Kỹ sư Viện Vũ khí đam mê âm nhạc cổ truyền Việt Nam

(Sóng trẻ) - Là một kỹ sư tại Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng, anh Phạm Văn Trình không chỉ thành thạo trong công việc kỹ thuật mà còn dành trọn tâm huyết cho âm nhạc cổ truyền Việt Nam.

PV: Xin chào anh Phạm Văn Trình. Đầu tiên anh có chia sẻ niềm yêu thích với âm nhạc cổ truyền của Việt Nam đến từ đâu không? 

Anh Phạm Văn Trình: Ngay từ nhỏ tôi đã sống trong môi trường văn hoá dân gian, bằng những lời hát từ bà, từ mẹ, từ bác và phong trào văn nghệ quần chúng sôi nổi ở địa phương. Có lẽ được sinh ra và lớn lên trong môi trường như vậy, tôi đã yêu thích âm nhạc cổ truyền Việt Nam lúc nào không hay.

PV: Thời gian đầu khi tìm hiểu cũng như theo đuổi âm nhạc cổ truyền , anh có gặp khó khăn gì không?

Anh Phạm Văn Trình: Với tôi thì không khó khăn lắm, vì việc tiếp cận bằng Internet tương đối dễ dàng và quan trọng, tôi may mắn khi gặp được cộng đồng những người bạn có cùng đam mê và gặp được những người uy tín trong các lĩnh vực mà tôi đam mê.

PV: Anh có thể kể một số thành tựu hoặc câu chuyện đáng nhớ trong hành trình theo đuổi âm nhạc cổ truyền không?

Anh Phạm Văn Trình: Trong hành trình học hỏi và lan tỏa các giá trị âm nhạc cổ truyền có rất nhiều câu chuyện đáng nhớ. Với tôi, đó là những câu chuyện từ những nghệ nhân ở các làng quan họ trong hành trình đi điền dã cùng U hai Nguyên Như Chính, từ những người nghệ sĩ luôn đau đáu trăn trở với nghề và từ những người bạn trẻ có đam mê và đau đáu với các giá trị của cha ông. 

Tôi đã có những kỷ niệm rất hạnh phúc khi lan tỏa hát Xẩm với cộng đồng các bạn sinh viên tại Liên bang Nga và được đón nhận vô cùng nồng nhiệt. Rõ ràng nghệ thuật cổ truyền Việt Nam luôn có sức hấp dẫn riêng biệt đối với bạn trẻ nước ngoài, và cả cộng đồng sinh viên Việt Nam. Tôi thấy nghệ thuật cổ truyền được trân trọng điều đó thể hiện qua việc các bạn chăm chú lắng nghe, cổ vũ nhiệt tình và đặt những câu hỏi thể hiện sự hiểu biết và quan tâm sâu sắc tới âm nhạc cổ truyền - cụ thể là Xẩm và Quan họ. Có lẽ lúc đó tình yêu và nỗi khao khát nhớ mong quê hương được cùng nhau thổi bùng lên.

PV: Được biết, anh là kỹ sư của Tổng cục Công nghiệp quốc phòng. Vậy làm thế nào anh có thể cân bằng giữa công việc kỹ sư đòi hỏi tính logic, chính xác cao và việc luyện tập, biểu diễn nghệ thuật cổ truyền đòi hỏi cảm xúc và sự sáng tạo?

Anh Phạm Văn Trình: Với tôi, hai lĩnh vực rất cân bằng vì cả hai đều có điểm chung: đều xuất phát từ sở thích và niềm đam mê; chơi âm nhạc cổ truyền cũng yêu cầu lắm công phu, muốn hát được đúng, được hay, hay tìm tòi thêm những điều hay cũng đòi hỏi phải kiên trì lâu dài và kỷ luật bền bỉ.

PV: Anh có thể kể về một nghệ nhân hoặc một bài bản nào đã để lại ấn tượng sâu sắc nhất đối với anh? Điều gì khiến nó đặc biệt trong lòng anh?

