“Chuồn chuồn tre Thạch Xá” đứng trước nguy cơ bị mai một

 Công nhân đang tạo hình những chú chuồn chuồn tre

Trung bình một ngày gia đình anh Tái làm khoảng hơn 300 chú chuồn chuồn tre, nài ra còn làm thêm rùa, chim công hay những chú bươm bướm xinh đẹp. Dù hiện nay nghề đã dần bị mai một nhưng đây vẫn là nguồn thu nhập chính của gia đình. Anh vẫn sống và giữ được cái nghề truyền thống cha ông để lại.

 Uốn đầu của chuồn chuồn tre bằng que sắt nóng

Có tận mắt chứng kiến mới hiểu được làm chuồn chuồn tre cần sự kiên trì lớn đến như thế nào. Trung bình, mỗi mẻ chuồn chuồn mất gần 1 tháng. Người thợ từ chặt tre để tạo thân chuồn chuồn, sau đó khoan hai lỗ nhỏ bên thân, vuốt đuôi, hơ mỏ để tạo hình cong của đầu chuồn chuồn. Tiếp tục vót cánh, mài đầu và lắp ghép thành 1 con chuồn chuồn mộc.

Từ những chú chuồn chuồn mộc được đặt lên một chiếc que nhỏ, người thợ lại tiếp tục căn chỉnh thăng bằng và dính keo cố định các vị trí trên thân. Anh Tái kể: “Có những tháng trời mưa suốt, chuồn chuồn không phơi kịp để chuyển đi nên phải sấy. Có khi cả chục nhân công làm mới kịp để giao hàng cho khách. Những năm gần đây được quảng cáo nhiều nên nghề ổn định. Có những năm trước đây nghề có thời gian ngắn chững lại, chỉ có thể làm các đơn trong nước”.

Nghề “chuồn chuồn tre” ở Thạch Xá không còn thịnh hành như những năm 1999, 2000, một phần do thị hiếu người tiêu dùng khiến những chú chuồn chuồn tre không tìm được chỗ đứng, nguyên vật liệu khan hiếm. Một phần xã hội phát triển nên những món quà quê này ít người còn nhớ đến, mà thay thế vào đó là những đồ chơi hiện đại như smartphone, ipad hay robot điện tử,… Đến nay làng Thạch Xá chỉ còn khoảng 3 hộ gia đình vẫn duy trì và phát triển nghề. 

Đứng trước những khó khăn và thách thức lớn về thị trướng như hiện nay có rất nhiều làng nghề đã mai một, không thể duy trì được. Nhưng thật may mắn khi vẫn còn những nghệ nhân yêu nghề như gia đình anh Tái. Họ giữ nghề và đang phát triển cùng nghề. Sau khi nghe những chia sẻ về nghề với anh Tái tôi có một mối băn khoăn lớn: “Con đường gìn giữ, phát triển nghề truyền thống còn rất dài, liệu sau 30-40 năm nữa có còn những nghệ nhân như anh Tái, có còn những chú chuồn chuồn tre hay không? Hay chúng sẽ như tranh Đông Hồ, giấy Nghĩa Đô, chỉ là một kí ức bị lu mờ. Cần có một hướng đi cho những làng nghề truyền thống này”.

Bên chén trà nóng và nói về nghề, anh Tái chia sẻ: “Anh chỉ mong chuồn chuồn tre này có thể phát triển và đừng mất đi. Nó không những có giá trị về kinh tế mà còn có giá trị về văn hóa. Văn hóa mất đi thì không bao giờ tìm lại được”.

Tuổi thơ là khoảng thời gian quý báu nhất đối với mỗi người và ai cũng nên có những ký ức về tuổi thơ. Và mỗi  một chú chuồn chuồn tre ở Thạch Xá không chỉ lưu giữ kí ức tuổi thơ của mỗi con người mà còn là một giá trị văn hóa trong đời sống. Món quà quê giản dị này cần được giữ gìn và phát triển, bay xa, bay cao hơn nữa đem kí ức tuổi thơ của người Việt đến mọi miền trên thế giới.