Lựa chọn sách cho trẻ và những điều trăn trở

2015-05-14 16:46:31

(Sóng trẻ) - Hiện nay, trên thị trường có quá nhiều loại sách dành cho trẻ em khiến các bậc cha mẹ không biết lựa chọn loại sách nào bổ ích cho con. Đồng thời, nhiều phụ huynh còn lo âu trong việc đọc sách của con cái mình. Mới đây, trong một tọa đàm mang tên “Em đọc sách gì hôm qua?”, phụ huynh cùng các dịch giả, chuyên gia trong lĩnh vực làm sách cho trẻ em đã cùng bàn luận về vấn đề này.

Chọn sách cho con không dễ

Có thể nói, việc đọc sách không chỉ giúp trẻ em tăng sự liên tưởng, kích thích sự sáng tạo mà còn giúp các em tiếp nhận những giá trị tốt đẹp mà không phải cách thức giáo dục nào cũng làm được. Sách còn là “thế giới thu nhỏ” với nhiều đứa trẻ, bởi có những điều, những con người, hình ảnh trong sách theo các em cả cuộc đời. Do đó, nếu đọc những cuốn sách không phù hợp hay có nội dung phản cảm sẽ ảnh hưởng rất nhiều tới tư tưởng và tính cách của trẻ.

Tiến sĩ giáo dục, dịch giả Nguyễn Thụy Anh chia sẻ: “Văn hóa đọc ở Việt Nam không mất đi như nhiều người nói, nó vẫn có, vẫn tồn tại, chẳng qua mình không hỗ trợ, không để ý cho một lớp độc giả mới phát triển lên thôi. Mà phải có một lớp độc giả mới thì mới có thể kích thích các nhà văn trong nước.”

Làm thế nào để định hướng cho con đọc sách từ bé, sách nào thì hợp với độ tuổi của con mình và lựa chọn sách cho con như thế nào để chúng có thể vừa học vừa giải trí…? Đây là những câu hỏi của không ít những bậc làm cha làm mẹ đưa ra, nhất là khi việc đọc sách của con cái họ đang chịu ảnh hưởng từ nhiều yếu tố như hiện nay.

Công nghệ thông tin ngày càng phát triển, trẻ em ngày nay cũng sớm tiếp cận với các ứng dụng công nghệ mới. Không chỉ đọc sách in mà các em còn có thể đọc sách điện tử qua mạng. Đây là điều thuận lợi cho các em muốn đọc nhiều sách hơn, đặc biệt về sách khoa học, sách của nước nài. Tuy nhiên, vấn đề kiểm duyệt nội dung của các sách điện tử ở Việt Nam vẫn chưa có biện pháp hiệu quả. Do đó, đây cũng là một trong những yếu tố tác động tới việc đọc sách của trẻ.

25977e039_songtreluachonsachchotrevanhungdieutrantro1.jpg

Trên thị trường có quá nhiều loại sách và cha mẹ rất lo lắng không biết chọn loại nào phù hợp với con mình.

Việc thương mại hóa sách dành cho trẻ em diễn ra ngày càng nhiều, nội dung của sách không được chú trọng. Trẻ em lại là đối tượng luôn tò mò và muốn khám phá những điều xung quanh mình, đối với chúng dường như mọi thứ đều là mới mẻ. Trong nhận thức của trẻ chưa thể phân biệt được nội dung nào nên đọc, nội dung nào nên tránh. Gần đây, trên các phương tiện thông tin đại chúng đưa tin rất nhiều về việc một số Nhà xuất bản in sai thông tin hoặc hình minh họa phản cảm trong các sách dành cho trẻ em. Nỗi lo lắng của phụ huynh càng tăng lên, bởi vấn đề không chỉ dừng lại ở làm thế nào để khuyến khích con cái đọc sách mà còn là việc chọn sách thế nào mới tốt cho con mình.

Thay vì đặt câu hỏi “đọc sách này có lợi gì không?” thì đa phần phụ huynh đi mua sách cho con hiện nay lại hỏi “đọc sách này có hại gì không?”.

Những cuốn sách tranh luôn là niềm yêu thích của những đứa trẻ, đặc biệt với lứa tuổi thiếu nhi. Theo họa sỹ Kim Duẩn – một người chuyên vẽ sách, truyện tranh dành cho thiếu nhi – thì trẻ em thường thích những chi tiết trong sách tranh. Chỉ một chi tiết nhỏ như đôi mắt, cái cúc áo… của nhân vật nhưng dưới con mắt trẻ thơ, đó lại là những điều đặc biệt, chứa những điều bí ẩn bất ngờ. Nhìn vào tranh vẽ, các em có thể tưởng tượng, hình dung ra những điều mới mẻ hơn những gì mà lời văn không thể truyển tải hết được. Nhưng họa sỹ cũng cho rằng, sách tranh ở Việt Nam hơi lòe loẹt, quá nhiều màu sắc. Điều này không chỉ ảnh hưởng tới thị giác của bé mà còn thể hiện quá đà về những sự vật, sự việc có trong sách.

