Báo chí thời hiện đại: Đặc điểm mới và những yêu cầu mới

2014-04-13 22:05:08

(Sóng trẻ) - Nài việc xây dựng nên một câu chuyện hay, có kiến thức rộng và mong muốn tìm kiếm sự thật, nhà báo ngày nay cần truyền đạt câu chuyện của họ một cách hiệu quả bằng việc sử dụng đa dạng các phương tiện truyền thông.

Ngày trước, phòng tin tức gợi hình ảnh về một căn nhà cũ, tồi tàn, với hàng chồng giấy nằm rải rác trên bàn làm việc khi Ban Biên tập phải vật lộn để có bài đúng thời hạn. Khung cảnh đó có lẽ đã thay đổi, nhưng lòng nhiệt huyết và việc lao động viết nên những câu chuyện hấp dẫn vẫn y nguyên. Đây là những gì giúp các nhà báo tiếp tục công việc của mình.

“Bạn phải được chuẩn bị trong một thời gian dài và luôn luôn sẵn sàng với công việc. Điều đó rất cần thiết. Sẽ rất tuyệt khi bạn được tường thuật một tin tức nóng hổi, một câu chuyện ‘lớn’. Tôi không bao giờ cảm thấy phiền phức khi đột nhiên phải đến phòng tin tức vào ngày nghỉ vì một vài sự kiện quan trọng diễn ra. Tôi cảm thấy hân hạnh vì điều đó”. (Mark Austin, Viện Báo chí và Truyền thông Ấn Độ)

Điều gì làm nên một nhà báo giỏi?

Thông thường, một phóng viên có xu hướng đưa tin về những vấn đề gây hứng thú cho anh ta, trừ những câu chuyện anh ta được giao nhiệm vụ.

“Sự tò mò là một trong những nét đặc trưng của một nhà báo giỏi – người được mong chờ sẽ luôn đi đầu trong việc tìm ra nhiều ́c nhìn hơn về vấn đề mà anh/cô ta đang viết”, YP Rajesh - Phó Tổng Biên tập tờ The Indian Express cho biết. VK Raghunathan (Giáo sư tại Đại học Báo chí Châu Á, Chennai) nói thêm một nhà báo phải có khả năng đánh giá tính xác thực của thông tin được cung cấp từ các nguồn tin.

Những yếu tố khác mà một nhà báo phải nhớ khi bắt đầu viết một tác phẩm là gì? David Baines – giảng viên cao cấp của Đại học Newcastle, Vương quốc Anh cho rằng: “Khả năng nhận ra một câu chuyện hay và kể nó theo một cách khác biệt là đặc điểm của một nhà báo giỏi”.

Một cách tiếp cận khác biệt sẽ dẫn đến một quan điểm khác biệt. Nhà báo, nhà bình luận Ashok Malik nói: “Một phóng viên không chỉ là một người ghi chép. Anh ta phải biết đánh giá, điều này khác với việc đưa ra một ý kiến. Có một ranh giới mong manh giữa hai điều này và bạn cần phải lưu tâm”.

Đạo đức nhà báo đóng vai trò quan trọng trong việc một câu chuyện được chuyển tải như thế nào đến công chúng. “Những nhà báo có ảnh hưởng lớn đến văn hóa của một tổ chức. Một số câu chuyện sau khi được nhà báo đưa tin có thể ‘hủy hoại’ nền báo chí nói chung”, Giáo sư Baines tiếp tục.

Chương trình đào tạo báo chí được đưa vào một số trường đại học trên thế giới. Dù vậy, nhiều nhà báo vẫn không có bằng cử nhân Báo chí. Chủ tịch Hội đồng Báo chí Ấn Độ Markenday Katju cho rằng các nhà báo nên có tấm bằng chuyên môn. Vậy, vai trò của các trường đào tạo về báo chí là gì và các trường đó đào tạo cho sinh viên đến mức độ nào?

Theo lời Giáo sư Baines: “Trang bị cho một người để trở thành ‘nhà môi giới thông tin’ đòi hỏi những kĩ năng đặc thù. Theo như điều này thì các chương trình đào tạo về báo chí là rất hữu ích. Một học viện không nên hạn chế việc cung cấp kĩ năng nghề nghiệp cho sinh viên mà còn cần phải đưa ra trong giới hạn những phương pháp tiếp cận và phân tích quan trọng để làm nghề báo, cùng với hiểu biết về việc báo chí và truyền thông thâm nhập vào xã hội như thế nào, theo cùng đó là vai trò của chúng. Các trường đại học đào tạo về báo chí cũng nên cung cấp cho các nhà báo hiểu biết về nền công nghiệp đang song hành với báo chí hiện nay”.

“Môi giới thông tin” trong thời đại công nghệ

Các nhà báo có vai trò ngày càng lớn từ nửa cuối của thế kỉ trước, từ việc viết một câu chuyện bằng máy đánh chữ đến biên tập trên máy tính; và từ ghi nhanh mọi thứ trên giấy đến việc có thiết bị ghi âm. Trong những năm gần đây, chúng ta thấy được sự phát triển đa dạng của các tạp chí và những nền tảng mới hơn của truyền thông đại chúng.

