóa tinh thần của quốc gia.

Trải qua 55 năm, hành trình của Đài Truyền hình Việt Nam (VTV) là một câu chuyện về sự phát triển ngoạn mục, luôn song hành cùng dòng chảy lịch sử dân tộc. Từ vai trò cơ quan ngôn luận đơn thuần, VTV đã liên tục tự làm mới mình qua những cuộc cách mạng về nội dung và công nghệ, vươn lên mạnh mẽ trong thời kỳ kỷ nguyên số.

Những thời kỳ đầu của Đài Truyền hình Việt Nam

Trong bối cảnh thiếu thốn, với tinh thần tự chủ, những cán bộ đầu tiên của Đài Truyền hình Việt Nam đã "làm truyền hình chui" -  một thí nghiệm chưa có kinh phí hay chỉ đạo chính thức. Cũng chính sự ra đời của camera "Ngựa trời" đã minh chứng cho quyết tâm và dẫn đến buổi phát sóng thử nghiệm thành công. Sau đó, Đài Truyền hình Việt Nam đã tự lắp đặt thành công hệ thống máy phát sóng hình và tiếng cùng với cột ăng-ten ngay tại Đài. Việc lắp đặt này đã khẳng định nội lực tại chỗ của VTV và đánh dấu sự trưởng thành kịp thời của lứa cán bộ được đào tạo chuyên môn tại Cuba trở về nước.
Tại số nhà 58 Quán Sứ, buổi phát hình đầu tiên đã đạt phạm vi tín hiệu lên tới 10km, vượt xa mong đợi của những người chứng kiến. Mặc dù trang thiết bị thô sơ, buổi phát sóng vẫn được xây dựng hoàn chỉnh, bao gồm đầy đủ các chương trình, tiết mục và bộ phận nội dung cơ bản của một Đài truyền hình.

Ra đời trong thời chiến, sứ mệnh của VTV gắn liền vận mệnh đất nước. Vừa phải tổ chức sơ tán thiết bị để bảo toàn lực lượng, đơn vị vừa bám sát cuộc chiến, đào tạo xen kẽ đội ngũ cán bộ Bắc - Nam và ghi lại những thước phim vô giá, từ hình ảnh B52 bị bắn rơi trên bầu trời Hà Nội đến khoảnh khắc lịch sử ngày 30/4/1975.        

Bước vào thời kỳ Đổi mới, VTV chính thức được định danh (Nghị định 72 HĐBT năm 1987) và bắt đầu phát hình màu (1982). Bản tin "Thời sự 19h" trở thành biểu tượng cho vai trò "người đưa tin của quốc gia", là nguồn thông tin chính thống, đáng tin cậy nhất. Cùng với đó, chiến lược phân tầng khán giả qua các kênh chuyên biệt (VTV1, VTV2, VTV3...) bắt đầu hình thành, đáp ứng nhu cầu thông tin ngày càng cao và đa dạng của xã hội.

Cách mạng "Xã hội hóa" 

Thập niên 90 chứng kiến một bước chuyển mình mang tính cách mạng trong tư duy làm truyền hình của VTV từ việc chỉ là đưa tin đơn thuần đã dấn thân sang mảng giải trí. 

"Văn nghệ Chủ nhật" bắt đầu lên sóng lần đầu vào ngày 4 tháng 9 năm 1994 với bộ phim mở màn là "Mẹ chồng tôi" do NSND Khải Hưng đạo diễn. Nội dung của chương trình chủ yếu tập trung vào phim truyền hình, tiểu phẩm đã thu hút một lượng lớn khán giả. Chương trình đã biến buổi chiều Chủ nhật thành một thời điểm không thể bỏ lỡ. "Menu" của chương trình Văn nghệ Chủ nhật ngày bao gồm: Góc thư giãn (2 phút), Tin văn nghệ trong nước và quốc tế nổi bật trong tuần (5 phút), Nhân vật và tác phẩm (13 phút), Phim truyện Việt Nam (80 phút).

