Giải thưởng âm nhạc Việt: Bức tranh nhiều màu sắc

Trong một tuần trở lại đây, hai giải thưởng âm nhạc Việt Nam – giải Bài hát của Năm do chương trình Bài hát yêu thích trao tặng và giải thưởng Zing Music Awards do trang nghe nhạc Zing MP3 trao tặng đã có chủ nhân. Cùng một mục đích là tôn vinh những bài hát được khán giả yêu thích, song hai giải thưởng này đã vẽ ra hai bức tranh với những sắc màu hoàn toàn trái ngược.

Bảng xếp hạng Bài hát yêu thích quy định bất cứ bài hát nào “có Audio hoặc được thu thanh (được ghi dạng CD, VCD, DVD, online) từ 1/1/2011 tới thời điểm giới thiệu, đề cử bài hát đó” đều được tính là hợp lệ. Như vậy, việc làm mới những giai điệu xưa hoàn toàn được chấp nhận trong chương trình này.

Song, sau hai năm tổ chức, việc các bài hát có tuổi đời hơn 20, 30 năm, tưởng chừng đã bị quên lãng lại vượt qua những giai điệu hiện đại hơn để ẵm lấy 1 tỷ đồng cho giải Bài hát của năm đã khiến những người quan tâm phải đặt câu hỏi về thực trạng nhạc Việt. Giải thưởng năm nay được trao cho “Chiếc vòng cầu hôn” (sáng tác Trần Tiến, Đàm Vĩnh Hưng thể hiện), một bài hát sáng tác từ năm 1984, tức là cách đây 30 năm; song bài hát này vẫn còn “mới” hơn so với bài hát đoạt giải năm 2012, “Chiếc khăn Piêu” (sáng tác Doãn Nho, Tùng Dương thể hiện), ra đời từ năm… 1956. Rất nhiều phản hồi từ khán giả theo dõi chương trình trên trang web chính thức và một số trang báo đã đặt ra câu hỏi rằng: việc “nhạc xưa” thắng thế tại Bài hát yêu thích là do công chúng chưa chấp nhận những bài hát mới, chưa cảm thụ được âm nhạc hiện nay, hay là do có… quá ít bài hát mới?

Trái ngược với Bài hát yêu thích, nhìn vào danh sách 19 giải thưởng được trao trong đêm trao giải Zing Music Awards năm 2013, có thể thấy rằng: nhạc mới có rất nhiều, và nhiều nhạc sĩ, ca sĩ trẻ hiện nay cũng có được lượng khán giả ủng hộ lớn, chứng tỏ được sự ảnh hưởng của mình tới thị trường âm nhạc. Ở bốn hạng mục chính của đêm trao giải – Nghệ sĩ của năm, Bài hát của năm, Music Video của năm và Album của năm, người lớn tuổi nhất đoạt giải là ca sĩ Lệ Quyên cũng chỉ mới 33 tuổi. Người trẻ tuổi nhất được xướng tên trong đêm trao giải là cô bé Phương Mỹ Chi – ca sĩ nhí bước ra từ cuộc thi Giọng Hát Việt Nhí 2012 và có sở trường là nhạc dân ca. Tổng cộng có 17 ca khúc thuộc nhiều thể loại khác nhau lọt vào top 3 trong đêm trao giải, và tất cả đều là những ca khúc được tung ra trong vòng một năm trở lại đây, trong đó có những ca khúc nổi bật như “Forever Alone” của JustaTee, “Người Ấy” của Trịnh Thăng Bình, “Em Không Quay Về” của Hoàng Tôn và Yanbi.

Hai giải thưởng âm nhạc kể trên đều lấy khán giả làm thước đo chính để quyết định người đoạt giải, bên cạnh đó còn có những quyết định của hội đồng thẩm định gồm các nhạc sĩ uy tín và có chất lượng. Bảng xếp hạng Bài hát yêu thích thậm chí còn có được sự đánh giá của những nhà báo quan tâm đến âm nhạc Việt Nam. Vậy đâu là lý do thực sự khiến cho hai giải thưởng này mang lại hai "sắc thái" trái ngược nhau đến như vậy?

Câu trả lời nằm ở cách các bài hát được chọn lựa và mang đến công chúng. Các bài hát trong bảng xếp hạng Bài hát yêu thích chịu sự ảnh hưởng khá lớn từ Hội đồng nghệ thuật. Hội đồng nghệ thuật của chương trình sẽ quyết định sự hợp lệ của bài hát trước khi bài hát đó được vào bảng xếp hạng. Hội đồng cũng chiếm một phần không nhỏ trong việc bình chọn cho các bài hát, qua đó quyết định giải thưởng Bài hát của Tuần và Bài hát của Tháng. Bảng xếp hạng cũng thẳng thắn khi nói không với những bài hát gian lận trong quá trình bình chọn, những nghệ sĩ không nghiêm túc trong việc biểu diễn. “Nơi tình yêu bắt đầu”, ca khúc do Bùi Anh Tuấn thể hiện là một ví dụ điển hình. Ca khúc đã từng hai lần đoạt giải Bài hát của Tuần, nhưng do thái độ thiếu nghiêm túc trong việc tập luyện cho đêm trình diễn với bài hát “Phố không mùa” mà Ban tổ chức chương trình đã quyết định gạt bài hát của anh ra khỏi hệ thống bình chọn trong vòng 6 tháng. Quyết định công tâm này đã khiến bài hát tuy có chất lượng nhưng đã không giành được giải Bài hát của Năm.

Trong khi đó, ở giải thưởng Zing Music Awards do trang mạng MP3 Zing tổ chức, trừ bốn hạng mục chính, tất cả các bài hát đoạt giải đều được đo đếm bằng lượt nghe, xem, lượt chia sẻ và lượt bình luận của cộng đồng nghe nhạc trên MP3 Zing. Tiêu chí duy nhất để giới hạn các bài hát là phải được phát hành trong năm 2013. Vì vậy mà danh sách top 3 cho các giải thưởng nói trên không bỏ sót những bài hát được ra vào dịp cuối năm, mà tiêu biểu là “Anh không đòi quà” của OnlyC và Karik. Ca sĩ Yanbi dù đã từng bị truyền thông “nêu gương” với những scandal trong năm qua vẫn ẵm cho mình hai chiếc cúp Zing Music Awards với bài hát “Em không quay về” hát chung với Hoàng Tôn.

Năm 2014 mới chỉ bắt đầu, và trong năm nay sẽ còn nhiều giải thưởng âm nhạc khác được trao: giải Mai vàng do báo Người Lao Động tổ chức và trao tặng; giải thưởng âm nhạc Cống hiến do báo Thể thao và Văn hóa trao tặng; giải thưởng Làn sóng xanh do Đài tiếng nói nhân dân TP. Hồ Chí Minh trao tặng, giải thưởng a do Đài Truyền hình TP. Hồ Chí Minh trao tặng;… Với những tiêu chí, cách thức bình chọn khác nhau, chúng ta sẽ còn thấy được nhiều sắc màu khác nhau, thậm chí là ngược nhau của "bức tranh" âm nhạc Việt Nam.