Thuốc lá điện tử “núp bóng” thú vui vô hại của trẻ vị thành niên

(Sóng trẻ) - Tưởng hút thuốc lá điện tử là sành điệu, nhiều em học sinh bị rủ rê, dụ dỗ bởi lời quảng cáo về một kiểu hút thuốc không gây hại, đánh trúng tâm lý thích thể hiện cái tôi và tính tò mò của tuổi mới lớn.

Phổ biến với trẻ vị thành niên

Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá thuộc Bộ Y tế cho biết, trong một nghiên cứu mới đây, tỉ lệ hút thuốc lá điện tử ở học sinh tại Việt Nam từ năm 2019 đến năm 2021 tăng từ 2,6% lên 3,5%. Đáng chú ý, tỉ lệ học sinh đã từng thử thuốc lá điện tử là 7,8% (9,3% ở nam và 6,5% ở nữ).

Thuốc lá điện tử nhắm vào nhóm trẻ vị thành niên thông qua hình ảnh, phong cách theo xu hướng của giới trẻ. Chúng được giao bán qua mạng với thiết kế sành điệu, bắt mắt, hương vị phong phú. Thuốc lá điện tử hiện nay như một món "quà vặt" mới mẻ với các em học sinh, mỗi sản phẩm được làm dưới nhiều hình dạng quen thuộc như bút, ổ đĩa, thỏi son nên nhiều học sinh có thể dễ dàng mang vào lớp mà không sợ bị giáo viên phát hiện.

Giờ ra chơi sau mỗi tiết học, không khó để bắt gặp một nhóm học sinh tụm năm, tụm ba ở trước cửa nhà vệ sinh hay cuối hành lang phì phèo khói thuốc. Thậm chí, ngay cả trong giờ học các em cũng không ngần ngại “nhả khói” khi giáo viên quay lên bảng hay chấm bài. Không chỉ các em học sinh nam, mà các em học sinh nữ cũng đã và đang tiếp xúc với thuốc lá điện tử mỗi ngày.

Em Anh Quân, học sinh lớp 7C tại một trường THCS ở ngoại thành Hà Nội cho biết: “Ban đầu chỉ có các bạn nam trong lớp hút rồi sau đó các bạn nữ cũng hút theo. Khi cô giáo phát hiện em và một số bạn hút trộm, cô đã báo cáo với phụ huynh, nhưng sau đó em vẫn tiếp tục hút”.

Em Đức Phúc - học sinh trường THCS Cát Linh, TP. Hà Nội chia sẻ: “Em thấy các anh hút thuốc lá điện tử rất ngầu, khi hút thuốc em thấy mình trở thành người lớn. Ban đầu các anh mua cho thuốc lá điện tử em, sau đó em tự mua để hút”.

Số tiền các em bỏ ra để sở hữu thuốc lá điện tử có thể lên đến hàng triệu đồng. Hiện nay, thuốc lá điện tử chưa được phép tiêu thụ tại Việt Nam, nên hầu hết các sản phẩm có mặt trên thị trường là qua đường nhập lậu, xách tay. Các em học sinh thường tìm mua sản phẩm này tại các địa điểm trôi nổi để tránh khai báo giấy tờ.

Thuốc lá điện tử được bán tràn lan trên thị trường dù chưa qua bất kỳ khâu kiểm định nào, tình trạng bán thuốc cho người chưa đủ 18 tuổi đang ngày càng phổ biến, tiếp tay cho các em tìm mua sản phẩm dễ dàng mà không cần xuất trình căn cước công dân hay bất kỳ giấy tờ tùy thân nào.

Khi được hỏi về độ tuổi của nhóm “khách hàng” chính tiêu thụ sản phẩm tưởng như vô hại này, một người bán thuốc lá điện tử qua mạng ngang nhiên cho biết: “Chị vẫn bán cho các bạn cấp 2, cấp 3, không cần giấy tờ”.

Tác hại khôn lường

Bác sĩ Nguyễn Trung Tiến (Bệnh viện Trung Ương quân đội 108) cho biết: "Trong thuốc lá có chứa thành phần chính là nicotin, đây là thành phần gây nghiện trong thuốc lá cũng như thuốc lá điện tử. Chất này kích thích hệ thần kinh trung ương, làm tăng huyết áp, tăng tần số hô hấp và tăng nhịp tim. Ngoài ra, nicotin gây hại cho sự phát triển não bộ của trẻ em, gây suy giảm trí nhớ và ảnh hưởng đến trí tuệ, do não bộ của trẻ đang trong giai đoạn phát triển, chưa hoàn thiện. Sử dụng chất ngây nghiện này quá liều sẽ gây ra những cơn co thắt ngực, suy tim, đột quỵ, suy giảm miễn dịch".

