Dấu ấn vua Đinh, vua Lê trong miền di sản nghìn năm lịch sử ở Cố đô Hoa Lư - Ninh Bình

(Sóng trẻ) - Hành trình tham quan Cố đô Hoa Lư (Ninh Bình) thường bắt đầu từ Trung tâm Cố đô - nơi ngự tọa của đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng và đền thờ vua Lê Đại Hành. Hai đền thờ vua Đinh - vua Lê là kiến trúc đặc sắc nhất khi nhắc đến Cố đô Hoa Lư, gắn liền với ký ức về thời kỳ đầu dựng nước và giữ nước.

Giữa vùng núi non trùng điệp soi bóng xuống dòng sông xanh biếc của Ninh Bình, Cố đô Hoa Lư vẫn sừng sững như một chứng nhân lịch sử với tuổi đời hơn một nghìn năm. Nơi đây từng là kinh đô đầu tiên của Nhà nước phong kiến Trung ương tập quyền ở Việt Nam, gắn liền với tên tuổi của hai vị vua Đinh Tiên Hoàng và vua Lê Đại Hành - những người đã có công xây dựng và giữ vững nền độc lập của nước Đại Cồ Việt.

Đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng - dấu ấn vị vua khai mở Đại Cồ Việt

Giữa vùng đất Cố đô, đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng (tên húy là Đinh Bộ Lĩnh) - người đã dẹp loạn 12 sứ quân và lập ra Nhà nước Đại Cồ Việt (năm 968) nổi bật như biểu tượng thiêng liêng về thời kỳ mở đầu nền độc lập dân tộc. Ngôi đền tọa lạc tại chân núi Mã Yên (Hoa Lư, Ninh Bình) và được xây dựng theo lối kiến trúc "nội công, ngoại quốc", tức kiến trúc bên trong hình chữ Công và bên ngoài là các hành lang tạo thành hình chữ Quốc.

Đi từ ngoài vào trong, ba tòa chính của ngôi đền lần lượt là: Bái đường, Thiêu hương và Chính cung. Ngay giữa Chính cung là tượng vua Đinh Tiên Hoàng được đúc bằng đồng vàng sơn son thếp bạc. Từng đường nét chạm khắc trên cột, mái và cánh cửa đều tinh xảo, thể hiện sự tôn kính của hậu thế đối với vị vua lập quốc.

Một phần kiến trúc của ngôi đền được trùng tu vào năm 2000 nhưng vẫn giữ được vẻ uy nghiêm, cổ kính vốn có. Mỗi năm, từ ngày mồng 8 đến mồng 10 tháng Ba âm lịch, tại đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng và đền thờ vua Lê Đại Hành diễn ra lễ hội Hoa Lư (còn gọi là lễ hội Trường Yên), thu hút đông đảo người dân và du khách tham dự. Lễ hội là dịp tưởng nhớ vua Đinh Tiên Hoàng - người đã thống nhất giang sơn, đặt nền móng cho một quốc gia độc lập mang tên Đại Cồ Việt.

Về với Cố đô Hoa Lư, khách tham quan có thể lựa chọn dịch vụ thuyết minh để hiểu rõ hơn về lịch sử và giá trị văn hóa của di tích. Thuyết minh viên sẽ kể lại những dấu ấn lịch sử về vua Đinh Tiên Hoàng và vua Lê Đại Hành. Ngoài ra, du khách còn được biết thêm về ý nghĩa đằng sau kiến trúc, những chi tiết chạm khắc và các hiện vật nơi đây. 

Đền thờ vua Lê Đại Hành - dấu ấn người kế tục và bảo vệ quốc gia

Rời đền vua Đinh, con đường lát đá rêu phong đưa bước chân du khách men theo sườn núi Mã Yên đến đền vua Lê Đại Hành. Vua Lê Đại Hành (tên húy là Lê Hoàn), ông là vị vua kế tục triều Đinh đã chỉ huy thắng lợi cuộc kháng chiến chống quân Tống lần thứ nhất (năm 981). Ngôi đền còn thờ hoàng hậu Dương Vân Nga, bà là người có vai trò đặc biệt trong việc chuyển giao quyền lực, góp phần giữ vững sự ổn định của nước Nam lúc bấy giờ.