Sau đó, "SV 96" ra đời, là chương trình trò chơi truyền hình đầu tiên có quy mô lớn. Ngay khi ra đời, chương trình SV 96 đã thực sự gây một tiếng vang lớn, là một sân chơi thế hiện trí tuệ và sự thông minh, sáng tạo cho các bạn sinh viên tài năng. Chương trình SV 96 nhanh chóng trở nên phổ biến, tạo ra một không khí thi đua trí tuệ và sáng tạo mạnh mẽ trong giới sinh viên. Mục tiêu của chương trình SV 96 là muốn giới thiệu cho mọi người biết sinh viên Việt Nam thời bấy giờ là ai, họ mơ ước gì. Chỉ qua 2 chương trình trên, VTV đã thành công trong việc kiến tạo “món ăn tinh thần không thể thiếu”, thay đổi thói quen giải trí của mọi gia đình Việt và đưa cơ quan đến gần hơn với khán giả.

Ngày 19/11/1996, VTV thành lập Trung tâm Quảng cáo và Dịch vụ truyền hình (TVAd). Từ đây, cơ quan dùng nguồn tiền quảng cáo để xây dựng và phát triển.

Bước chuyển mình trong kỷ nguyên số 

Bước sang thế kỷ 21, sự bùng nổ của Internet và thiết bị di động đã tạo ra một thách thức lớn khi mọi khán giả, đặc biệt là giới trẻ có xu hướng rời xa màn hình TV và chuyển qua xem các video có nội dung ngắn.
VTV đã vạch ra một chiến lược cốt lõi chuyển đổi, phát triển thành tổ hợp nội dung đa nền tảng với tuyên ngôn "Khán giả ở đâu, VTV ở đó". Để hiện thực hóa chiến lược, ứng dụng VTVgo ra đời vào tháng 10 năm 2024, được công bố là "Nền tảng truyền hình số quốc gia" có khả năng truyền tải trực tuyến hàng chục kênh truyền hình chất lượng cao và hàng nghìn giờ chương trình theo yêu cầu. Không chỉ dừng lại ở việc xây dựng nền tảng VTVgo, cơ quan còn mở rộng mạnh mẽ sang các nền tảng Facebook, YouTube, TikTok, với hàng triệu lượt theo dõi giúp cơ quan tương tác hiệu quả với khán giả trẻ qua các nội dung ngắn, cập nhật nhanh.

Hành trình để lại những dấu ấn văn hóa

Với vai trò là Đài Truyền hình Quốc gia, cơ quan không chỉ sản xuất nội dung mà còn chủ động kiến tạo các giá trị văn hóa, dẫn dắt thị hiếu mà đã vượt ra khỏi khuôn khổ "làm truyền hình" để trở thành một đơn vị tổ chức sự kiện văn hóa - thể thao mang tầm quốc gia. Các thương hiệu concert quy mô lớn như "VTV True Concert" (hàn lâm), "VTV Countdown", "Hoa xuân ca", hay các giải thể thao như "Giải chạy VTV LP Bank" đã khẳng định vai trò đó. Đặc biệt, trong các sự kiện trọng đại của quốc gia, năng lực và vị thế của Đài Truyền hình được thể hiện rõ nhất. Đây là đơn vị sản xuất, truyền hình chính cho các sự kiện tầm vóc như Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ-Triều 2018; Kỷ niệm 70 năm Điện Biên Phủ 2024; và chuỗi sự kiện 80 năm Quốc khánh 2025.

Điển hình là vai trò cầu truyền hình quan trọng nhất cho Concert Quốc gia "80 năm Hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc". Sự kiện đó thậm chí đã được phát triển thành một tác phẩm điện ảnh âm nhạc "Tổ quốc trong tim - the concert film 2025” một bước tiến mới trong tư duy sản xuất.

Nhìn lại chặng đường 55 năm, VTV đã đi từ một căn phòng nhỏ ở 58 Quán Sứ trở thành một tổ hợp truyền thông đa phương tiện, đa nền tảng. Bước vào năm 2025 - một năm bản lề với nhiều sự kiện trọng đại của đất nước, VTV quyết tâm tạo nên sự bứt phá mới.

Mục tiêu lớn nhất vẫn là đưa các chương trình chất lượng đến với công chúng một cách hiệu quả nhất, từ nội dung đến cách phân phối và tương tác. Công nghệ có thể thay đổi, cách kể chuyện có thể hiện đại hơn, nhưng giá trị cốt lõi của những người làm truyền hình sẽ không bao giờ thay đổi: đó là "phụng sự, dấn thân, trách nhiệm, không ngừng sáng tạo".