Sẽ bị phạt đến 15 năm tù với tội danh liên quan động vật hoang dã

2018-01-31 11:45:52

(Sóng trẻ) - Ngày 30/1/2018, tại khách sạn Pullman Hanoi, đã diễn ra buổi tọa đàm “Việt Nam với những nỗ lực tăng cường thực thi pháp luật về động vật hoang dã”. Buổi tọa đàm được tổ chức bởi Trung tâm hành động và Liên kết vì Môi trường và Phát triển (Change) phối hợp với Tổ chức bảo vệ động vật hoang dã (WildAid) nhằm mục đích đưa thông tin về các điều luật mới về Động vật hoang dã trong BLHS 2015 đến với công chúng và làm rõ những vấn đề xung quanh việc thực thi những điều luật này.

Tham dự buổi tọa đàm có các vị khách mời: Trung tướng, PGSTS Trần Văn Độ, Nguyên Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao; Tiến sĩ Phạm Quý Tỵ , Nguyễn Thứ trưởng Bộ Tư Pháp; Tiến sĩ Lương Ngọc Châm, Thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao; ông Nguyễn Khánh Quang, Phó Cục trưởng Cục điều tra chống buôn lậu Tổng Cục Hải quan và Tiến sĩ Nguyễn Đức Hạnh, Phó hiệu trưởng Trường Đại học Kiểm sát. Tòa đàm cũng có sự hiện diện của Đại sứ và nhân viên cấp cao của các Đại sứ quán Anh, Mỹ, Canada, các tổ chức phi chính phủ, cùng đông đảo đại diện cơ quan truyền thông, báo chí. Buổi tọa đàm còn có sự góp mặt của các Đại sứ thiện thiện chí , bao gồm Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam 2015 Phạm Hương, Á hậu Hoàn vũ Việt Nam 2015 Lệ Hằng và MC Phan Anh.

Mức hình phạt cao nhất lên đến 15 năm

Trong Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi), tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý hiếm đã được điều chỉnh từ “tội phạm nghiệm trọng” thành “tội phạm rất nghiêm trong”. Theo đó, đã nâng mức phạt tiền đối với người thực hiện tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý hiếm từ 500 triệu đồng đến 2 tỉ đồng, tăng mức phát tù từ 3 năm lên 5 năm và nâng mức cao nhất của hình phạt tù từ 7 năm lên 15 năm.

Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi) cũng đã bổ sung trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại đối với các tội vi phạm quy định về bảo vệ ĐVHD: Phạt tiền từ 300 triệu đồng đến 6 tỉ đồng, đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 6 tháng đến 3 năm hoặc đình chỉ vĩnh viễn. Với pháp nhân thương mại vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý hiếm: Phạt tiền từ 500 triệu đồng đến 15 tỉ đồng và đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 6 tháng đến 3 năm hoặc đình chỉ vĩnh viễn.

Ông John Baker ( Giám đôc WildAid) phát biểu khai mạc

Việt Nam không chỉ là nơi tiêu thụ động vật hoang dã hàng đầu mà còn là điểm trung chuyển của hoạt động buôn lậu. Theo ông John Baker - Giám đốc Chương trình WildAid: “Những hình phạt tăng nặng trong Bộ luật Hình sự 2015 chắc chắn sẽ làm nhụt chí những kẻ có ý định kiếm lời phi pháp từ buôn bán Động vật hoang dã. Một khi những thay đổi này có hiệu lực, Viêt Nam cùng các quốc gia tiên phong khác sẽ đóng góp hiệu quả vào những nỗ lực toàn cầu nhằm chấm dứt nạn buôn bán trái phép Động vật hoang dã”

Bắt đầu phần tọa đàm của các khách mời, ông Trần Văn Độ ( Nguyên Phó Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao ) nói về các chính sách pháp luật về động vật hoang dã của Việt Nam: Năm 1985, BLHS đầu tiên của Việt Nam được ban hành, trong đó, có nêu ở điều 190 về vi phạm quy định bảo vệ động vật hoang dã quý hiếm. Cho đến 1999, chúng ta ban hành BLHS lần thứ hai, đạo luật này cũng được hoàn thiện thêm, hành vi được mở rộng hơn, không đơn thuần ở săn bắt, giết, vận chuyển trái phép mà còn bao gồm cả nuôi, nhốt. Đối tượng ở đây được cụ thể hóa theo Công ước 1990 của Liên hợp quốc là động vật hoang dã quý hiếm được ưu tiên bảo vệ khẩn cấp.

