Tết Đoan Ngọ - Nét đẹp truyền thống của người Việt

2020-06-25 21:37:57

(Sóng trẻ) – Tết Đoan Ngọ (Tết 5/5 âm lịch) - là một trong những ngày lễ, tết quan trọng của người Việt Nam. Trong phong tục của người Việt, Tết Đoan Ngọ là ngày Tết quan trọng thứ 2 sau Tết Nguyên Đán.

Tết Đoan Ngọ thường được dân gian ta gọi là tết nửa năm hay tết ‘diệt sâu bọ’, người Việt tin rằng trong ngày này, chúng ta có thể diệt được các loại sâu bọ ký sinh trong cơ thể bằng một số món ăn như: rượu cái, quả mận hay trứng gà, …

Những món ăn tiêu biểu trong ngày tết “diệt sâu bọ” của người Việt (ảnh: Internet)

Tết Đoan Ngọ có nguồn gốc từ đâu?

Theo TS Trần Long – Giảng viên Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia TP.HCM): tháng 5 là thời điểm giữa năm, cùng lúc với việc kết thúc vụ Chiêm bước vào vụ Mùa. Đây là thời gian người dân làm lễ cúng tạ ơn trời đất, tổ tiên, ăn mừng mùa vụ thành công nên còn gọi là tết nửa năm (tết giữa năm). Đó là một đặc trưng riêng của nền văn minh lúa nước để chứng minh tết Đoan Ngọ có nguồn gốc từ chính Việt Nam.

TS Long phân tích: "Đoan” có nghĩa là bắt đầu, “Ngọ” chỉ giờ ngọ, tức là khoảng thời gian nóng nhất trong ngày (từ 11 giờ đến 13 giờ chiều). Đoan Ngọ có thể hiểu là “ngày mở đầu chuỗi ngày nóng nhất trong năm”. Chính nghề trồng lúa nước đã buộc người nông dân phải quan sát thời tiết nên nhờ vậy, phong tục Tết Đoan Ngọ ở Việt Nam hình thành.

Bên cạnh đó, trong kho tàng thơ, ca dân gian Việt có câu: “Tháng năm là tết Đoan Dương/Nhớ ngày giỗ mẹ Việt thường Văn Lang.” có lẽ bởi, người Việt xưa chọn ngày 5/5 âm lịch hàng năm là ngày giỗ Quốc mẫu Âu Cơ. Đây lại càng là cơ sở để chứng minh Tết Đoan Ngọ có nguồn gốc từ chính Việt Nam.

Người Việt làm gì trong ngày Tết Đoan Ngọ?

Trong quan niệm dân gian của người Việt, cơ thể con người có những loại sâu bọ (ký sinh trùng, vi khuẩn) sống ký sinh, ảnh hưởng đến sức khỏe. Hằng năm, vào ngày mùng 5/5 âm lịch chúng ni lên, và đây chính là dịp tốt để trừ khử chúng. Vì thế mà xuất hiện nhiều câu chuyện liên quan đến những món ăn, những hành động để diệt sâu bọ vào ngày Tết Đoan Ngọ.

Những món ăn đặc trưng được bày bán trong ngày Tết Đoan Ngọ (ảnh: Internet)

Bà B.T.H, (Trực Ninh, Nam Định) chia sẻ: “Năm nào cũng thế, tôi đều tổ chức Tết 5/5. Một phần vì đây là phong tục từ xa xưa của người Việt, phần vì đây còn là dịp để các con, các cháu sum họp".

Mỗi một vùng miền sẽ có những quan niệm niệm riêng về những món ăn và những hoạt động trong ngày Tết Đoan Ngọ. Nếu người miền Trung mua vịt về cúng, rủ nhau đi tắm biển đúng 12 giờ trưa hoặc những nơi không có biển thì cho trẻ ra giếng tắm và ngước mắt lên nhìn mặt trời để diệt sâu bọ. Thì người Miền Bắc lại duy trì tục mua lá về xông cơ thể, xông nhà, mua trái cây như vải, táo, bưởi, mận, … cho mọi người ăn ngay khi vừa ngủ dậy.

Ngày nay, tuy xã hội hội phát triển kéo theo những bộn bề của cuộc sống nhưng người Việt vẫn duy trì ngày Tết đặc biệt này.

Cô Trần Thị Hằng (giáo viên tại trường THPT Trực Ninh B, Nam Định) chia sẻ: “Năm nào cũng thế, dù công việc lên lớp rất bận, nhưng tôi vẫn tranh thủ sắp xếp thời gian để ngày Tết Đoan Ngọ ở bên các con và gia đình nhỏ của mình".

Cô chia sẻ thêm: Trước ngày mùng 5/5 cô tự mình đi chợ, chuẩn bị những món đồ cần thiết trước. Đặc biệt, cô tự mình chọn những quả mận tươi nn, những quả trứng cũng được cô luộc chín và phơi sương từ đêm hôm trước để sáng nay các con, có thể ăn ngay khi vừa ngủ dậy. Vì nhà gần biển nên có những năm, cô còn tranh thủ cùng gia đình đi biển từ sáng sớm vì theo quan niệm của các cụ: sáng ngày 5/5 âm lịch, nếu tắm nước lá khi vừa ngủ dậy hoặc tắm nước biển thì có thể tránh các loại bệnh về da.

Người dân đổ xô ra biển trong ngày Tết Đoan Ngọ (5/5 âm lịch) (ảnh: Internet)

Dòng tâm sự của những người không thể về quê đón Tết Đoan Ngọ cùng gia đình

Bạn Nguyễn Văn Đức – Khoa Chính Trị, Trường Đại học Khoa học và Nhân văn Hà Nội tâm sự: “Đây là năm đầu tiên mình đón Tết Đoan Ngọ nài Hà Nội. Tết năm nay mình hơi buồn vì không được đón tết cùng gia đình; không được cùng gia đình làm và ăn những món truyền thống của miền Nam. Tuy nhiên, mình nhận thấy rằng: Hà Nội vốn được coi là một thành phố xô bồ, tấp nập nhưng những giá văn hóa truyền thống của dân tộc thì vẫn được gìn giữ và phát triển. Bởi sáng nay mình tình cờ dậy sớm và nhìn thấy có những em nhỏ vẫn đi mua chè, mua xôi cùng bà, cùng mẹ. Hình ấy gọi cho mình niềm tin rằng những giá trị văn hóa Việt sẽ luôn được gìn giữ".

Kim Duyên