Tinh xảo nghề đậu bạc làng Định Công

(Sóng trẻ) - Với kỹ thuật chế tác tinh xảo, nghề kim hoàn Định Công được coi là một trong 4 nghề thủ công tinh hoa ở đất Hà thành, được lưu truyền qua câu dân gian "Lĩnh hoa Yên Thái, gốm Bát Tràng, bạc Định Công, đồng Ngũ Xã".

Kỹ thuật nghề đậu bạc

Định Công từ lâu được biết đến là đất tổ nghề kim hoàn với lịch sử có hơn 1.000 năm từ thế kỷ VI và đã được công nhận là làng nghề truyền thống tại Hà Nội. Nằm trong khuôn viên đình làng,xưởng đậu bạc Định Công của gia đình nghệ nhân Quách Phan Tuấn Anh cũng là nơi đặt nhà thờ tổ nghề.

Anh Quách Phan Tuấn Anh là con trai của nghệ nhân Quách Văn Trường - một trong những nghệ nhân cuối cùng của làng còn bám trụ với nghề. Tính đến nay, anh Tuấn Anh đã có 20 năm gắn bó với nghề, luôn tự hào gìn giữ nghề đậu bạc truyền thống của gia đình mình.

Theo nghệ nhân Tuấn Anh , kim hoàn được chia ra làm ba mảng: trơn, chạm và đậu. Nghề trơn là những chi tiết bề mặt nhẵn, phẳng. Nghề chạm là dùng ve đục chạm khắc lên trên bề mặt sản phẩm. Riêng nghề đậu bạc là kéo bạc thành các sợi chỉ bạc. Từ các sợi chỉ bạc, người nghệ nhân sẽ uốn thành nhiều loại hoa văn sau đó ghép lại với nhau.

Kỹ thuật tinh xảo này thể hiện rõ nét qua hơn 10 công đoạn. Trước hết, ,bạc nguyên chất sẽ được nấu thành các thanh.sau đó chuyển qua máy cán để cán thành sợi bạc nhỏ hơn. Bước tiếp theo là đưa qua bàn kéo để rút thành các sợi chỉ bạc.Từ hai sợi chỉ bạc 0,26mm sẽ xe lại với nhau tạo ra sợi chỉ xe bạc - là nguyên liệu chính để tạo ra hoa văn của đậu bạc.

Sau đó sẽ là công đoạn dựng hình dựa trên các bản thiết kế, tạo họa tiết từ các sợi chỉ xe bạc. Tiếp đến là bước đậu - là quá trình hàn gắn kết toàn bộ chi tiết. Các công đoạn cuối cùng để hoàn thiện sản phẩm gồm có làm sạch, làm nhẵn, đánh bóng sản phẩm.

Để tạo ra sản phẩm hoàn chỉnh, đòi hỏi bàn tay người thợ phải có sự tỉ mỉ, khéo léo, kiên trì và cẩn thận trong từng công đoạn. Mỗi một sản phẩm đều chứa đựng tâm huyết của người thợ.

Gìn giữ và phát triển tinh hoa của nghề truyền thống

Dù đã gặt hái được một số thành công nhất định những các nghệ nhân vẫn đang miệt mài nỗ lực để giữ gìn giá trị làng nghề. “Với mình đây là cả sự nghiệp. Tức là mình sẽ gắn bó gần như trọn đời với nó, cũng là niềm vui, niềm hạnh phúc là một phần trách nhiệm khi làm công việc này.”, anh Quách Phan Tuấn Anh chia sẻ tình yêu với nghề.

Luôn mang trong mình lửa nghề cũng như mong muốn truyền lửa nghề kim hoàn, thế nhưng ít ai biết nghệ nhân Quách Phan Tuấn Anh vẫn gặp không ít những khó khăn khi đứng trước bài toán về bảo tồn và giữ gìn.

Anh chia sẻ, việc thu hút người học nghề rất khó do người trẻ ngày nay có nhiều cơ hội việc làm hơn. Ngoài ra, sự nhẫn nại, tỉ mỉ cũng là nguyên nhân khiến nhiều người khó theo nghề.”Nếu như mà không kiên trì thì sẽ không theo đuổi được. Thế nên là nhiều bạn cũng học và bỏ dở giữa chừng, không theo đuổi được đến cùng nên việc đào tạo cũng rất khó”, anh chia sẻ.

Bên cạnh đó, nguyên vật liệu đắt đỏ, việc duy trì xưởng cũng đòi hỏi phải bỏ ra số vốn lớn. Các mẫu mã thiết kế hiện nay chưa được chuyên môn hóa, vẫn phải tự sản xuất, tự thiết kế. Đó vẫn là bài toán của người chủ xưởng như anh Tuấn Anh cần phải giải quyết.

Tuy còn gặp rất nhiều khó khăn, nhưng anh Quách Phan Tuấn Anh vẫn luôn nỗ lực gìn giữ lửa nghề qua việc đào tạo miễn phí cho các bạn có nhu cầu học nghề. Chia sẻ về thêm dự định trong tương lai, anh Tuấn Anh cũng mong muốn Định Công sẽ phát triển thêm về du lịch, làm phòng trưng bày giới thiệu về truyền thống của Định Công. Đây vừa là để quảng bá về làng nghề, vừa là giải pháp tạo đầu ra cho các sản phẩm. Bởi lẽ, khi sản phẩm có thêm đầu ra thì người thợ cũng an tâm làm nghề và giữ nghề.

Dù số lượng người trẻ theo nghề không nhiều, nhưng vẫn có những học viên kiên trì gắn bó với xưởng đậu bạc Định Công, góp phần tiếp nối truyền thống quý báu của cha ông.

Chị Lê Thị Hòa (29 tuổi), người đã gắn bó với xưởng hơn 5 năm, tâm sự: “Học nghề bạc không dễ. Chỉ một thao tác sai là phải làm lại từ đầu. Nhưng khi nhìn thấy sản phẩm hoàn thiện, sáng bóng, tinh xảo, mình thấy mọi công sức đều xứng đáng.”

Chị cho biết, điều khó nhất trong quá trình học là rèn luyện đôi tay thật vững và con mắt thật tinh. Mỗi công đoạn, từ kéo sợi, đậu chỉ đến hàn hoa văn đều cần sự tập trung tuyệt đối. “Công việc tuy tỉ mỉ, nhưng ở đây ai cũng yêu và muốn phát triển nghề bạc” - chị chia sẻ.

Dẫu đối mặt với không ít khó khăn, những người thợ kim hoàn nơi đây vẫn bền bỉ giữ nghề, để từng sợi bạc, từng nét đậu tinh xảo tiếp tục kể câu chuyện về bàn tay tài hoa và tâm hồn người thợ đất Thăng Long. Nghề đậu bạc không chỉ là kế sinh nhai mà còn là niềm tự hào, là cách để giữ lại một nét đẹp truyền thống giữa nhịp sống hiện đại của Thủ đô.