Người phụ nữ Cơ Tu khởi nghiệp nhờ giữ hồn dân tộc giữa đại ngàn

(Sóng trẻ) - Giữa rừng núi Sôn Kôn (TP.Đà Nẵng), nơi tiếng cồng chiêng tâng tung da dá vẫn ngân vang, có một người phụ nữ khởi nghiệp bằng những câu chuyện quê hương với ngôn ngữ của tri thức và du lịch. Đó là chị Đinh Thị Thìn (SN 1988) - người con dân tộc Cơ Tu, người đang miệt mài “đánh thức” bản làng bằng đam mê và khát vọng gìn giữ văn hóa.

Trở về từ giấc mơ dang dở

Sinh ra giữa núi rừng trùng điệp, trong một gia đình nghèo khổ, hành trình đến với tri thức của chị Đinh Thị Thìn không hề dễ dàng. Từ nhỏ, chị đã ấp ủ ước mơ được học ngoại ngữ, được bước ra khỏi bản làng để khám phá thế giới rộng lớn.

“Tôi hiểu rõ gia cảnh khó khăn nên có ý định từ bỏ nguyện vọng học đại học. Ba mẹ không biết định hướng cho tôi như thế nào nhưng nghe người ta bảo đi học mới có tương lai, không do dự liền bán con bò duy nhất trong nhà để tôi được xuống thành phố đi thi. Khi ấy, tôi hiểu rằng mình phải sống sao cho xứng đáng với niềm tin ba mẹ đã trao” - chị xúc động hồi tưởng.

Sau khi tốt nghiệp ngành Việt Nam học (năm 2011), chị từng có ý định ở lại thành phố lập nghiệp. Nhưng năm 2013, khi dự án “Tăng cường hoạt động du lịch tại các huyện sâu trong đất liền ở tỉnh Quảng Nam” (ILO) đến với vùng núi Đông Giang (tỉnh Quảng Nam cũ), chị đã chọn hành trình ngược núi, về làm tình nguyện viên không lương cho làng du lịch cộng đồng Bhơ Hôồng (xã Sông Kôn).

Những ngày đầu, người dân chưa biết đón tiếp khách, chẳng biết làm du lịch cộng đồng như thế nào. Chị Thìn phải tự học cách điều hành tour, phiên dịch, tổ chức biểu diễn văn nghệ, thậm chí chạy đôn chạy đáo lo ăn ở cho du khách... Bằng sự kiên trì và lòng nhiệt huyết, chị gieo những hạt giống đầu tiên cho du lịch địa phương và dần giúp bà con thay đổi tư duy: du lịch không chỉ giúp phát triển kinh tế mà còn là cách truyền giữ văn hóa, quảng bá vẻ đẹp quê hương, dân tộc mình.

Giữ hồn Cơ Tu bằng tri thức và đam mê

Dù là người Cơ Tu, nhưng lớn lên ở vùng thấp (xã Bến Hiên, TP.Đà Nẵng), chị Thìn từng không hiểu hết bản sắc dân tộc mình. Khi lấy chồng ở vùng cao Sôn Kôn, chị mới thật sự nhận ra nhiều giá trị văn hóa đang dần bị mai một: từ ngôn ngữ, trang phục đến nghề truyền thống, những làn điệu dân tộc…

“Có những từ người già nói tôi không hiểu, có nghề truyền thống tôi chưa từng thấy dù những đứa trẻ ở đây đều biết làm. Tôi sợ rằng nếu không học lại, chẳng bao lâu nữa sẽ chẳng ai biết chính mình cũng là người con Cơ Tu” - chị Thìn chia sẻ.

Từ nỗi trăn trở đó, chị bắt đầu hành trình học lại tiếng Cơ Tu. Những lúc có thời gian rảnh rỗi, chị mang cuốn sổ ghi chép đến gặp các già làng, lưu lại từng câu chuyện dân gian, từng bài hát, từng họa tiết trên thổ cẩm... Sau đó, chị dịch ra tiếng Việt, rồi sang tiếng Anh để thuyết minh cho khách quốc tế.

Không chỉ từng bước am hiểu văn hóa, chị còn nỗ lực học thêm ngoại ngữ. Năm 2018, khi đã ngoài 30 tuổi, chị Thìn quyết định theo học ngành ngôn ngữ Anh theo hình thức từ xa. 

Bận rộn với công việc, con nhỏ, nhưng chị không bỏ cuộc. Đến năm 2021, chị tốt nghiệp với tấm bằng loại giỏi, đồng thời sử dụng được nhiều ngôn ngữ: Cơ Tu, Việt, Anh và thậm chí giao tiếp cơ bản bằng tiếng Trung, tiếng Pháp. 

