Miễn học phí Phổ thông: Bước ngoặt lịch sử và những kỳ vọng đặt ra

(Sóng Trẻ) - Nghị quyết 217/2025/QH15 về miễn học phí được xem là bước tiến trong chính sách giáo dục Việt Nam, thể hiện sự quan tâm của Nhà nước và hướng tới bình đẳng trong tiếp cận giáo dục. Tuy nhiên, hiệu quả thực tế và hạn chế khi triển khai vẫn cần được đánh giá toàn diện để chính sách đạt hiệu quả bền vững.

Niềm vui lan tỏa của hàng triệu gia đình từ chính sách miễn học phí

Đối với hàng triệu gia đình có trẻ nhỏ theo học tại các trường công lập, quyết định miễn học phí đã mang lại những tác động rõ rệt về mặt tài chính và tâm lý. Sự thay đổi này được đón nhận với những cung bậc cảm xúc khác nhau, tùy thuộc vào điều kiện kinh tế và khu vực sinh sống.

Tại các đô thị lớn, nơi mức thu nhập trung bình của người dân cao hơn, bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn (39 tuổi, Yên Hòa) chia sẻ: “Học phí trường công lập không phải là gánh nặng đáng kể.” Tuy nhiên, chính sách miễn học phí vẫn được cô và nhiều phụ huynh đánh giá là bước đi tích cực, giúp giảm bớt phần nào áp lực tài chính cho các gia đình. Theo cô Nhàn, trong bối cảnh chi phí sinh hoạt ngày càng tăng, việc tiết kiệm dù nhỏ cũng mang lại sự an tâm nhất định cho người dân.

Tuy nhiên, tác động rõ nét và sâu sắc nhất của chính sách miễn học phí lại tập trung ở các vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa và những địa phương còn nhiều khó khăn về kinh tế. Tại đây, mức thu nhập của người dân còn hạn chế, khiến khoản học phí dù không quá cao theo mặt bằng chung nhưng vẫn là một gánh nặng đáng kể. 

Ông Trần Văn Khánh (50 tuổi, Cầu Giấy) chia sẻ: “Chính sách này là điều rất tốt, giúp con em các hộ nghèo được đến trường, không bỏ học giữa chừng vì lý do kinh tế.” Việc loại bỏ rào cản học phí không chỉ mang lại cơ hội học tập công bằng hơn mà còn góp phần nâng cao dân trí và chất lượng nguồn nhân lực địa phương.

Những giới hạn trong chính sách miễn học phí

Bên cạnh những điểm tích cực, chính sách miễn học phí vẫn bộc lộ một số hạn chế khi đặt trong bức tranh tổng thể về chi phí giáo dục. Nhiều phụ huynh cho rằng, học phí không phải là gánh nặng lớn nhất, mà chỉ chiếm một phần nhỏ trong tổng chi cho việc học của con. 

Nhu cầu củng cố kiến thức, ôn luyện cho các kỳ thi khiến nhiều gia đình phải chi trả cho các lớp học thêm bên ngoài hoặc phụ đạo tại trường. Mức phí này thường cao hơn nhiều so với học phí chính thức, tạo ra gánh nặng không nhỏ cho kinh tế hộ gia đình.

 Bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn chia sẻ: “ Tôi không kỳ vọng nhiều vào việc giảm thêm các khoản thu khác, mà chỉ mong “tiền học đi đôi với chất lượng”, miễn sao kết quả học tập của con tương xứng với công sức và chi phí bỏ ra.”

Ngoài học phí và học thêm, gia đình còn phải trang trải hàng loạt chi phí khác như sách vở, đồng phục, đi lại, ăn uống và dụng cụ học tập. Những khoản chi này tuy nhỏ lẻ nhưng cộng dồn lại thành gánh nặng đáng kể, nhất là với các gia đình có nhiều con đang tuổi đi học.

Một vấn đề khác được nhắc đến là tính bao quát của chính sách đối với học sinh ngoài công lập. Nhiều người cho rằng phần hỗ trợ này “không đáng kể” so với mức thu cao của các trường tư. Điều này đặt ra câu hỏi về sự công bằng và hiệu quả phân bổ hỗ trợ trong toàn hệ thống giáo dục.