Tuy nhiên khi áp dụng trong thực tiễn, những quy định của chúng ta chưa đáp ứng được điều kiện , thực tế đấu tranh, chưa phòng ngừa được chặt chẽ loại tội phạm này. Vì vậy, trong BLHS 2015, pháp luật Việt Nam có những thay đổi vượt bậc. Ở mấy điểm như sau: Thứ nhất, đối tượng bảo vệ không đơn thuần là động vật hoang dã, quý hiếm khẩn cấp mà cả động vật hoang dã thông thường. Thứ hai, về hành vi, trong BLHS 2015, không chỉ vi phạm quy định về bảo vệ mà vi phạm quy định về quản lý cũng bị xử lý, bổ sung thêm hành vi tàng trữ bên cạnh săn bắt, giết, buôn bán, vận chuyển. Thứ ba, về mặt chế tài, BLHS 2015, chúng ta thực hiện một chính sách hình sự hướng thiện, nhân đạo, coi trọng tình phòng ngừa và vì con người. Nhưng riêng những tội danh liên quan đến động vật hoang dã lại nghiêm khắc hơn rất nhiều, trước đây tối đa chỉ có 7 năm tù thì trong BLHS 2015 lên đến 15 năm tù”

Có thể thấy, về mặt chính sách , Việt Nam ngày càng có sự hoàn thiện hơn, cụ thể hơn, nghiêm khắc hơn, quan tâm hơn đến động vật hoang dã quy hiếm. Ở góc độ hội nhập quốc tế, Việt Nam đã góp sức mình vào cộng đồng quốc tế để bảo vệ động vật hoang dã để hoạt động này hiệu quả hơn khi nội luật hóa nhiều điều khoản của Công ước quốc tế.

Bất cập trong xử lý triệt để tội danh

Ông Phạm Quý Tỵ tiếp đó chia sẻ về thực trạng thi hành điều 190 ở BLHS cũ: “Chúng tôi đi làm việc với nhiều địa phương thì các địa phương đều cho thấy việc vi phạm điều 190 là rất phổ biến , nhưng việc bắt giữ, xử lý những người phạm tội lai rất thấp, chủ yếu là xử lý hành chính chứ xử lý hình sự không nhiều.

Việc xử lý hình sự gặp khó khăn ở chỗ: Quy định pháp luật của chúng ta chưa hoàn thiện, một số văn bản dưới luật thiếu đồng bộ không được sửa đổi kịp thời. Thứ hai trong việc giám định tang vật, cơ quan tổ chức giám định độc lập là chưa có . Thứ ba, khó khăn trong việc chăm sóc, bảo quản, các cơ quan bắt giữ không có chuyên môn chăm sóc nên việc để trong thời gian dài phục vụ điều tra là không thể. Thứ tư, hầu hết các cơ quan nói là thiếu kinh phí cho hoạt động này”

Các diễn giả chia sẻ về hoạt động thực thi pháp luật

Ông Nguyễn Khánh Quang ( Tổng Cục hải quan ) bổ sung thêm: “Hầu hết các vụ bắt giữ thường là không bắt giữ được đối tượng chủ mưu. Các cơ quan tiến hành biện pháp nghiệp vụ có tổ chức vây bắt tại nơi giao hàng những thường rơi vào tình trạng không có người nhận. Điều này có thể thấy rằng có sự tiếp tay của những người trong nội bộ thực thi pháp luật ( kể cả có được bằng chứng trong điều này cũng rất là khó ) . Nài ra, trong tình hình chúng ta khuyến khích thành lập rất nhiều doanh nghiệp như hiện nay, việc thẩm tra tư cách của nhiều doanh nghiệp không được làm một cách chặt chẽ, nhiều tình huống chúng tôi điều tra thủ phạm thì gặp phải các địa chỉ ma, các giấy tờ được làm giả. Thứ hai, về buôn lậu quốc tế, trong bối cảnh hiện nay luật pháp Việt Nam đang hết sức cởi mở về thương mại nên thời gian để các lô hàng lưu lại ở Việt Nam là rất ngắn, nếu thông tin không xuyên suốt, kịp thời, chính xác, chúng ta rất khó bắt giữ.