Đọc sách cùng con

Trẻ em hiện nay đọc sách cũng rất có định hướng, chúng quan tâm, yêu thích điều gì sẽ thích chọn những cuốn sách viết về điều ấy. Một em bé thích động vật thường sẽ quan tâm nhiều tới sách, truyện về động vật nhưng với những em bé đam mê khám phá, tìm tòi thì sẽ thích những cuốn sách khoa học hơn. Nhiều bậc phụ huynh cũng thẳng thắn thể hiện sự ưu tư của mình về sự lựa chọn sách của con liệu có đúng và hợp với tuổi.

Một phụ huynh ở Ba Đình, Hà Nội chia sẻ: “Em bé nhà tôi học lớp 4 rồi nhưng lúc nào chọn mua sách cũng chỉ thích những cuốn có con hổ, bởi vì nay từ nhỏ đã đọc sách có con vật này, tôi không biết là liệu có nên thay đổi sách cho con không, để con có hiểu biết về nhiều thứ khác nữa.” Có lẽ, đây không chỉ là tâm tư của riêng ai mà còn của khá nhiều phụ huynh. Tiến sĩ Thụy Anh cho biết: “Với trẻ em, tập trung thích một điều gì đó là rất tốt, và tất nhiên sẽ tốt hơn là em bé nhà bạn không thích điều gì cả. Thậm chí, sở thích đó có thể theo bé đến suốt cuộc đời cũng không sao. Tôi tin rằng, các em thích nhất một thứ gì đó nhưng chắc chắn vẫn sẽ có sự quan tâm tới những điều khác nữa. Càng lớn hơn, các em sẽ có nhiều sự quan tâm hơn.” Có rất nhiều cha mẹ hiện nay luôn hướng con mình tới những loại sách giàu tri thức, điều này sẽ khiến đứa trẻ bị gò bó và chống đối. Vì thế, việc quan sát con và tìm hiểu về sở thích của chúng là rất quan trọng.

25977e039_songtreluachonsachchotrevanhungdieutrantro2.jpg

Tiến sĩ giáo dục Nguyễn Thụy Anh: "Cha mẹ không nên áp đặt loại sách cho con mình."

Việc đọc sách là việc mang tính cá nhân nhưng muốn khích lệ niềm yêu thích đọc sách ở trẻ em thì cần sự tác động của gia đình và xã hội. Trẻ em thường tò mò nên cha mẹ có thể tạo sự yêu thích đọc sách ở con bằng cách đặt câu đố liên quan tới những chi tiết trong sách. Đọc sách là một sở thích và cũng là một thói quen. Mà thói quen thì nên được tạo lập từ nhỏ cho trẻ. Theo nhà thơ, nhà báo Hữu Việt thì các em bây giờ ít đọc sách quá vì “bận” vô cùng, các em không chỉ phải đi học ở trường mà còn phải học thêm, học kỹ năng, học năng khiếu… Do đó, cần tạo không gian, thời gian để các em có thể đọc sách nhiều hơn. Đọc sách cho con nghe ngay từ trong bụng mẹ cũng là cách để các em làm quen với sách. Trẻ em cũng thích việc vừa đọc sách vừa có người cùng bàn luận về cuốn sách đó. Đó cũng là cách cha mẹ làm bạn với con mình, hiểu hơn về thể loại sách mà con thích, cách con hình dung qua cuốn sách nào đó.

Nhiều phụ huynh cũng cảm thấy lo ngại khi con cái mình thích đọc những cuốn sách của người lớn như Không gia đình, Cánh buồm đỏ thắm… và liệu rằng những cuốn sách đó có ảnh hưởng gì tới tư tưởng của trẻ hay không. Theo diễn giả Thụy Anh thì có một số cuốn sách mà cha mẹ nghĩ là con cái mình không nên đọc vì có yếu tố yêu đương, những suy tư về cuộc đời nhưng thực ra, dưới con mắt trẻ thơ, nhiều khi lại giúp các em hiểu hơn về tình người, tình yêu thương, những rung động đầu đời. Tuy vậy, với những cuốn sách có nội dung phản cảm hoặc chưa phù hợp với tuổi của các em thì cha mẹ cũng nên định hướng cho con trẻ.

Lựa chọn sách cho con và việc đọc sách của con cái luôn là vấn đề được cha mẹ quan tâm. Đó không dừng lại ở “em đọc sách gì hôm qua?” mà còn là “em đọc sách gì hôm nay?” và có lẽ sẽ còn là vấn đề của tương lai nữa.

Lương Ánh

Báo Mạng điện tử K32