Thực ra, với sự phát triển “dữ dội” của công nghệ và các phát minh liên quan đến Internet, việc làm quen với những ứng dụng phát triển và những công cụ truyền thông mới là điều tất yếu.

Điều này khiến các nhà báo không chỉ cần có hiểu biết toàn diện mà còn phải biết cập nhật kĩ năng trong việc đối diện với những đổi thay của công nghệ – cái mà đã và đang cuốn theo những đổi thay về mô hình kinh doanh của nhiều tờ báo. Điều này được chứng minh bởi việc “đóng cửa” phiên bản in của một số tạp chí hàng đầu thế giới, cũng như sự giảm sút trong hoạt động buôn bán hiện tại của The Washington Post.

Phòng tin tức tổng hợp là một hệ quả quan trọng khác của những thay đổi nói trên. Giữa năm 2013, Network 18 nói rằng họ sẽ khởi động một phòng tin tức tổng hợp, bao gồm những chương trình truyền thanh hàng đầu và kênh tin tức kĩ thuật số trong một bối cảnh truyền thông gắn liền với kinh tế.

Giáo sư Austin đánh giá: “Khai thác dữ liệu sẽ là một lĩnh vực được mở rộng. Tất cả các nhà báo không thể thiếu được kĩ năng xử lý dữ liệu. Những ấn phẩm tại Ấn Độ đang bắt đầu những bước đi chập chững theo hướng này.Tất cả các tờ báo in đều có trang web riêng và được kì vọng sẽ xuất hiện trên các thiết bị cầm tay. Sự chuyển đổi từ báo giấy sang báo trực tuyến sẽ rất nhanh chóng, và các nhà báo có kĩ năng đa phương tiện sẽ có lợi thế hơn những người đã đặt cược rằng phiên bản in sẽ vẫn phổ biến trong một hoặc hai thập kỉ nữa”.

Rất nhiều loại hình báo chí khác nhau đã ra đời trong một vài thập kỉ gần đây. Maliks cho rằng: “Các nhà báo ngày nay xuất phát từ nhiều nền tảng khác nhau, cả về nền tảng trí tuệ lẫn nền tảng kinh tế xã hội. Ngày trước, bản tin bị giới hạn chỉ dành cho Chính phủ, Nại giao và Quốc hội, hầu như không có bất cứ một chương trình truyền hình trực tiếp nào đề cập đến những vấn đề mà ngày nay được nói đến một cách rộng rãi như sự phát triển, môi trường hay kinh doanh”.

Tin tức kinh tế được đưa ra với một khối lượng đáng kể trong các nhật báo hàng đầu. Bên cạnh phiên bản nhật báo chính sẽ có những phiên bản phụ chuyên về tin tức kinh doanh.

Gauray Choudhary – Phó Trưởng phòng Kinh doanh của Hindustan Times dự đoán: “Trong những năm tới, những nhà báo am hiểu về lĩnh vực kinh doanh cùng lúc cũng am hiểu về chính trị, chính phủ và quốc hội sẽ làm việc tốt hơn những người chỉ am hiểu về chính trị”.

Báo chí không bị giới hạn cho các phương tiện in ấn hay cho những báo cáo tin tức chính trị. Thậm chí có thể nói, báo chí không có giới hạn. Minh chứng là sự phổ biến của hàng loạt các tờ báo, những bài bình luận, những trang web tin tức; sự bao hàm các lĩnh vực chuyên ngành từ khoa học, sức khỏe tới môi trường. Báo chí cũng tạo những cơ hội rộng mở cho những người làm nghề tự do, những nhà báo ảnh và những nhà báo chuyên mục – những người chuyên viết về lĩnh vực mà họ thông thạo nhất.

Một người bình thường sẽ chọn đọc hay xem cái gì trong kỉ nguyên bùng nổ thông tin này? Rajesh nói rằng: “Hầu hết tin tức xuất hiện trên báo đã được người đọc biết đến thông qua TV và Internet, nhờ tính truy cập dễ dàng của các loại hình này. Vậy thì bạn làm thế nào để tăng giá trị và tạo nên một bản tin với vẻ khác biệt? Báo chí điều tra chính là cái đã tạo nên sự khác biệt giữa một tờ báo và một kênh truyền hình, khi mà tin tức đã trở thành hàng hóa. Ví dụ, bạn có thể nhìn thấy cái chết của người nông dân ở Maharashtra, có thể điều tra vấn đề một cách chi tiết để tìm ra nguyên nhân bằng việc đi đến ngôi làng, xem xem những người khác đang phải đối mặt với vấn đề này như thế nào, xem xem những điều đang được thực hiện để giải quyết các vấn đề lớn hơn”.

Trích lời Jaideep Hardikar, phóng viên đến từ The Telegraph: “Những phòng viên nên khởi đầu một cách chậm rãi và làm việc từ tốn để xây dựng nên nền tảng. Có thể mất nhiều năm để thật sự hiểu biết lĩnh vực mình đang làm. Bạn nên dành thời gian để khám phá đất nước, giao tiếp với mọi người – những việc như thế sẽ giúp bạn hiểu được cấu trúc của xã hội bạn đang sống”.

Bincy Mathew (The Hindu)

Dịch: Ṇc Hà

Báo mạng K33