“Học ngoại ngữ giúp tôi kể câu chuyện của người Cơ Tu cho thế giới nghe bằng chính giọng nói của mình. Tôi biết mình không phải người giỏi nhất, cũng không quá thành thạo tiếng Anh, nhưng tôi tin mình có thể làm cầu nối để du khách hiểu người Cơ Tu và để bà con thấy du lịch là con đường bền vững thoát nghèo, gìn giữ văn hóa”, chị Thìn tâm sự.

Từ phó bí thư chi bộ đến nữ giám đốc bản làng

Nhiều người biết đến Đinh Thị Thìn là một hướng dẫn viên tận tâm, nhưng bất ngờ hơn khi chị còn là Phó Bí thư Chi bộ tiêu biểu hai nhiệm kỳ (2013-2016 và 2022-2025).

Là phụ nữ, lại là “dâu mới” từ vùng khác đến, ban đầu chị gặp không ít hoài nghi. Nhưng bằng sự kiên định, trình độ và uy tín, chị đã trở thành cầu nối giữa người dân và chính quyền, đặc biệt trong công tác xây dựng mô hình du lịch cộng đồng gắn với phát triển kinh tế địa phương.

Chị là người trực tiếp viết dự toán, lập hồ sơ xin hỗ trợ, mời doanh nghiệp kết nối đầu tư cho làng; đồng thời vận động bà con bảo tồn và phát huy nghề truyền thống. Hay khi thiên tai, dịch bệnh xảy ra, chị cũng là một trong những người đầu tiên huy động nguồn lực, kết nối đoàn thiện nguyện, dùng cả tiền túi và sức lực để giúp dân.

“Phụ nữ ở vùng cao thường ít nói, tôi chọn cách lên tiếng bằng hành động. Tôi muốn người ta thấy phụ nữ Cơ Tu cũng có thể lãnh đạo. Và tôi muốn người dân tin tôi không chỉ qua những cuộc họp mà còn qua những việc làm cụ thể như ngôi nhà Gươl được tu sửa, lớp học giao tiếp tiếng Anh cho bà con hình thành, các cuộc thi văn hóa - văn nghệ của làng đạt được những thành tích cao…” - chị Thìn chia sẻ.

Cũng nhờ chị, làng du lịch cộng đồng Bhơ Hôồng đã trở thành điểm đến nổi bật: năm 2023 đón hơn 500 lượt khách, năm 2024 đạt 1.000 lượt, và đầu 2025 con số ấy tiếp tục tăng nhanh. Năm 2023, chị mở Homestay ACu - ngôi nhà nhỏ giữa rừng xanh, rộng hơn 70m², 16 nệm. Năm 2025, chị tiếp tục thành lập Công ty TNHH Du lịch Hành trình Văn hóa Cơ Tu điều hành tour cho khách trong và ngoài nước.

Song hành với vai trò lãnh đạo, chị còn là giáo viên tiếng Anh tại hai trường THCS vùng cao, kiên trì gieo hạt tri thức cho thế hệ sau. Không chỉ dạy ngoại ngữ, chị còn kể cho học trò nghe về những giá trị truyền thống của người Cơ Tu - cách họ sống, họ yêu và giữ văn hóa của làng.

Chiều xuống bên nếp nhà sàn nơi làng du lịch cộng đồng Bhơ Hôồng, khi những điệu cồng chiêng và tiếng hát dần lắng, chị Thìn vẫn miệt mài chuẩn bị cho giáo án cùng hành trình tiếp đón du khách ngày mai. Với chị, du lịch không chỉ là nguồn thu mà còn là cách để kể chị giữ những câu chuyện dân tộc Cơ Tu cho thế hệ sau cũng như truyền đi khắp mọi phương trời.

Bắt đầu từ con đường đất ngoằn nghèo gian khó, từ con bò bán đi để có tiền chạm tới chân trời tri thức, giờ đây, chị Thìn là người gieo niềm tin, nâng dần năng lực cộng đồng và mở ra cơ hội cho người dân Cơ Tu, cho nhiều phụ nữ trẻ ở làng. Và trong tiếng chiêng tâng tung da dá vang vọng, đâu đó có giọng chị nhẹ nhàng, tha thiết kể mãi câu chuyện “người giữ hồn Cơ Tu giữa đại ngàn”: “Tôi muốn mỗi du khách khi rời làng đều nhớ đến người Cơ Tu như một đồng bào hiền hòa, hiếu khách và trân quý văn hóa của mình”.