Tại trường THCS Tản Lĩnh (huyện Ba Vì), hiện tượng học sinh sử dụng thuốc lá điện tử vẫn là vấn đề nhức nhối. Điều này không chỉ gây hậu quả xấu đối với chính bản thân các em trong học tập mà còn ảnh hưởng tới chất lượng dạy và học của nhà trường.

Trước tình hình đó, cô giáo Nguyễn Thị Liên, giáo viên trường THCS Tản Lĩnh chia sẻ: "Khi học sinh sử dụng thuốc lá điện tử nhiều thường dẫn tới tình trạng giảm sự tập trung trong giờ học, khả năng đưa ra quyết định kém, thậm chí có thể thay đổi về tính cách và nảy sinh những hành động thất thường, dẫn đến sự suy giảm nghiêm trọng về khả năng học tập. Các em sử dụng thuốc lá điện tử thường có xu hướng tụ tập theo nhóm. Chính điều này làm tăng tình trạng bạo lực học đường".

Đáng lo ngại hơn, hiện nay trên thị trường đã phát hiện những sản phẩm thuốc lá điện tử được tẩm một số chất ma túy. Đại tá Ngô Văn Hải, Cục cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, Bộ Công an cho biết: “Nếu đơn thuần là thuốc lá điện tử thì sẽ chỉ có độc tố của các loại chất trong tinh dầu. Nhưng hiện nay, một số cá nhân, tổ chức đã lợi dụng thuốc lá điện tử để tẩm ướp ma túy dưới dạng lỏng, mà đối tượng tiêu thụ được nhắm tới là các em học sinh”.

Nhiều nghiên cứu về thuốc lá thế hệ mới chỉ ra rằng, trong các sản phẩm này có thể bị tẩm các loại ma túy tổng hợp như ADB-Butinca hay tinh dầu cần sa (CBD). Các chất ma túy này không màu, không mùi và lẫn với mùi của tinh dầu, bằng cảm quan thông thường khó có thể nhận biết được. Nguy hiểm hơn, các chất này có thể gây ra ảo giác, nghiện ma túy hoặc sốc thuốc.

Cần có biện pháp ngăn chặn học sinh hút thuốc lá điện tử

Để đẩy lùi tình trạng hút thuốc lá thế hệ mới trong lứa tuổi học đường, gia đình, nhà trường và các cơ quan chức năng cần thực hiện đồng bộ nhiều biện pháp. Thượng tá Nguyễn Nam Trung đưa ra những giải pháp cụ thể:

Thứ nhất, về phía gia đình các bạn học sinh, cần sát sao trong các hoạt động cả trong và ngoài trường của con em mình, để có thể phát hiện sớm nếu các em có hành vi sử dụng các loại thuốc lá điện tử. Cha mẹ nên quản lý nguồn tiền của con cái, tránh trường hợp đưa nhiều tiền để con em có điều kiện mua loại chất kích thích gây hại này.

Thứ hai, đối với nhà trường, tình trạng học sinh hút thuốc trong nhà vệ sinh rất phổ biến, vì vậy cần có sự kiểm tra đột xuất, sát sao. Bên cạnh đó, các cơ sở giáo dục cần có biện pháp xử lý nghiêm các trường hợp mua, bán, sử dụng thuốc lá điện tử tại. Đồng thời, trường học cần có kế hoạch tuyên truyền sâu rộng hơn nữa cho học sinh và kịp thời phát hiện những học sinh sử dụng thuốc lá điện tử để có thể khuyên bảo và quản lý.

Thứ ba, các cơ quan chức năng cần có những bài tuyên truyền gửi đến các trường học, phòng giáo dục, phổ biến về những tác hại của thuốc lá điện tử và tình trạng các em học sinh tụ tập hút thuốc lá điện tử dẫn đến bỏ học, hư hỏng, là tiền đề để các em sử dụng các loại chất kích thích khác. Đặc biệt, lực lượng công an cần có hóa trang trinh sát để xử lý những đối tượng buôn bán thuốc lá điện tử ở cổng trường cho học sinh.

Sự phối hợp chặt chẽ giữa bố mẹ và nhà trường cùng với sự chung tay của xã hội sẽ giúp tình trạng học sinh hút thuốc lá điện tử sớm được loại bỏ. Từ đó, xây dựng một thế hệ trẻ vị thành niên khỏe mạnh và trở thành nhân tố tương lai góp phần cho sự phát triển của xã hội, đất nước.