AI trong sáng tác âm nhạc: Công cụ hỗ trợ và nỗi lo về cảm xúc

(Sóng trẻ) - Công nghệ phát triển mở ra nhiều cơ hội mới cho sáng tạo âm nhạc. Tuy nhiên, cùng với sự bùng nổ của các công cụ trí tuệ nhân tạo (AI), thực trạng vận dụng chúng cũng kéo theo nhiều nỗi lo ngại.

Công nghệ và cảm xúc âm nhạc

Công nghệ trí tuệ nhân tạo đang định hình lại nhiều lĩnh vực, và âm nhạc cũng không đứng ngoài xu hướng đó. Sự xuất hiện của các công cụ như Suno, Amper Music hay Google Magenta khiến AI không chỉ còn là trợ lý kỹ thuật mà dần trở thành “người cộng tác” trong quá trình sáng tác.

Nhờ các tính năng vượt trội, AI mở ra một kỷ nguyên sáng tạo nhanh chóng và linh hoạt hơn. Là một người trẻ làm nhạc, Đức Cường (19 tuổi, Hà Nội) cho biết: “Theo mình thì AI có thể giúp đỡ trong việc phối khí và xử lý âm thanh, việc này khá hữu ích và sẽ giúp nhà sản xuất âm nhạc tiết kiệm nhiều thời gian”.

Chia sẻ thêm về trải nghiệm của mình, Cường bày tỏ bạn từng thử tạo một đoạn beat bằng AI và cảm thấy bất ngờ trước chất lượng sản phẩm. “Ấn tượng đầu tiên của mình là chất lượng cho ra khá ổn và khó để phân biệt được có phải do AI làm không”, Cường chia sẻ thêm. 

Tuy nhiên, phía sau những tiện ích đó là những tranh cãi đáng chú ý. Nhạc AI được tạo nên bằng cách cho mô hình “học” từ kho âm nhạc khổng lồ trên Internet. Giới nghiên cứu gọi đây là hiện tượng "mô phỏng phong cách" (style mimicry), khiến nhiều nghệ sĩ lo lắng về ranh giới giữa cảm hứng sáng tạo và việc bị khai thác ý tưởng.

Những tác động này kéo theo lo ngại về việc chất xám có thể bị khai thác mà không có cơ chế bảo vệ phù hợp. Nghệ sĩ không chỉ băn khoăn về vai trò của mình trong tương lai, mà còn lo lắng cho giá trị của sản phẩm âm nhạc và tính nguyên bản của chất xám. “Theo mình thấy AI phát triển, nỗi lo lớn nhất của mình là sẽ đánh mất giá trị thực sự của âm nhạc”, Đức Cường nói thêm. 

Cùng quan điểm, Kim Ngân (19 tuổi, Hà Nội) nhận thấy rằng âm nhạc là thứ thuộc về cảm xúc và trải nghiệm của con người. “Khi AI can thiệp quá nhiều, nó sẽ làm mất đi cảm xúc và chiều sâu mà người nghe cảm nhận được khi tìm hiểu về sự sáng tạo đằng sau bài hát”.

AI chỉ là "người bạn đồng hành"

Không thể phủ nhận rằng, sự phát triển của trí tuệ nhân tạo AI đã và đang ngày càng trở thành một công cụ hữu ích giúp người làm nghệ thuật có thể có được sự hỗ trợ hiệu quả và tiết kiệm thời gian hơn. Do đó, việc tận dụng AI hợp lý và đúng mục đích sẽ giúp người làm nhạc nâng cao hiệu suất làm việc, từ đó cho ra đời những tác phẩm âm nhạc chất lượng. 

AI được con người tạo ra để phục vụ nhu cầu của con người. Dù vậy, AI vốn dĩ cũng chỉ nên là “người bạn đồng hành”, đặc biệt là trong lĩnh vực sáng tác âm nhạc - một ngành nghề rất đề cao về chuyên môn, cảm xúc và sự tâm huyết của người nghệ sĩ trong mỗi tác phẩm. 

Chia sẻ quan điểm về vấn đề này, ông Văn Công Thụ (giáo viên âm nhạc trường THCS Đắc Sở - Hoài Đức, Hà Nội) cho rằng người làm nhạc nên xác định AI chỉ là công cụ chứ không phải là “đối thủ”. Là người có kinh nghiệm nhiều năm trong lĩnh vực âm nhạc, ông Thụ nhấn mạnh tình cảm và cảm xúc trong âm nhạc là hai yếu tố AI không thể thay thế con người. 

Theo ông Thụ, con người có thể sáng tạo nhiều thể loại khác nhau, trong khi AI chỉ có thể thực hiện các bài hát theo khuôn mẫu nhất định. “Những bài hát do AI tạo ra sẽ không có chiều sâu và sự trải nghiệm của người làm nhạc”, ông nói thêm. 

Bên cạnh đó, ông Thụ cũng cho rằng nếu người nghệ sĩ biết cách vận dụng và làm chủ được AI thì việc sáng tác sẽ trở nên nhanh chóng và hiệu quả hơn. “AI có thể hỗ trợ viết nhạc, đặt hợp âm. Những yếu tố này giúp việc sáng tác và viết nhạc của các nhạc sĩ đơn giản và dễ dàng hơn”, ông Thụ bày tỏ. 

Có thể nói, nếu biết cách vận dụng hiệu quả và hợp lý trí tuệ nhân tạo, nó sẽ là một công cụ hiệu quả hỗ trợ công việc hàng ngày của những người sáng tác nhạc. Dù vậy, người nghệ sĩ cũng cần biết cách kiểm soát trong quá trình sử dụng AI để tránh việc tận dụng sẽ trở thành lạm dụng.