Làng mộc Châu Phong: Sản xuất đi lên nhưng ô nhiễm vẫn kéo dài

(Sóng trẻ) - Nổi tiếng với truyền thống chế tác đồ gỗ lâu đời, làng mộc Châu Phong hiện đang đối mặt với ô nhiễm bụi gỗ và hóa chất ngày càng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe người dân và đòi hỏi những biện pháp cấp thiết cho tình trạng này.

Làng nghề phát triển, kinh tế khởi sắc

Tại thôn Châu Phong (huyện Đông Anh, TP. Hà Nội), nghề mộc đã trở thành ngành chủ lực của địa phương suốt hơn hai thập kỷ qua. Khi nghề bắt đầu phát triển mạnh, phần lớn người dân đã rời bỏ ruộng đồng để chuyển hẳn sang sản xuất đồ gỗ thủ công mỹ nghệ. 

Hiện nay, trong tổng số hơn 1.200 hộ dân, khu vực này tập trung khoảng 200 xưởng mộc quy mô khác nhau, hình thành một làng nghề có tính chuyên biệt cao. Các loại mặt hàng của địa phương gồm đồ gỗ gia dụng như sập gụ, tủ chè, hoành phi, câu đối, bàn thờ gia tiên, cùng nhiều dòng nội thất khác như bàn ghế, tủ quần áo… được chế tác từ các loại gỗ sồi, gỗ hương, gỗ lim - những chất liệu tốt nhằm bảo đảm độ bền và giá trị thẩm mỹ. 

Làng nghề cũng quy tụ nhiều nghệ nhân tay nghề cao, tạo ra các sản phẩm chạm khắc tinh xảo, kết hợp giữa đường nét truyền thống và thiết kế hiện đại. Từ những sản phẩm đơn giản phục vụ nhu cầu trong nước, đến nay, nhiều cơ sở đã mở rộng sản xuất, đầu tư máy móc, áp dụng công nghệ mới, giúp tăng năng suất và đa dạng hóa mẫu mã, góp phần khẳng định thương hiệu đồ gỗ Châu Phong trên thị trường.

Chị Đỗ Thanh Mai, chủ xưởng Nội thất Phong Phú chia sẻ: “Gắn bó với nghề gần 20 năm, tôi thấy rõ sức bật kinh tế mà nghề gỗ mang lại cho người dân. Từ làm gỗ ép, gỗ công nghiệp, chúng tôi chuyển sang gỗ tự nhiên để đáp ứng thị hiếu người tiêu dùng, vì vậy lượng khách tăng đáng kể. Vào mùa cao điểm, xưởng phải duy trì từ 20-25 nhân công mới kịp tiến độ đơn hàng. Nhờ nâng cấp quy trình và mở rộng thị trường, đời sống của gia đình tôi và người lao động được cải thiện rõ rệt".

Bằng việc không ngừng đổi mới phương thức sản xuất và chủ động thích ứng với biến động thị trường, nhiều hộ gia đình đã vươn lên làm giàu từ nghề mộc, tạo việc làm ổn định cho hàng trăm lao động trong và ngoài địa phương. Sự phát triển này góp phần quan trọng vào chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở Thư Lâm theo hướng công nghiệp - dịch vụ, đồng thời làm thay đổi diện mạo làng và đặt nền móng cho sự tăng trưởng kinh tế toàn xã.

Ô nhiễm gia tăng, sức khỏe bị “bào mòn”

Bên cạnh những lợi ích về kinh tế, Châu Phong cũng phải đối mặt với những “điểm đen” về môi trường và sức khỏe. Làng nghề đi lên nhanh chóng, trong khi các biện pháp kiểm soát ô nhiễm chưa được chú trọng, khiến bụi gỗ, tiếng ồn và khí thải tăng mạnh, tác động trực tiếp đến đời sống của người dân.

Các sản phẩm gỗ tại đây phải trải qua nhiều công đoạn như xẻ, bào, phay, đục, chà nhám và phun sơn hoàn thiện; mỗi bước đều phát sinh lượng lớn bụi gỗ và hơi hóa chất. Trong điều kiện đó, công nhân buộc phải đeo khẩu trang, găng tay, bịt kín người trong suốt quá trình làm việc để hạn chế bị ảnh hưởng, tuy nhiên, đây chỉ là giải pháp mang tính tạm thời khi môi trường lao động còn nhiều bất cập.

Thực tế, nhiều xưởng mộc nằm sát nhà dân nhưng hệ thống thu gom mùn cưa hay xử lý sơn, dung môi lại gần như chưa được đầu tư đúng mức. Bụi từ máy xẻ bốc lên dày đặc, bám vào mái ngói, hiên nhà; còn hơi sơn lan ra khắp ngõ xóm, tạo thành mùi hắc khó chịu kéo dài cả ngày. Người dân dù chỉ di chuyển trong quãng ngắn giữa các hộ vẫn phải đeo khẩu trang thường xuyên để hạn chế hít phải bụi và khí độc hại. Tình trạng này diễn ra trong thời gian dài không chỉ gây phiền toái trong sinh hoạt mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với đường hô hấp, đặc biệt là người già và trẻ nhỏ.

Dù không còn trực tiếp làm nghề, bà Đỗ Thị Đàm - người dân sống lâu năm tại thôn Châu Phong vẫn chịu không ít ảnh hưởng khi ở gần các cơ sở sản xuất gỗ. “Cả hai vợ chồng đều có tuổi nên nhạy cảm khi hít phải mùi sơn, nhất là những hôm trời oi nóng, chúng tôi ho và hắt hơi liên tục. Các cháu nhỏ trong nhà thì bị ngứa da, cay mắt, cứ 1-2 tháng lại cho đi khám một lần.”, bà Đàm cho biết. 

Những vấn đề trên không chỉ là mối lo ngại với người dân mà còn là bài toán nan giải đối với chính quyền địa phương trong việc cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường. Theo ông Phan Văn Thành - trưởng thôn Châu Phong, những năm gần đây, lãnh đạo thôn đã tích cực nhắc nhở các hộ gia đình cải thiện điều kiện sản xuất; một số xưởng đã đầu tư máy hút bụi, ống dẫn khí lên cao để giảm thiểu ô nhiễm, nhưng chưa thể khắc phục triệt để. Vì vậy, địa phương mong Nhà nước hỗ trợ xây dựng khu công nghiệp với chi phí hợp lí để người dân có thể tiếp cận.

Dù đạt nhiều thành tựu về kinh tế, song làng mộc Châu Phong vẫn phải đối mặt với áp lực về môi trường và sức khỏe. Việc sớm triển khai các biện pháp quy hoạch làng nghề, trang bị hệ thống xử lý bụi, khí thải và bảo hộ lao động cho công nhân sẽ là bước đi quan trọng để bảo vệ đời sống người dân và duy trì sự phát triển bền vững của nghề truyền thống.