Anh Phạm Văn Trình: Tôi đặc biệt nhớ về đôi nghệ nhân U100 Nguyễn Thị Cúc và Nguyễn Thị Tiện ở làng Ngang Nội (Tiên Du, Bắc Ninh). Lối hát của các cụ mộc mạc, vang rền vẫn đầy ắp tình yêu đời, yêu người, khiến người nghe lần đầu tiên ấn tượng mãi. Bên cạnh đó còn có nghệ nhân nhân dân Nguyễn Thị Bàn (làng Diềm) - một liền chị U100 nhưng vẫn mẫn tiệp với lối nói chuyện hài hước trẻ trung, lắng nghe những câu chuyện về lối chơi, văn hoá Quan họ, những câu ca Quan họ trong cụ không bao giờ vơi cạn. 

Với tôi, bài để lại nhiều kỉ niệm nhất chính là câu Quan họ giọng Lề lối: “La rằng”. Tôi đã phải học trong vòng nửa năm qua điện thoại với U hai Như Chính (Lúc đó tôi đang ở Nga) thì hát mới đạt yêu cầu U mong muốn.

PV: Anh nghĩ thế hệ trẻ hiện nay có dễ dàng tiếp cận và yêu thích nghệ thuật cổ truyền không? Theo anh, đâu là rào cản lớn nhất và cách vượt qua chúng?

Anh Phạm Văn Trình: Thế hệ trẻ ngày nay rất dễ tiếp cận, tôi tin đã có dòng máu Việt chảy trong người thì luôn có một góc trong tim cho nghệ thuật cổ truyền. Chỉ cần được chủ động hay thụ động tiếp cận là có thể các bạn sẽ có cái nhìn sâu sắc. Và tôi tin rằng khi càng được biết, càng được hiểu, các bạn sẽ càng yêu thương trân quý các giá trị của ông cha dày công sáng tạo và giữ gìn.

PV: Ngoài hát và biểu diễn, anh có tham gia vào các hoạt động khác như sưu tầm tư liệu, ghi âm hay giáo dục nghệ thuật cổ truyền không? Nếu có, anh có thể chia sẻ thêm?

Anh Phạm Văn Trình: Tôi có tự sưu tầm tư liệu và hiện cũng đang tham gia cộng tác cùng Trung tâm xúc tiến quảng bá di sản văn hoá phi vật thể Việt Nam (VICH) trong các hoạt động giáo dục di sản cho học sinh.

PV: Thông điệp mà anh muốn gửi gắm đến những người trẻ cũng đang theo đuổi bộ môn nghệ thuật cổ truyền là gì? Anh có lời khuyên nào dành cho các bạn trẻ hiện nay muốn tiếp cận, học hỏi hoặc tham gia vào các hình thức dân ca, chèo, xẩm, quan họ?

Anh Phạm Văn Trình: Riêng với nghệ thuật cổ truyền, nếu ai tò mò hay yêu thích thì hãy tìm để hiểu và đi tới. Càng đi thì tôi tin các bạn sẽ càng cảm nhận thấy nhiều vẻ đẹp và càng yêu thương hơn những giá trị mà các thế hệ đi trước đã trao truyền.

Hành trình của anh Phạm Văn Trình là minh chứng sống cho sự cân bằng giữa lý trí và cảm xúc, giữa công việc kỹ thuật đòi hỏi sự chính xác và nghệ thuật dân gian giàu cảm xúc. Qua từng câu hát Xẩm, từng giai điệu Quan họ, anh đã gìn giữ những giá trị văn hóa quý báu của cha ông, truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ tiếp cận và yêu thương âm nhạc cổ truyền. Trong mắt anh, mỗi nốt nhạc, mỗi lời ca đều là nhịp cầu nối quá khứ với hiện tại, kết nối tình yêu quê hương với tất cả những ai trân trọng nghệ thuật Việt Nam.