Phát triển làng nghề truyền thống gắn với du lịch ở tỉnh Ninh Bình

(Sóng trẻ) - Với lợi thế nằm trong vùng lõi của di sản văn hóa, thiên nhiên thế giới, với các sản phẩm tinh xảo, độc đáo, làng nghề thêu Văn Lâm, xã Ninh Hải, huyện Hoa Lư đã đẩy mạnh phát triển các sản phẩm gắn với dịch vụ du lịch. 

Trong các làng nghề truyền thống ở Ninh Bình, thì Làng nghề ren Văn Lâm được xem là một trong những nơi hội tụ tinh hoa của nghề thêu ren ở Việt Nam. Nằm ngay cạnh khu vực quần thể danh thắng, di sản văn hóa thiên nhiên thế giới Tràng An, nên du khách cũng sẽ dễ dàng tìm và đến được đây. 

Theo lời kể của các cụ cao niên trong làng, từ năm 1285, khi vua Trần Thái Tông tròn 40 tuổi, nhường ngôi cho con lên làm Thái Thượng Hoàng, và về vùng núi Vũ Lâm tu hành. Sau đó, bà Trần Thị Dung là vợ của Thái sư Trần Thủ Đô, theo triều đình nhà Trần về đây truyền dạy cho nhân dân thôn Văn Lâm biết chăn tằm, dệt vải và thêu thùa. 

Cứ như thế, nghề thêu ren đã có đến nay trên 800 năm. Trải qua cùng với thời gian thì nghề này vẫn còn được gìn giữ. Cụ thể nhất là mỗi gia đình ở Ninh Hải đều có nhiều loại khung thêu, từ các cháu nhỏ 7 - 8 tuổi đến cụ già 70 - 80 tuổi đều có thể cầm kim thêu được.

Trong xu thế hội nhập và mở cửa, làng nghề truyền thống thêu ren Văn Lâm đang dần lấy lại vị trí và ngày càng hấp dẫn du khách cả trong và ngoài nước, bởi những giá trị văn hóa lâu đời và sự sáng tạo của những người thợ qua từng sản phẩm.

Ở làng nghề thêu Văn Lâm hiện nay vẫn có những nghệ nhân gắn bó và dành nhiều tâm huyết để lưu giữ, phát triển truyền thống của quê hương. So với những nghề truyền thống khác, nghề thêu ren có tuổi đời ít hơn nhưng là có sức hút đặc biệt với khách du lịch bởi nét tinh tế, độc đáo mang đậm dấu ấn của tâm hồn Việt. 

Từ những sợi chỉ mảnh mai, những mảnh vải đủ màu, với đôi bàn tay tài hoa và lòng yêu nghề, các nghệ nhân đã tạo ra những sản phẩm có giá trị thẩm mỹ cao, đường nét tinh xảo, uyển chuyển, chứa đựng những tinh hoa văn hóa của dân tộc và đặc trưng của vùng đất Cố đô Hoa Lư. 

Trải qua dòng chảy của thời gian và nhu cầu phát triển của thị trường, bên cạnh thêu các sản phẩm phục vụ nghi thức, nghi lễ trong đời sống văn hóa tâm linh, đặc biệt là trong lễ hội như quần, áo, mũ của đội tế; tàn, lọng, y môn trong các ngôi đình, làng nghề Văn Lâm đã phát triển thêm nhiều phân khúc sản phẩm về thêu hàng thời trang, thêu tranh, khăn trải bàn, chăn gối…

Các sản phẩm đa dạng, phong phú về chủng loại, mẫu mã, từ tranh thêu trắng, thêu màu nghệ thuật đến các sản phẩm ren rua có kỹ thuật, mỹ thuật cao, không chỉ cung cấp cho thị trường trong nước mà còn xuất khẩu ra các thị trường khó tính như: Nhật Bản, Ý, Thụy Sĩ, Pháp, Hàn Quốc, Đức…

Những năm gần đây, Văn Lâm không chỉ chú trọng đến các sản phẩm sản xuất theo đơn hàng lớn phục vụ xuất khẩu mà còn tập trung vào các sản phẩm nhỏ gọn làm hàng lưu niệm, quà tặng phục vụ khách du lịch như: các loại sản phẩm túi ví thêu tay, áo váy thời trang thêu tay, tranh thêu phong cảnh những điểm đến nổi tiếng ở Ninh Bình đủ các kích thước rất tiện dụng, dễ vận chuyển, phù hợp với nhu cầu của khách du lịch.

Với lợi thế là làng nghề thủ công truyền thống có lịch sử hình thành lâu đời, lại nằm trong vùng lõi Di sản thế giới, dọc các trục giao thông gắn liền với các danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử - văn hóa, nguồn nhân lực tương đối ổn định, thêu ren đã trở thành nghề mang lại thu nhập chính cho nhiều hộ gia đình ở xã Ninh Hải và trở thành ngành nghề thủ công quan trọng, tạo nguồn thu về du lịch, dịch vụ và thay đổi cơ cấu lao động địa phương.

Văn Lâm đã tập trung phát triển sản xuất sản phẩm làng nghề gắn với khai thác du lịch. Ngoài việc tạo ra những sản phẩm đẹp, bắt mắt, nơi đây còn có những không gian trình diễn và trưng bày phù hợp để thu hút khách du lịch đến với làng nghề. Cơ sở vật chất kĩ thuật, cơ sở hạ tầng phát triển du lịch, các điểm đón tiếp du khách của Văn Lâm được nâng cấp xây dựng khang trang, hiện đại.

Du lịch làng nghề truyền thống là một loại hình du lịch văn hóa hấp dẫn, góp phần làm phong phú thêm cho các sản phẩm du lịch. Xu hướng ngày nay là con người đi du lịch hướng về các giá trị văn hóa cổ xưa. Việc phát triển du lịch làng nghề là vô cùng cần thiết vì nó sẽ mang lại rất nhiều thuận lợi cho cả hoạt động du lịch và sự phát triển của làng nghề khi đem lại những lợi ích về kinh tế, xã hội vừa góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị văn hoá độc đáo của nghề thêu ren truyền thống.