Nghề trồng hoa đào làng Nhật Tân giữa biến động thời tiết và thị trường

(Sóng trẻ) Dù mới đầu tháng 11, người dân trồng và buôn hoa đào tại vườn đào Nhật Tân đã chính thức vào vụ đôn đảo, chăm cây để chuẩn bị lên chậu vào tháng tới. Tuy nhiên, thời tiết và thị trường năm nay vẫn là nỗi lo lớn của những người dân nơi đây.

Vườn hoa trăm năm tuổi giữa lòng Thủ đô

Nằm bên bờ sông Hồng, làng hoa Nhật Tân (quận Tây Hồ, Hà Nội) từ lâu đã được xem là “cái nôi” của nghề trồng đào đất Bắc. Nghề trồng hoa nơi đây có từ hàng trăm năm trước, gắn liền với truyền thống canh tác của người dân vùng ven đô. Mỗi năm, cứ đến tháng Chạp, hàng nghìn gốc đào Nhật Tân lại nở rộ, tô sắc cho mùa xuân Hà Nội.

Trước kia, người dân chủ yếu trồng đào truyền thống – đào bích, đào phai. Về sau, khi nhu cầu thị trường tăng, họ mở rộng thêm nhiều giống mới như đào thất thốn, đào thế, đào rừng ghép... vừa để phục vụ người chơi, vừa để đáp ứng thị hiếu hiện đại.

Thời tiết và thị trường – nỗi lo lớn của người trồng hoa

Những ngày cuối tháng 10, khi không khí lạnh đầu mùa tràn về, cả vườn hoa Nhật Tân đã rộn ràng người chăm, người cắt tỉa. Các chủ vườn tất bật đôn đảo, đợi cây ra rễ mới để chuẩn bị lên chậu vào dịp Tết nguyên đán sắp tới. Tuy nhiên, năm nay, niềm vui ấy xen lẫn không ít âu lo.

Theo người dân, sau trận bão số 10 vừa qua, nhiều diện tích đào bị ngập úng, gãy cành. Một số cây không thể tiếp tục chăm bán vào năm nay, phải chờ đến năm sau. Anh Trần Mạnh Quỳnh, chủ một vườn đào hơn 200 gốc chia sẻ: “Đợt bão vừa rồi tôi và những hộ xung quanh đây có bốn vườn thì bị hỏng mất một vườn. Vừa năm ngoái thiệt hại bão tôi phải đi vay vốn ngân hàng để tái đầu tư thì năm nay bão xong lại thiệt hại hết số vốn ban đầu. Bây giờ khó khăn lại chồng chất khó khăn.”

Không chỉ bão, mà thời tiết lạnh đến sớm cũng khiến quá trình chăm cây khó kiểm soát. “Thời tiết càng ngày càng khắc nghiệt, nóng lạnh thất thường khiến cho việc chăm trồng đào càng khó khăn, không như thời ông cha ta ngày xưa” anh Quỳnh bộc bạch. Mỗi lần bị thiệt hại, người dân trồng đào rất khó để khắc phục, hầu như phải bỏ hoặc may mắn hơn thì có thể để đến năm sau. 

Bên cạnh thời tiết, thị trường cũng là một nỗi băn khoăn đối với những người trồng hoa. Nhiều chủ vườn cho biết, chi phí trồng hoa năm nay tăng gần 20–30% so với các năm trước. Giá phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, vật liệu uốn cây, mua đất và nhân công đều leo thang. Trong khi đó, sức mua của người dân lại chưa ổn định.

Chi phí trồng một cây đào hiện nay cũng không hề nhỏ. Theo người dân, một cây đào to chỉ riêng phần phôi gốc đã có giá từ 3 triệu đồng trở lên. Từ một khúc gỗ như một cành củi khô, người trồng phải mất cả năm trời để cắt, ghép, uốn tỉa, tạo thế, chăm sóc từng mắt nụ để hoa nở đúng Tết. Không chỉ khó ở đầu ra, mà nguồn vật tư và công chăm sóc cũng là gánh nặng. Người trồng đào phải bỏ ra hàng chục triệu đồng để mua phân, thuốc, thuê người tuốt lá, uốn thế. Những hộ có vài trăm gốc đào phải duy trì nhân công quanh năm để chăm cây, phòng sâu bệnh, cắt tỉa định kỳ. Nếu hoa không nở đúng dịp, toàn bộ chi phí gần như mất trắng.

Nỗ lực thích ứng và giữ nghề

Dù gặp không ít khó khăn từ thời tiết thất thường hay thị trường biến động, nhưng với người dân Nhật Tân, nghề trồng hoa không chỉ là kế sinh nhai mà còn là niềm tự hào, là ký ức văn hóa gắn bó bao đời. Trong mỗi luống đào, mỗi cành hoa, họ gửi gắm tình yêu quê hương và trách nhiệm giữ gìn bản sắc làng nghề truyền thống.

 Nhiều gia đình đã truyền nghề qua ba, bốn thế hệ, coi việc chăm hoa, uốn thế đào như một cách gìn giữ “hồn Tết Hà Nội”. Chính tình cảm sâu nặng ấy khiến họ không dễ buông bỏ, mà luôn tìm cách đổi mới, học hỏi kỹ thuật, liên kết sản xuất và xây dựng thương hiệu “Hoa Nhật Tân”. Với họ, việc giữ được sắc đào nở đúng dịp Tết không chỉ mang lại thu nhập, mà còn là niềm vui, niềm kiêu hãnh khi được góp phần tô điểm cho mùa xuân Thủ đô. Họ không chỉ trồng hoa để bán, mà còn coi đó là cách gìn giữ một nét văn hóa của Thủ đô. Cũng từ khó khăn, người dân tại làng đào Nhật Tân ngày càng ý thức rõ hơn về giá trị của thương hiệu làng nghề, về việc làm sao để “đào Nhật Tân” không chỉ đẹp trong mắt người Hà Nội mà còn được biết đến khắp cả nước.