Nỗi lòng người cao tuổi khi con cháu ở miền xa xứ

(Sóng trẻ) - Guồng quay hối hả của công việc, học tập và mưu sinh phương xa đã tạo nên những gam màu đối lập trong đời sống tinh thần của người cao tuổi. Một mặt, họ được tiếp cận công nghệ và hưởng thành quả phát triển; mặt khác, nhiều người lại đối diện với khoảng trống mênh mông trong chính ngôi nhà của mình.

Khoảng trống trong ngôi nhà và nỗi cô đơn không lời

Đối với phần lớn người cao tuổi niềm vui tuổi xế chiều giản dị nhưng vô cùng sâu sắc: được sống gần con cháu, được nghe tiếng cười nói rộn ràng, được chứng kiến sự trưởng thành của thế hệ nối tiếp. 

Tuy nhiên, thực tế xã hội đang tạo ra một khoảng cách địa lý đáng kể, buộc nhiều ông bà phải chấp nhận cảnh sống xa con cháu. Hệ quả trực tiếp là cảm giác trống trải và nỗi buồn lặng lẽ, len lỏi vào từng ngóc ngách của đời sống thường nhật.

Ông Lê Xuân Mẽ  (79 tuổi, cán bộ về hưu, trú tại Hà Nội) dù đã nghỉ hưu hơn 17 năm, cuộc sống an nhàn lẽ ra phải tràn ngập tiếng cười con cháu, thì nay lại vắng lặng đến lạ. Con trai và con dâu ông đều đi công tác nước ngoài, để lại một không gian rộng lớn, thiếu vắng những âm thanh quen thuộc. 

Ông Mẽ chia sẻ: “Hàng ngày không có tiếng con, tiếng cháu chào hỏi khi đi học về, không có tiếng vui đùa của các cháu, ông cũng thấy nhiều lúc vắng vẻ. Cuộc sống cũng hơi buồn đấy”. Nỗi buồn không phải là sự than thở mà là một sự thật hiển nhiên, một khoảng trống khó lấp đầy bằng những thú vui cá nhân.

Bà Nguyễn Thị Sửu (77 tuổi, Yên Hòa) chia sẻ lịch trình sinh hoạt của bà vẫn diễn ra điều độ dù không được ở gần con cháu. Dù vậy, sự thiếu vắng người thân vẫn để lại một khoảng trống vô hình trong tâm hồn. Bà Sửu thổ lộ, nguyện vọng lớn nhất của bà là lúc nào cũng muốn con cháu quây quần. 

Bà Trần Thị Lan (68 tuổi, phường Cầu giấy) cũng có con cháu ở xa. Bà chia sẻ: “Bà hay dậy sớm quét sân, rồi đi chợ nấu ăn. Buổi chiều trồng cây, tưới hoa ngoài ban công. Tối thì bà đan len hoặc xem cải lương. Không có con cháu thì nhà cũng hơi buồn, nhưng bà quen rồi”. Nỗi buồn không phải là sự than thở mà là một sự thật hiển nhiên, một khoảng trống khó lấp đầy bằng những thú vui cá nhân.

Ông Nguyễn Văn Minh (72 tuổi, phường Cầu giấy) chia sẻ: “Thi thoảng cũng thấy cô đơn chứ, nhất là lúc trời mưa. Ông thường mở radio nghe chương trình sức khỏe hoặc gọi cho mấy ông bạn trong hội hưu. Nói chuyện một lúc lại vui”. 

“Cảm giác cô đơn và trống trải” không chỉ là một trạng thái nhất thời mà là một vấn đề tâm lý dai dẳng, đòi hỏi chính những người cao tuổi phải tự mình tìm cách vượt qua. Đây là một gánh nặng tâm lý không nhỏ, khi họ phải tự mình chiến đấu với những cảm xúc tiêu cực mà lẽ ra có thể được san sẻ nếu có con cháu ở bên.

 Trăn trở của những người con nơi phương xa

Không chỉ người ở nhà khắc khoải nỗi nhớ mong, những người con, người cháu đi xa cũng mang theo nỗi niềm trăn trở không kém. Họ là những người trực tiếp chứng kiến hoặc cảm nhận được sự thiếu vắng của mình trong cuộc sống của ông bà, cha mẹ.

Việt Anh (sinh năm 2004, hiện là du học sinh tại Nga) chia sẻ dù ở cách xa nửa vòng trái đất, Việt Anh vẫn thường xuyên lo lắng về sức khỏe thể chất và tinh thần của ông bà “không biết ông bà ở nhà có vui không hay có gì mới không”.

Để bù đắp phần nào khoảng trống ấy, Việt Anh cố gắng duy trì liên lạc thường xuyên với ông bà. Anh gọi điện thoại khoảng hai đến ba ngày một lần và nhắn tin cập nhật tình hình thường xuyên. 

Vào những dịp đặc biệt như sinh nhật, lễ Tết, Việt Anh luôn  nhờ bạn bè mua quà tặng ông bà, một cử chỉ nhỏ nhưng mang ý nghĩa lớn lao: “Mình vẫn có sự hiện diện ở đó”, Việt Anh chia sẻ

Tuy nhiên, Việt Anh nhận thức rõ một thực tế: “Việc duy trì thông tin liên lạc không thể đủ để bù đắp được sự thiếu thốn về mặt tình cảm của cả hai bên”. Anh hiểu rằng điện thoại hay các ứng dụng trực tuyến chỉ là phương tiện chuyển giao thông tin, và chỉ có gặp mặt trực tiếp, người thật việc thật, mới có thể cảm nhận trọn vẹn những tình cảm dành cho nhau. 

