Tết Đoan Ngọ: Hương vị truyền thống trong từng gia đình Việt

(Sóng trẻ) - Ở mỗi vùng miền, mâm cúng Tết Đoan Ngọ đều có nét đặc sắc riêng, góp phần làm nên sự đa dạng trong văn hóa ẩm thực Việt Nam.

Dịp Tết Đoan Ngọ (5/5 âm lịch) hằng năm không chỉ là lễ diệt sâu bọ mà còn là dịp để gắn kết gia đình, gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống về ẩm thực. Vào dịp này, các gia đình Việt Nam lại tất bật chuẩn bị mâm cỗ cúng để dâng lên tổ tiên nhằm gửi gắm ước nguyện về sức khỏe, bình an và mùa màng thuận lợi. 

Ở mỗi vùng miền, mỗi gia đình lại có những nghi thức chuẩn bị và mâm cỗ cúng khác nhau. Mỗi món ăn trong mâm cỗ cúng đều có ý nghĩa riêng, tạo nên sự đa dạng, phong phú trong ẩm thực 3 miền, như: rượu nếp diệt sâu bọ, bánh gio cầu sức khỏe, trái cây cầu sung túc,...

Ở miền Bắc, gia đình bà Phạm Thị Thúy (63 tuổi, Hoàng Mai) bắt đầu ngày Đoan Ngọ từ sáng sớm. Trên bàn thờ tổ tiên, mâm cỗ được bà chuẩn bị tỉ mỉ, bao gồm: đĩa bánh gio, bát rượu nếp trắng, cùng một ít hoa quả mùa hè như mận, vải, đào. “Ngày này, cả nhà tôi nhất định phải ăn rượu nếp ngay sau khi cúng để diệt sâu bọ, cầu sức khỏe. Đó là phong tục từ thời ông bà để lại”, bà Lan chia sẻ.

Trong hành trình gìn giữ giá trị văn hóa cổ truyền dịp Tết Đoan Ngọ, rượu nếp không chỉ là thức uống, mà còn là tinh thần của ngày lễ. Mỗi thìa rượu nếp là một lát cắt văn hóa, hương vị đồng quê, món không thể thiếu trong mâm cỗ Tết Đoan Ngọ, được nhiều gia đình tự tay làm. 

Chị Thùy Dung (Từ Sơn, Bắc Ninh) kể rằng chị đã ủ rượu nếp từ hai ngày trước. “Tôi chọn loại nếp cái hoa vàng để lên men, cho ra thứ rượu thơm ngọt. Với tôi, hình ảnh cả nhà quây quần ăn bát rượu nếp, thêm vài chiếc bánh gio chấm mật ong, vừa ngon miệng, thanh mát thật đầm ấm”, chị Dung chia sẻ.

Ở miền Trung, Tết Đoan Ngọ mang sắc thái riêng. Gia đình anh Nguyễn Văn Hùng (Sơn Trà, Đà Nẵng) chuẩn bị mâm cỗ với thịt vịt luộc, chè kê và bánh ú tro. Anh Hùng cho biết: “Thịt vịt có tính mát, rất hợp với thời tiết nóng bức. Còn chè kê cầu mong mùa màng tốt tươi”. Bên cạnh đó, mâm cỗ nhà anh Hùng không thể thiếu bó hoa sen thơm ngát, đặt cạnh bát nước sạch và bộ trầu cau têm sẵn, như một lời mời gọi tổ tiên về chứng giám lòng thành.

Trong khi đó, ở miền Nam, không khí chuẩn bị Tết Đoan Ngọ cũng không kém phần nhộn nhịp. Chị Lưu Hồng Nhung (Quận 2, TP.HCM) chia sẻ rằng từ sáng sớm, cả nhà chị đã quây quần chuẩn bị mâm cỗ cúng bao gồm: gói bánh tét, nấu chè trôi nước và trang trí đĩa trái cây rực rỡ với chôm chôm, vải, dưa hấu. 

Với chị Nhung, việc hướng dẫn các cháu nhỏ trong nhà gói bánh, nấu chè là cách để truyền lại những giá trị quý báu cho thế hệ sau. “Các con của tôi thích nhất là chè trôi nước vì vừa ngọt vừa thơm mùi gừng. Sau khi cúng, cả nhà ngồi ăn cùng nhau, kể chuyện ngày xưa, thấy gần gũi lắm”, chị Nhung tâm sự.

Dù ở miền Bắc, Trung hay Nam, mâm cỗ Tết Đoan Ngọ đều mang một điểm chung về sự thành tâm, chứa đựng tình yêu gia đình và lòng trân trọng văn hóa dân tộc.