Độc đáo Lễ hội Xuống Đồng của đồng bào dân tộc miền núi

2015-03-03 17:01:27

(Sóng trẻ) - Lễ hội "Xuồng Đồng" hay còn gọi là Lễ hội "Lồng Tồng" là một nét văn hóa truyền thống trong phong tục tập quán của người dân tộc Tày, Mường, Dao... được tổ chức vào dịp đầu tháng Giêng hằng năm. Với ý nghĩa linh thiêng tốt đẹp, lễ hội được duy trì lâu đời và bền bỉ cho đến hôm nay thể hiện mong ước một năm mới đầy đủ, sung túc của người nông dân các huyện vùng núi.

Lễ hội Xuống Đồng là hoạt động văn hóa tín ngưỡng, một lễ hội nông nghiệp, một nghi lễ cầu mùa có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với người nông dân các dân tộc vùng cao. Đây là hoạt động đầu tiên của năm mới, mở đầu một năm cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, nhà nhà ấm no hạnh phúc, con cháu học hành giỏi giang đỗ đạt, cống hiến hết mình xây dựng quê hương đất nước ngày càng giàu đẹp.

Lễ hội được tổ chức ở khắp mọi miền trên cả nước, nhưng độc đáo hơn cả là gắn với các địa phương thuộc tỉnh Lào Cai như Bảo Thắng, Tả Phời, Sa Pa, Bắc Hà... Nhằm phát huy truyền thống thống tốt đẹp của dân tộc, cứ Tết đến xuân sang, bà con lại tổ chức Lễ hội Xuống Đồng để tôn vinh những bản sắc văn hóa của từng dân tộc, để tưởng nhớ những người có công với quê hương, đất nước.

Lễ hội Xuồng Đồng được tổ chức vào những ngày đầu xuân trong khoảng từ mùng 4 đến mùng 10 tháng Giêng. Lễ hội được tổ chức ngay tại khu đất gần các thửa ruộng. Các nghi lễ, đồ cúng... được bày biện một cách đầy đủ ngay tại đây. Người dân trong làng cũng đều tập trung chật các thửa ruộng, tạo nên một không khí hết sức náo nhiệt và đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc.

Các vị đại biểu cùng người dân xã Tả Phời, tỉnh Lào Cai đến tham gia lễ hội Xuồng Đồng

Phần nghi lễ đầu tiên mở đầu lễ hội là nghi lễ cầu an. Các bị đại biểu, lãnh đạo cùng người dân sẽ cùng nhau rước mâm lễ và thắp nén hương cúng đất trời. Các mâm lễ được mỗi thôn, bản chuẩn bị sẽ được sắp xếp vào một khu đất trống, sau đó nghi thức cúng dân gian sẽ được tiến hành một cách trang trọng trước sự chứng kiến của mọi người. Những mâm lễ được xem như lễ vật của người dân dâng lên cúng đất trời, nhằm cầu cho một năm mới mùa màng tươi tốt, cuộc sống no đủ, con người khỏe mạnh.

Các mâm lễ cúng trời đất của từng thôn bản được chuẩn bị một cách cẩn thận, cung phu

Khung cảnh của nghi lễ cầu an

Một nghi lễ quan trọng không thể thiếu trong lễ hội Xuống Đồng đó là nghi lễ "Cày động thổ". Theo quan niệm của người dân, nghi lễ này sẽ giúp họ gặp nhiều thuận lợi, mưa thuận gió hòa, thóc đầy bồ, lợn, gà đầy chuồng, con người được bình an mạnh khỏe. Trong lễ hội, người chủ hội hoặc một vị đại biểu đại diện cho địa phương sẽ xuống đồng để cày những đường cày đầu tiên. Người dân tin rằng, nếu đường cày thằng thì năm ấy cho sẽ gặp nhiều may mắn, mùa màng bội thu, tươi tốt.

Trâu được chọn trong buổi lễ phải là trâu đực, to lớn, khỏe mạnh, được lựa chọn cẩn thận để đi những đường cày đầu tiên

Ông Nông Văn Lẻng – Bí thư Đảng ủy – Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Tả Phời xuống đồng cày những đường cày đầu tiên của năm mới và ngày mùng tháng Giâng âm lịch vừa qua

Sau khi kết thúc hai nghi lễ quan trọng nhất của lễ hội Xuống Đồng, toàn thể người dân sẽ được hòa mình vào các tiết mục văn nghệ sôi động mà không kém phần đậm đà bản sắc dân tộc. Theo quan niệm của người dân, những lời ca tiếng hát, những điệu múa truyền thống của địa phương sẽ tiếp thêm sức mạnh cho nhân dân hăng say sản xuất, sáng tạo trong lao động để quên đi cái mệt nhọc vất vả trong công việc. Đó là các tiết mục như: múa Lồng tồng, múa xòe hay thổi khèn, múa khèn... Các tiết mục được thực hiện bởi chính những người dân đại phương càng khiến cho lễ hội thêm phần sôi động và hào hứng.

Tiết mục múa Lồng Tồng của các em nhỏ dân tộc Dáy

Thổi khèn Tí lè của các thôn trong địa phương

Nài các tiết mục văn nghệ ra, còn có một hoạt động tâm linh khác không thể thiếu trong lễ hội Xuống Đồng đó là ném còn. Theo tâm linh, trò chơi ném còn có một ý nghĩa rất đặc biệt. Quả còn tượng trưng cho dương, còn vòng tròn dán giấy đỏ trên cây sào tượng trưng cho âm. Chơi ném còn thể hiện ý muốn âm – dương hòa hợp và mang ý nghĩa phồn thực. Tuy nhiên theo phong tục thì ném còn chỉ được diễn ra khi đã qua giờ ngọ nên thông thường phần này sẽ được thực hiện vào đầu đầu giờ chiều.

Bên cạnh đó còn có nhiều hoạt động thi đấu thể thao khác diễn ra trong ngày, thể hiện tài năng, sức mạnh của các vận động viên trong từng môn thi đấu.

Đến tầm chiều muộn, lễ hội Xuồng Đồng khép lại, hứa hẹn một năm mới với hi vọng bình an, mùa màng tươi tốt. Người dân sau lễ hội như được tiếp thêm sức lực để tiếp tục lao động sản xuất, tạo ra của cải vật chất, làm giàu cho bản thân, gia đình và toàn xã hội.

Đây quả thực là một lễ hội mang ý nghĩa dân gian tốt đẹp, cần được duy trì, phát huy và bảo vệ.

Bài và ảnh: Thanh Nga