AI phủ sóng giảng đường: Cần sự phối hợp để học đúng, dạy chuẩn

(Sóng trẻ) - AI đang dần trở thành “trợ lý học tập” quen thuộc của sinh viên ở nhiều lĩnh vực. Tuy nhiên, để công nghệ này thực sự phát huy hiệu quả, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa sinh viên, giảng viên và nhà trường

AI phủ sóng giảng đường

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang dần trở thành “trợ lý học tập” quen thuộc của sinh viên toàn cầu. Những công cụ như ChatGPT, Gemini, DeepSeek hay các nền tảng AI khác đang được thế hệ trẻ khai thác mạnh mẽ để tra cứu, tóm tắt và sáng tạo.

Tại Việt Nam, khảo sát của ThS. Tạ Tường Vi - Trường Đại học Lao động  Xã hội năm 2025 cho thấy 98,9% sinh viên dùng AI cho học tập và giải trí. Theo kết quả nghiên cứu tại Đại học Quốc gia TP.HCM, gần 90% sinh viên sử dụng bản miễn phí của Chat GPT để hỗ trợ cho các vấn đề liên quan đến việc học, bao gồm việc học ngôn ngữ.

Sinh viên tuỳ từng ngành học sẽ sử dụng trí tuệ nhân tạo phù hợp với mục đích cá nhân. Với sinh viên ngành truyền thông như Trần Khánh Trang thì việc dùng AI gần như thường xuyên “ Em bắt đầu sử dụng AI từ năm 2. Em thường sử dụng AI cho việc lên kế hoạch truyền thông hay viết kịch bản phóng sự, cũng như là tổng hợp các thông tin cần thiết cho việc tổ chức sự kiện.”

“Do ngành em đang học yêu cầu đọc các báo cáo, số liệu phức tạp, nên em thường xuyên dùng AI như một công cụ trợ giúp để tóm tắt và phân tích nhanh. Ví dụ, khi làm bài tập, em nhập dữ liệu thị trường vào công cụ AI để mô phỏng xu hướng đầu tư.” bạn Nguyễn Lê Minh đang học chuyên ngành Tài chính Ngân hàng cho biết. 

Lợi bất cập hại 

Thực tế cho thấy, việc sinh viên sử dụng AI trong học tập đã trở thành xu hướng tất yếu của thời đại số. AI mang lại nhiều lợi ích rõ rệt cho sinh viên: giúp tiết kiệm thời gian tìm kiếm tài liệu, hỗ trợ tiếp cận nhanh chóng những nguồn kiến thức cần thiết và nâng cao hiệu quả học tập. 

Ngoài ra, AI còn là công cụ hữu ích trong việc rèn luyện kỹ năng viết, đặt câu hỏi, tư duy logic và gợi ý hướng triển khai cho các bài tập hay đề tài nghiên cứu. Nếu được sử dụng đúng cách, AI có thể trở thành người bạn đồng hành đáng tin cậy, giúp sinh viên nhận ra điểm mạnh, điểm yếu của bản thân và xây dựng lộ trình học tập phù hợp với năng lực cũng như định hướng tương lai

Tuy nhiên, song song với lợi ích, AI cũng tiềm ẩn không ít rủi ro. Theo TS. Nguyễn Nga Huyền, giảng viên Trường Quản trị và Kinh doanh, Đại học quốc gia Hà Nội - nhận định, việc lạm dụng công nghệ này có thể khiến sinh viên mất dần khả năng tư duy độc lập, kỹ năng phản biện và sáng tạo cá nhân. Nhiều mô hình AI tạo ra câu chữ trôi chảy, thậm chí vượt xa khả năng viết của người học, khiến họ dễ rơi vào trạng thái phụ thuộc và sao chép máy móc. Nếu không biết kiểm soát, sinh viên có thể đánh mất tính chủ động, tư duy phản biện và niềm hứng thú tự khám phá tri thức – những yếu tố cốt lõi của quá trình học tập thực sự. 

Giải pháp cho nhà trường

Trước sự lan tỏa mạnh mẽ của công nghệ AI trong học tập, việc kiểm soát sinh viên sử dụng AI đang trở thành bài toán đặt ra cho các trường đại học. Với kinh nghiệm giảng dạy lâu năm trong ngành, TS Nguyễn Nga Huyền cho biết “Thực tế, giảng viên rất khó phát hiện bài làm có yếu tố AI nếu chỉ chấm điểm dựa trên kết quả cuối cùng mà không theo dõi quá trình học tập của sinh viên. Vì vậy, một trong những giải pháp quan trọng là xây dựng lộ trình đánh giá liên tục, giúp giảng viên nắm rõ năng lực thực tế và sự tiến bộ của từng em. Qua đó, khi có sự thay đổi bất thường,  chẳng hạn một sinh viên năng lực trung bình bỗng nộp bài xuất sắc trong thời gian ngắn, giảng viên có thể kịp thời kiểm tra, trao đổi hoặc yêu cầu vấn đáp để làm rõ.”

“Bên cạnh đó, nhà trường cần đổi mới phương thức kiểm tra, đánh giá thay vì chỉ dựa vào bài viết nộp cuối kỳ. Việc kết hợp các hình thức như thuyết trình, phản biện, làm sản phẩm thực tế hoặc kiểm tra vấn đáp giúp sinh viên thể hiện năng lực tư duy và khả năng lập luận cá nhân, những yếu tố mà AI khó có thể thay thế. Cùng với đó, xây dựng bộ quy tắc sử dụng AI trong học tập là điều cần thiết. Thay vì cấm đoán, nhà trường nên hướng dẫn sinh viên cách ứng dụng AI có trách nhiệm, minh bạch và phù hợp với từng loại bài tập. Giảng viên cần giúp sinh viên hiểu rõ ranh giới giữa “tham khảo” và “phụ thuộc”, đồng thời chỉ rõ những trường hợp được phép và không được phép dùng AI.” TS chia sẻ thêm.

Khi giảng viên, sinh viên và nhà trường cùng phối hợp, AI sẽ không còn là mối lo ngại, mà trở thành công cụ hỗ trợ hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập trong môi trường đại học hiện đại.