Sau triển khai Luật Bảo vệ môi trường: Rác vẫn ngổn ngang

(Sóng trẻ) - Sau 6 tháng thí điểm phân loại rác tại nguồn ở Hà Nội, công tác thu gom đã có tiến triển nhưng vẫn xuất hiện tình trạng rác thải ngổn ngang quanh khu vực tập kết. Điều này cho thấy ý thức người dân và hạ tầng thu gom cần được cải thiện.

Theo Luật Bảo vệ môi trường, chậm nhất đến 31/12/2024, việc phân loại chất thải rắn sinh hoạt là bắt buộc. Các hộ gia đình, cá nhân không phân loại rác hoặc không sử dụng đúng bao bì sẽ bị phạt từ 500.000 đến 1.000.000 đồng; các chung cư, tòa nhà văn phòng không bố trí thiết bị, phương tiện, địa điểm để phân loại tại nguồn sẽ bị phạt từ 200 - 250 triệu đồng.

Sau hơn 6 tháng thí điểm, các hoạt động nâng cao nhận thức được thực hiện mạnh mẽ thông qua việc đẩy mạnh truyền thông về phân loại rác tại nguồn và thu gom rác. Ghi nhận tại các điểm tập kết, phân loại rác, vẫn còn tình trạng rác được tập kết ngoài khu vực và thời gian quy định.

Tại một điểm tập kết rác tự phát trong khu chung cư VINACONEX, PV bắt gặp một số người dân giữ thói quen "tiện đâu vứt đấy", trong số đó có chị L. (Nam Từ Liêm, Hà Nội). Chị cho biết do công việc bận rộn, chị thường tranh thủ thời gian rảnh để đổ rác, dù biết không đúng quy định. "Trước sau gì cũng có công nhân môi trường đến dọn," chị này nói.

Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, môi trường nước ta đang chịu áp lực lớn từ lượng chất thải rắn sinh hoạt, ước tính hơn 60.000 tấn mỗi ngày, đặc biệt là tại các đô thị lớn, nơi tập trung nhiều hoạt động kinh tế - xã hội và xuất hiện các điểm "nóng" về ô nhiễm. Do đó, chủ trương phân loại chất thải tại nguồn là rất đúng đắn, bởi việc chôn lấp rác thải thông thường không chỉ tốn diện tích đất, chi phí vận hành mà còn tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.

Tuy nhiên, việc phân loại rác tại nguồn chưa đạt hiệu quả do còn nhiều bất cập trong khâu thu gom. Như trường hợp của gia đình chị Cẩm Trang (Cầu Giấy, Hà Nội) vốn có thói quen phân loại rác tại nhà thành rác hữu cơ và vô cơ. Tuy nhiên, khi thu gom, rác vẫn bị đổ chung, chỉ riêng đồ tái chế được giữ lại. 

"Việc đơn vị thu gom rác gộp chung hết vào một thùng khiến chủ trương phân loại rác tại nguồn của gia đình tôi trở nên vô nghĩa. Do vậy, để thực hiện đúng theo Luật Bảo vệ môi trường thì cần phải thực hiện đồng bộ ở tất cả các khâu xử lý rác thải mới đem lại hiệu quả", chị Trang nói.

Có thể thấy việc thay đổi thói quen, nâng cao ý thức của người dân là yếu tố quyết định đến việc phân loại rác thải sinh hoạt tại nguồn. Bởi phân loại rác không chỉ giúp giảm ô nhiễm môi trường, giảm áp lực diện tích chôn lấp, mà còn tiết kiệm năng lượng, tài nguyên, hướng tới cuộc sống xanh, bền vững. Ngoài trách nhiệm của người dân trong phân loại rác, theo các chuyên gia thì trách nhiệm của đơn vị thu gom, vận chuyển xử lý rác cũng cần quan tâm.

Từ tháng 6/2024, 23 phường thuộc 5 quận của TP. Hà Nội bắt đầu thí điểm phân loại rác tại nguồn. Theo đại diện Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị Hà Nội (Urenco) cho biết, thực hiện chỉ đạo của UBND TP Hà Nội về triển khai phân loại chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) tại nguồn, bắt đầu từ tháng 6/2024, Urenco sẽ phối hợp triển khai thí điểm tại 23 phường thuộc 5 quận trên địa bàn thành phố do đơn vị phụ trách (gồm: Ba Đình, Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng, Đống Đa, Nam Từ Liêm).

Thời gian thí điểm giai đoạn 1 đến quý I/2025. Sau đó, các quận tổ chức rút kinh nghiệm, điều chỉnh phương án để tiếp tục thí điểm giai đoạn 2 trong các tháng còn lại của năm 2025. 

Việc thí điểm nhằm thu thập số liệu, kinh nghiệm thực tế cho Đề án "Phân loại, thu gom, vận chuyển và xử lý CTRSH tại nguồn", trình UBND TP Hà Nội phê duyệt vào năm 2025. Đây sẽ là cơ sở để chuẩn bị phân loại rác tại nguồn đồng loạt trên toàn thành phố trong năm 2026.