Những ý kiến trên cho thấy, dù chính sách miễn học phí đã giảm bớt áp lực cho nhiều gia đình, song gánh nặng tài chính trong giáo dục vẫn còn nguyên, thậm chí có xu hướng chuyển dịch từ học phí sang các chi phí khác.

Nhà trường đón nhận chính sách mới ra sao?

Cô Hoàng Kim Anh, Phó Hiệu trưởng trường THCS Nguyễn Như Uyên, chia sẻ về sự đón nhận tích cực của xã hội đối với chính sách miễn học phí. Cô nhận định rằng chính sách này đã nhận được sự đồng tình ủng hộ rộng rãi của phụ huynh và học sinh, tạo ra một không khí phấn khởi trong toàn ngành.

Về công tác triển khai, nhà trường khẳng định lập trường phải đảm bảo thực hiện nghiêm túc quy định của Nhà nước. Các khoản thu đã được miễn phí phải được thực hiện một cách chặt chẽ, không để xảy ra tình trạng biến tướng hay lạm thu. Điều này thể hiện tinh thần trách nhiệm cao của các cơ sở giáo dục trong việc tuân thủ quy định pháp luật và bảo vệ quyền lợi của người học.

Thực tế tại các trường công lập cho thấy, bên cạnh học phí, vẫn tồn tại nhiều khoản thu phục vụ hoạt động vận hành như tiền đồng phục, bán trú, nước uống hay các khoản đóng góp tự nguyện. 

Cô Hoàng Kim Anh nhấn mạnh, việc công khai và minh bạch thu chi là yêu cầu bắt buộc, đồng thời khẳng định mọi khoản thu ngoài học phí phải có sự đồng thuận của phụ huynh. Sự minh bạch này được xem là yếu tố then chốt giúp củng cố niềm tin, đảm bảo hài hòa giữa nhu cầu của nhà trường và khả năng chi trả của phụ huynh.

Phó Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Như Uyên khẳng định: “Chính sách miễn giảm học phí không ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục, mà ngược lại, thể hiện sự quan tâm và đầu tư của Nhà nước đối với ngành”. Theo Cô Hoàng Kim Anh, đây là nguồn động viên lớn, giúp các nhà trường yên tâm phấn đấu, nâng cao hiệu quả dạy và học trong giai đoạn đổi mới.

Từ góc độ quản lý, cô Kim Anh bày tỏ mong muốn Nhà nước tiếp tục đầu tư đồng bộ vào cơ sở vật chất. Một môi trường học tập hiện đại, tiện nghi sẽ là nền tảng cho đổi mới phương pháp giảng dạy, giúp giáo viên và học sinh bắt nhịp với xu hướng giáo dục hiện đại.

Cô nhấn mạnh: “Việc đảm bảo số lượng và diện tích phòng học hợp lý, cùng với việc trang bị các phòng chức năng, thư viện, khu thể chất là yêu cầu cấp thiết.” Những yếu tố này không chỉ phục vụ dạy học mà còn hướng đến mục tiêu giáo dục toàn diện, giúp học sinh phát triển kiến thức, kỹ năng và thể chất một cách hài hòa.

Những đề xuất trên cho thấy, dù chính sách miễn học phí đã góp phần ổn định tài chính cho các cơ sở giáo dục, nhưng bài toán đầu tư cơ sở vật chất và nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện vẫn cần được Nhà nước tiếp tục quan tâm và triển khai mạnh mẽ hơn.

Chính sách miễn học phí đã mở ra một cánh cửa. Nhưng để các thế hệ học sinh Việt Nam thực sự bước đi vững vàng trên con đường tri thức, không chỉ cần xóa bỏ rào cản tài chính ban đầu mà còn cần xây dựng một con đường rộng mở, được trang bị đầy đủ và quản lý chặt chẽ, để hành trình giáo dục thực sự là một trải nghiệm công bằng, chất lượng và đầy hứa hẹn cho mọi trẻ em Việt Nam.