Khán giả phản biện

Trả lời câu hỏi của phóng viên về sự phối hợp giữa các cơ quan trong việc thực thi pháp luật, ông Trần Văn Độ cho biết, đây là một vấn đề rất mới và rất khó, chúng ta cần phải có những thông tư liên tịch giữa các bộ, ban, ngành có liên quan để tạo một nhận thức chung trong hành động.

Hy vọng vào sự thay đổi.

Sau phần tọa đàm của các diễn giả, bà Hoàng Thị Minh Hồng ( giám đốc CHANGE) bước lên nói về những kế hoạch sắp tới trong năm 2018 của CHANGE và WILDAid nhằm hỗ trợ chính phủ trong việc thực thi pháp luật. Kế hoạch bao gồm việc tổ chức các hội thảo, khóa tập huấn nâng cao năng lực cho cán bộ thực thi pháp luật. Đồng thời , phát huy thế mạnh của mình CHANGE cũng sẽ tiếp tục sản xuất các thông điệp truyền hình, ấn phẩm truyền thông để phổ biến nhận thức tới công chúng với thông điệp xuyên suốt “Không có người mua, không còn kẻ giết” .

“Chúng tôi rất vui mừng là những đề xuất hợp tác của chúng tôi nhận được sự hưởng ứng, phản hồi tích cực từ Tổng cục Hải quan, Tòa án nhân dân tối cao. Chúng tôi cũng rất cảm kích là buổi tọa đàm hôm nay nhận được sự tham dự của các cơ quan thực thi pháp luật, các chuyên gia tên tuổi. Thông qua mạng lưới truyền thông toàn cầu, chúng tôi mong muốn cho cộng đồng quốc tế thấy cam kết nghiêm túc của chính phủ Việt Nam trong việc đẩy thực thi pháp luật bảo vệ động vật hoang dã” - Bà Hoàng Thị Minh Hồng chia sẻ.

Các đại sứ thiện chí giao lưu

Các đại sứ thiện chí của chương trình Hoa hậu Phạm Hương, Á hậu Lệ Hằng và MC Phan Anh tiếp đó đã có phần giao lưu ngắn với công chúng. Các đại sứ bày tỏ suy nghĩ của mình trước thực trạng động vật hoang dã đang ngày càng bị săn bắt, giết hại trên quy mô rộng hơn, đồng thời bày tỏ hy vọng những điểm mới trong BLHS 2015 sẽ đủ tính răn đe và ngăn chặn hiệu quả hoạt động này.

Hai bộ phim ngắn “ Sự biến mất của những gã khổng lồ” và “Những kẻ sống sót” nói về tính trạng săn bắt, buôn lậu voi, tê giác với sự tham gia của các đại sứ cũng được giới thiệu, gửi thông điệp mạnh mẽ để cộng đồng chung tay góp sức bảo vệ hai loài vật này.

Buổi tọa đàm kết thúc trong không khí của niềm hy vọng. Đây chắc chắn chưa phải hoạt động cuối cùng trong việc nâng cao nhận thực của cộng đồng, bởi thực tế khốc liệt đang diễn ra bên nài kia đòi hỏi sự chung tay của rất nhiều bên liên quan. Nhưng việc BLHS 2015 có những đổi mới căn bản, cộng với sự hỗ trợ của các tổ chức phi chính phủ, cùng tâm huyết của những người có trách nhiệm, chúng ta có quyền nghĩ tới những kết quả tốt đẹp trong tương lai.

Đình Trường