Phụ nữ Việt Nam: Hình tượng đầy cảm hứng trong phim điện ảnh

(Sóng trẻ) - Hình tượng người phụ nữ Việt Nam là nguồn cảm hứng để xây dựng nên những vai diễn ấn tượng trên màn ảnh. 5 năm trở lại đây, điện ảnh Việt Nam đang đổi mới cách khai thác hình tượng này với những nét tính cách của người phụ nữ hiện đại.

Phụ nữ truyền thống trong ký ức màn ảnh xưa

Đã có một thời, điện ảnh Việt Nam luôn khắc hoạ chân dung người phụ nữ với hình ảnh chịu thương, chịu khó. Lịch sử đất nước ta gắn liền với chiến tranh, với cảnh chia cắt, nghèo khổ, và người phụ nữ xưa cũng phải chịu đựng nhiều nỗi đau mất mát, hạnh phúc không trọn vẹn. Vai trò của người phụ nữ lúc này chủ yếu làm hậu phương vững chắc cho tiền tuyến, vượt qua gian khổ, hy sinh thầm lặng cho độc lập dân tộc. Bên cạnh đó, tư tưởng phong kiến vẫn còn trong nhận thức con người của xã hội lúc bấy giờ.

Đó là hình ảnh người mẹ, người chị trong chiến tranh như trong phim “Mẹ vắng nhà” (1979), Em bé Hà Nội (1974) hay “Bao giờ cho đến tháng Mười” (1984) của NSND Đặng Nhật Minh. Ở thời kì này, hầu hết các nhân vật đều được xây dựng  với mục đích đại diện để tuyên truyền, cổ động về tinh thần dân tộc hay xây dựng hình tượng phụ nữ chuẩn mực chung của xã hội lúc đó.

Bên cạnh đó, các vai diễn trong điện ảnh trước đây còn phản chiếu hình ảnh người phụ nữ với tính cách  nhẫn nhịn và ít dám đứng lên phản kháng trước những điều bất công. Các bộ phim như: “Vĩ tuyến 17 ngày và đêm”, “Chị Tư Hậu”… đều ca ngợi hình ảnh người phụ nữ với đức hy sinh cao cả, sự chịu thương, chịu khó. 

Các bộ phim thể loại tâm lý, tình cảm như: “Người đàn bà yếu đuối”, “Giã từ dĩ vãng” hay “Đồng tiền xương máu” của đạo diễn Đinh Đức Liêm đều kể về cuộc đời nữ giới gắn liền với sự bấp bênh, phụ thuộc và phải sống vì người khác.

Hình tượng bản lĩnh hiện đại

Trong 5 năm gần đây, các nhà làm phim đang có một cái nhìn và cách khai thác hình ảnh người phụ nữ mới mẻ, sáng tạo và có chiều sâu hơn. Các vai diễn nữ sẽ được khắc họa sâu sắc hơn để tôn vinh con người, cuộc đời và sự nghiệp của người phụ nữ. Các bộ phim như: “Đào, Phở và Piano” (2024), “Địa đạo”(2025) hay “Mưa đỏ”(2025) lại khắc hoạ nên hình ảnh nữ giới mạnh mẽ, bản lĩnh và tự tin. 

Trong phim “Đào, Phở và Piano”, nhân vật cô gái Thục Hương trong tà áo dài trắng, ôm bom ba càng lao vào xe tăng địch để lại dấu ấn mãnh liệt đối với nhiều khán giả. Bạn Hải Yến (sinh viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền) chia sẻ: “Đối với mình, đây là một điểm sáng, là hình ảnh biểu tượng của phim. Thục Hương không phải là một cô gái yếu đuối và nhu nhược. Cô là tiểu thư Hà thành vừa mang nét đẹp dịu dàng, thanh lịch gắn liền với văn hoá Thủ đô, lại vừa có bản lĩnh, gan góc và tinh thần dân tộc sáng ngời”. 

Tháng 8 vừa qua, 2 nhân vật nữ do 2 diễn viên Đinh Thuý Hà và Châu Hà Yến Nhi đảm nhận trong phim “Mưa đỏ” cũng khiến nhiều khán giả quan tâm, chú ý. Đây là 2 vai diễn được lấy cảm hứng từ bà Nguyễn Thị Bình, Nguyên Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Chính phủ Cách mạng lâm thời miền Nam Việt Nam tại lễ ký kết Hiệp định Paris năm 1973.

Chia sẻ về 2 nhân vật này, đạo diễn Đặng Thái Huyền cho biết: “Khi thực hiện sản phẩm này, đoàn làm phim đã lấy cảm hứng từ bà Nguyễn Thị Bình để khơi gợi khí chất của nhân vật lịch sử này”. Ngoài ra, đạo diễn Đặng Thái Huyền cũng bộc lộ rằng, việc chọn diễn viên luôn xuất phát từ sự ngưỡng mộ của chính bà dành cho người phụ nữ vĩ đại giữa ấy.

Không chỉ trong đề tài chiến tranh, những bộ phim tình cảm, tâm lý ngày nay cũng có xu hướng nhấn mạnh yếu tố nữ quyền. Trong phim “Mai” (2024) của đạo diễn Trấn Thành, nhân vật chính Mai (do Phương Anh Đào thủ vai) là người mạnh mẽ, giàu lòng tự trọng, có khát vọng vươn lên. Cô sống thiện lương, không mặc cảm, tự ti với công việc ban đầu của mình và cố gắng từng ngày một để có một tương lai tốt hơn.

Không chỉ trên màn ảnh rạp chiếu phim, những bộ phim truyền hình như “Hướng dương ngược nắng”, “Ngày em đến”, “Thương ngày nắng về” phát sóng trên VTV3 cũng khắc hoạ nữ giới với lối sống mạnh mẽ, bản lĩnh và rất thực tế. Các nhân vật như Minh Châu, và Dương Minh trong “Hướng dương ngược nắng” là những cô gái độc lập, tự chủ và bản lĩnh cao, thể hiện được tính nữ quyền trong thời đại mới.

Xu hướng đổi mới trong khai thác và thể hiện nội dung của các nhà làm phim cũng là sự thay đổi phù hợp với xã hội, với nhận thức của khán giả trong thời đại mới.  Khán giả Thuý Hằng (25 tuổi) cũng cho biết: “Mình không đề cao các nhân vật nữ trong phim truyền hình luôn chịu đựng, bị xã hội chèn ép nhưng luôn giữ im lặng để chứng tỏ mình tốt, lương thiện, dù không thể phủ nhận vẻ đẹp trong tính cách, tâm hồn của họ”.

Việc khẳng định và lên tiếng nói về nữ quyền là điều cần thiết trong xã hội ngày nay, và điện ảnh chính là một công cụ để lan tỏa những giá trị và thông điệp đẹp đẽ về người phụ nữ.