Việt Anh cho rằng, những du học sinh hay những người con ở xa cần luôn ghi nhớ tình cảm đối với người thân, vì tình cảm đó chính là sức mạnh lớn nhất để cố gắng và thành công trong tương lai. Sự kết nối tình cảm không chỉ là nguồn an ủi cho người ở nhà mà còn là động lực cho người trẻ vươn lên.

Những cẩm nang sức khỏe tinh thần

ThS. Tâm lý học, Giảng viên Trường Đại học Y dược Thái Bình Nguyễn Thị Minh Phương cho biết: “Người cao tuổi sống xa con cháu thường đối mặt với cô đơn, lo âu và trầm cảm. Khi đã hết tuổi lao động, thời gian rảnh rỗi nhiều và các mối quan hệ xã hội thu hẹp, mong muốn được con cháu gần gũi, quan tâm trở nên rất lớn”. 

Theo ThS. Nguyễn Minh Phương, sự thiếu vắng này có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tinh thần và thể chất, làm tăng nguy cơ trầm cảm, sa sút trí tuệ, mắc các bệnh mạn tính và rối loạn giấc ngủ. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc duy trì kết nối tình cảm và hỗ trợ tâm lý cho người cao tuổi.

Để giảm bớt tình trạng cô đơn ở người cao tuổi, Th.S Nguyễn Thị Minh Phương khuyến nghị người cao tuổi cần tăng cường giao tiếp qua video call, trò chuyện và thăm hỏi thường xuyên. Gia đình và cộng đồng cần khuyến khích người cao tuổi tham gia hoạt động xã hội, câu lạc bộ, tổ hưu trí, tạo môi trường giao lưu tích cực, giúp họ mở rộng các mối quan hệ và tìm thấy niềm vui trong cuộc sống.

Nếu tình trạng cô đơn kéo dài và trở nên trầm trọng, người già có thể đối mặt với những hệ lụy nặng nề về sức khỏe. Do đó, việc hỗ trợ từ gia đình và cộng đồng là vô cùng quan trọng để họ không cảm thấy bị bỏ rơi và có thể vượt qua những khó khăn về tâm lý.

Xu hướng người cao tuổi sống độc lập, tự tìm niềm vui được cô Phương đánh giá là tín hiệu tích cực, giúp tăng cường sức khỏe tinh thần, thể chất và sự tự chủ. Tuy nhiên, điều này cũng tiềm ẩn rủi ro như che giấu cô đơn, hoặc khó phát hiện khi sức khỏe suy giảm nếu không có sự quan tâm sát sao.

Hiện nay, nhiều liệu pháp như CBT (Trị liệu hành vi nhận thức), trị liệu tương tác, hồi tưởng, cùng các mô hình cộng đồng như CLB liên thế hệ, trị liệu bằng động vật và nghệ thuật đang mang lại hiệu quả rõ rệt trong hỗ trợ người cao tuổi duy trì kết nối và ý nghĩa sống. Đây là những phương pháp đa dạng, giúp họ tìm lại niềm vui và sự an yên trong cuộc sống.

Đối với ông Mẽ và bà Sửu , mạng xã hội đã trở thành một công cụ giao tiếp không thể thiếu, giúp họ “gặp mặt” con cháu dù ở xa. Ông Mẽ và bà Sửu gọi điện thoại cho các cháu hàng ngày, hỏi thăm sức khỏe, tình hình học tập và cuộc sống của con trai, con dâu ở nước ngoài. 

Bên cạnh công nghệ, việc tham gia các hoạt động cộng đồng cũng là một điểm tựa tinh thần vững chắc. Ông Minh chia sẻ: “Ông tham gia CLB dưỡng sinh ở phường. Một tuần tập 3 buổi. Vừa khỏe vừa có bạn trò chuyện”. 

Bà Lan chia sẻ: “Bà sinh hoạt trong hội phụ nữ tổ dân phố và nhóm tình nguyện nấu cháo từ thiện mỗi tháng 1 lần. Có bạn bè nên đỡ buồn nhiều lắm”. Những hoạt động này không chỉ giúp người cao tuổi duy trì sức khỏe thể chất mà còn mở rộng mối quan hệ xã hội, tạo ra những tương tác ý nghĩa.

Việc tham gia các hội, vui chơi, tâm giao với bạn bè không chỉ tạo nên một cuộc sống đầy cảm xúc và ý nghĩa mà còn là cách để người cao tuổi tìm thấy sự kết nối xã hội, chia sẻ những buồn vui và duy trì tinh thần minh mẫn. 

Sự hiếu thảo và quan tâm trực tiếp này chính là liều thuốc tinh thần quan trọng, giúp người già cảm thấy bớt cô đơn và nhận ra rằng mình vẫn luôn là một phần không thể thiếu của gia đình.

Những điều ước giản dị ấy, xuất phát từ tận đáy lòng của những người đã dành cả đời để cống hiến và nuôi dưỡng thế hệ sau, là lời nhắc nhở sâu sắc về giá trị của tình thân.

Người cao tuổi đã và đang tự tìm cách thích nghi, vượt qua sự cô đơn bằng cách chủ động tham gia cộng đồng và sử dụng công nghệ. Tuy vậy, việc giữ gìn và duy trì sự kết nối gắn bó vẫn là trách nhiệm của mỗi gia đình.

Mỗi cuộc gọi, mỗi lần về thăm, hay chỉ đơn giản là một món quà nhỏ thể hiện sự quan tâm, đều là nguồn sức mạnh tinh thần to lớn, là điều kiện tiên quyết để tuổi già được hưởng trọn vẹn niềm vui và hạnh phúc.