Tiếc nuối đặc sản Hà Thành: Hồng xiêm Xuân Đỉnh

(Sóng trẻ) - Nổi danh từ làng Xuân Đỉnh, phường Xuân Đỉnh, quận Bắc Từ Liêm, hồng xiêm nơi đây đã chinh phục được trái tim của bao thế hệ người dân Hà Nội. 

Nhắc đến đặc sản Hà Nội, bên cạnh cam Canh, bưởi Diễn... chắc chắn không thể không kể đến hồng xiêm Xuân Đỉnh. Nổi danh từ làng Xuân Đỉnh, phường Xuân Đỉnh, quận Bắc Từ Liêm, hồng xiêm nơi đây đã chinh phục được trái tim của bao thế hệ người dân Hà Nội. Trong quá trình đô thị hóa, làng Xuân Đỉnh ngày nay dù có sự phát triển đáng kể, song bóng dáng những cây hồng xiêm năm nào lại ngày một thưa thớt dần đi.

Nét đặc trưng hiếm có của hồng xiêm Xuân Đỉnh

Được biết, hồng xiêm có tên gọi thật là "Sapoche", nguồn gốc từ nước Xiêm, Thái Lan xưa. Cụ Đỗ Đình Nhượng - một người dân Xuân Đỉnh đã có dịp ghé qua và xin ít hạt giống đem về trồng, sau thấy tên gốc dài quá nên đổi thành hồng xiêm. Thấy quả lạ mang lại hương vị ngon ngọt, người dân xung quanh cũng xin được chiết cành về trồng. Dần dần làng Xuân Đỉnh đi đâu cũng thấy bóng dáng của giống hồng xiêm này.

Mỗi năm cây hồng xiêm sẽ cho quả vào hai vụ, vụ chiêm tháng 5 và vụ mùa tháng 10 âm lịch. Vào vụ mùa, hồng sai trĩu cành, khi ăn thấy vị ngọt lịm và thơm mát. Vụ chiêm hồng ra ít hơn, quả nhỏ hơn song lại có vị ngọt đậm đà và hương thơm đặc biệt hơn so với hồng vụ mùa.

Hồng xiêm Xuân Đỉnh thường có dáng quả nhỏ, đuôi nhọn, khi bổ ra bên trong mịn, lòng có màu trắng hồng, mùi thơm và ngọt mát đặc trưng, không giống như nhiều loại hồng xiêm lai khác trên thị trường. Hồng xiêm Xuân Đỉnh số lượng ít nên thường giá thành rất cao, còn hồng xiêm ở các tỉnh khác thì số lượng lớn nên giá thành rẻ hơn, nhưng chất lượng thì khó sánh bằng. 

Tuy nhiên những năm trở lại đây, thứ đặc sản quý này đang dần mất đi dưới sức ép kinh tế và đô thị hóa. Việc thu hẹp đất vườn để xây dựng dẫn đến số lượng Hồng xiêm Xuân Đỉnh gốc không còn nhiều, thay vào đó là các hoa quả ngoại lai, và các lái thương nơi khác. 

Thương hiệu Hồng Xiêm dần mai một

Qua tìm hiểu và chia sẻ của người dân, làng Xuân Đỉnh ngày nay không còn nhiều đất để trồng như trước, thay vào đó nhiều hộ dân lựa chọn xây nhà hoặc bán đất cho thuê, hoặc sử dụng vườn vào việc khác. Có lẽ bởi việc trồng hồng xiêm không mang lại kinh tế cao nên dần dần, những cây hồng xiêm tại đây ngày một ít đi. Giờ đây, để kiếm được một cây hồng xiêm trong vườn của hộ dân nơi đây, phải tìm mỏi mắt mới thấy được vài cây còn sót lại trong khu vườn của hộ dân.

Đã từng có đợt, người Xuân Đỉnh vì chạy theo thị hiếu của người mua mà tự tay làm mất đi thương hiệu hồng xiêm của chính quê hương mình. Nhiều người mua thích thú với những trái hồng xiêm đỏ hồng và kích thước lớn, một số người dân thấy vậy đã nhập về các giống hồng xiêm ngoại lai, sau đó rửa sạch và pha oxit-sắt với nước để tráng qua lớp vỏ, khiến quả có màu đỏ bắt mắt để bán được nhiều hơn. Những quả hồng xiêm to, tròn trông như giống lai tạo, khác hẳn loại hồng Xuân Đỉnh là những quả thon nhỏ. Điều này đã vô tình hại cả người bán lẫn người mua, làm giảm đi phần nào thương hiệu hồng xiêm Xuân Đỉnh, khi ngay trên chính mảnh đất của loại quả nổi tiếng này lại mua phải hàng giả mạo.

Bạn Dương Đức Kiên - sinh viên năm 2 Đại học Y Hà Nội, là người dân tại Xuân Đỉnh chia sẻ: “Số lượng hồng xiêm Xuân Đỉnh thực ra đã ngày càng ít đi rất nhiều. Mọi người nói là còn vậy thôi, nhưng đa phần đất trồng không còn mấy, thay thế cho diện tích nhà ở. Hoặc nhiều người họ có hướng đi phát triển khác nên không còn chú trọng vào phát triển và gìn giữ đặc sản của quê hương nhiều nữa, giờ kiếm hồng xiêm Xuân Đỉnh tại đây có khi còn khó hơn là mua hồng xiêm nơi khác”.

Quy luật phát triển là điều tất yếu, tuy vậy, phát triển cái mới nhưng vẫn giữ được những nét đẹp truyền thống của cái cũ, thì mới giữ và truyền lại được những giá trị tốt đẹp cho thế hệ mai sau. Và với những trái hồng xiêm Xuân Đỉnh, dù không biết rằng liệu thương hiệu này còn “thọ” được bao lâu, nhưng chắc chắn những thế hệ người dân nơi đây sẽ không bao giờ quên về một thứ đặc sản ngọt ngào đã từng gây thương nhớ của đất Hà Thành.