Kiến trúc đền vua Lê cũng theo lối “nội công, ngoại quốc” nhưng có phần giản dị và gần gũi hơn. Khác với đền vua Đinh, đền vua Lê có lối đi vào từ phía đông và không có ngưỡng cửa đá, không có những tảng đá cổ bồng tôn cao lên. Đền thờ vua Lê Đại Hành cũng có ba tòa chính lần lượt là: Bái đường, Thiêu hương và Chính cung. Bên trong đền có nhiều bức đại tự sơn son thếp vàng tạo nên không gian tráng lệ và huyền ảo. Đền vua Lê được xây thấp hơn đền vua Đinh, thể hiện sự tôn kính dành cho vị vua tiền triều.

Khi đến thăm đền thờ vua Lê Đại Hành, du khách thường dành thời gian tìm hiểu về vai trò của Hoàng hậu Dương Vân Nga, người phụ nữ đặc biệt đã làm nên sự chuyển giao lịch sử giữa hai triều đại, đảm bảo thế nước vững vàng. Hai ngôi đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng và vua Lê Đại Hành tạo nên một mạch nối liền giữa hai thời kỳ lịch sử. Du khách đến đây tham quan như được nghe kể lại câu chuyện tiếp nối của thời kỳ xây dựng và bảo vệ nền độc lập nước Nam.

Khi được hỏi về những điều mà khách du lịch nước ngoài thường tò mò nhất khi tham quan Cố đô Hoa Lư, anh Trần Đức Tuấn Kiệt (26 tuổi), hướng dẫn viên khu du lịch cho biết: “Du khách khi đến đây sẽ muốn biết lịch sử những buổi đầu hình thành đất nước, những biến động đã xảy ra trong lịch sử. Ngoài ra, họ còn muốn biết sâu hơn về văn hóa thờ cúng ở nước ta”.

Không chỉ người Việt, bạn bè quốc tế cũng dành sự ngưỡng mộ đặc biệt cho Cố đô Hoa Lư. Hai du khách người Pháp là chị Muriel (49 tuổi) và chị Laetitia (53 tuổi) bày tỏ: “Chúng tôi thực sự ngưỡng mộ sự tỉ mỉ và tráng lệ của kiến trúc nơi đây. Nó thể hiện sự tinh tế và văn hóa biết ơn tổ tiên của người dân Việt”.

Chạm vào miền di sản nghìn năm

Đền vua Đinh và đền vua Lê không tách biệt nhau mà cùng tạo nên dấu ấn đặc biệt trong không gian lịch sử - văn hóa của Cố đô Hoa Lư. Đứng giữa không gian rộng lớn của Hoa Lư, du khách dễ cảm nhận được sự hòa quyện giữa thiên nhiên và lịch sử, giữa vẻ đẹp hùng vĩ của núi sông và dấu ấn vẻ vang nơi những người đã viết nên trang sử hào hùng của dân tộc.

Đi từ Nam ra Bắc và dừng chân tại Cố đô Hoa Lư để chiêm bái hai ngôi đền thờ vua Đinh - vua Lê, ông Lê Văn Tuyến (59 tuổi, Bình Phước) chia sẻ cảm nhận: “Tôi muốn đến đây để tận mắt nhìn thấy những trang sử mình đã được học ở trường học, Cố đô Hoa Lư thật sự là một nơi rất huyền ảo. Tôi hy vọng thế hệ trẻ mai sau sẽ cố gắng học hành để phần nào thể hiện lòng biết ơn đối với ông cha ta đã có công dựng nước và giữ nước”.

Từ những cảm xúc lắng đọng ấy, Cố đô Hoa Lư hiện lên như một ký ức sống mãi trong tâm thức của dân tộc, nhắc nhớ về cội nguồn và niềm tự hào với công lao dựng nước, giữ nước của cha ông. Sự hiện diện của hai ngôi đền tại cố đô Hoa Lư chính là lời nhắc nhở cho các thế hệ sau về cội nguồn, về tinh thần độc lập và ý chí kiên cường của dân tộc trong công cuộc dựng nước - giữ nước. Người Việt khi đến thăm cố đô Hoa Lư có dịp trở về với cội nguồn để thấu hiểu và trân trọng những giá trị mà tổ tiên đã vun đắp, từ đó cảm nhận và tiếp nối tinh thần dựng nước, giữ nước của dân tộc. Là một trong bốn vùng lõi thuộc quần thể di sản thiên nhiên - văn hóa thế giới Tràng An được UNESCO công nhận, Cố đô Hoa Lư càng khẳng định được giá trị đặc sắc và nổi bật của mình trong bản đồ di sản Việt Nam.