Góc nhìn mở về người mẹ ái kỷ qua trang sách 

(Sóng trẻ) - Chiều 7/3, tọa đàm "Khi con là mẹ: Xoa dịu những vấn đề tâm lý cho người mẹ trong xã hội đương đại" diễn ra tại trung tâm thư viện đại học Văn hóa Hà Nội. 

Chương trình là sự kiện khoa học được phối hợp tổ chức bởi ba đơn vị bao gồm: Trung tâm thư viện  đại học Văn hóa Hà Nội, Viện Văn hóa trực thuộc Đại học Hà Nội và công ty TNHH Mai Hà Books.

Nội dung của buổi tọa đàm “Khi con là mẹ” xoay quanh một cuốn sách được Mai Hà Books vừa xuất bản trong thời gian gần đây mang tên “Liệu tôi có bao giờ đủ tốt?” của tác giả Karyl McBride, dịch giả Nguyễn Xuân Hồng. Đây là một cuốn sách đề cập đến vấn đề rất phổ biến ở xã hội ở phương Tây hiện đại và bắt đầu chớm nở tại Việt Nam.

Sự phức tạp, lắt léo về tâm lý đằng sau mối quan hệ giữa mẹ và con gái, đặc biệt là những người mẹ bị ái kỷ đã được cuốn sách đặt ra và giải quyết một cách khá thấu đáo. Đây là vấn đề không chỉ xuất hiện trong những gia đình hiện đại mà còn là sự tham chiếu cho rất nhiều những thế hệ đáng lưu tâm ở chị em phụ nữ.

Tọa đàm với sự góp mặt của hai diễn giả là PGS.TS. Trần Thu Hương - Tổng thư ký, phó chủ tịch hội Tâm lý trị liệu Việt Nam, giảng viên khoa Tâm lý trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội; TS. Nguyễn Thị Thanh Mai - Giảng viên khoa Văn hóa học, trường đại học Văn hóa Hà Nội cùng với host của chương trình TS. Mai Anh Tuấn - Giảng viên trường đại học Văn hóa Hà Nội.

Giảng viên Mai Anh Tuấn chia sẻ: “Những người mẹ ái kỷ hay là những người mẹ tự si mê mình có xu hướng biến mình trở thành trung tâm và vô hình chung trở thành sự áp chế trong dạy dỗ và trong mối quan hệ với người con gái. Đây là một vấn đề mà có lẽ trong đời sống văn hóa của người Việt nói chung và trong mối quan hệ gia đình giữa mẹ và con cái Việt Nam lâu nay có thể có nhưng chưa được đề cập đến nhiều. Cuốn sách đã chỉ ra những người mẹ ái kỷ mang lại rất nhiều hệ lụy đến đứa con gái của mình.”

Theo đó, cuốn sách đã chỉ ra chín dấu hiệu của những người mẹ ái kỷ. Thứ nhất là có ý thức rất lớn về tầm quan trọng của bản thân. Thứ hai là bận tâm tưởng tượng về những chuyện thành công, quyền lực, sự tài giỏi, vẻ đẹp hoặc tình yêu lý tưởng bất tận. Thứ ba, họ tin rằng mình đặc biệt và độc đáo. Thứ tư là đòi hỏi sự ngưỡng mộ thái quá. Thứ năm, họ có ý thức đặc biệt về quyền hạn và có những đòi hỏi, kỳ vọng phi lý về cách đối xử đặc biệt. Thứ sáu là lợi dụng người khác để đạt được mục đích cá nhân. Thứ bảy là thiếu sự thấu cảm. Thứ tám là thường ganh tỵ với người khác và tin rằng người khác đố kỵ với mình. Cuối cùng là thể hiện sự cao ngạo, kiêu căng. 

Theo số liệu hội tâm thần ở Mỹ, có khoảng 1,5 triệu người mẹ tại Mỹ có biểu hiện thuộc chứng rối loạn nhân cách về ái kỷ. Chính vì vậy, giảng viên Mai Anh Tuấn khẳng định vấn đề này đặt ra đối với xã hội đương đại Việt Nam không hề  là quá sớm, thậm chí nó còn là vấn đề trọng tâm. 

Chia sẻ thêm về những chấn thương tinh thần của các bé gái sống cùng với người mẹ ái kỷ, PGS.TS. Trần Thu Hương cho biết: “Có những đứa trẻ gặp phải sự lo âu lớn, trầm cảm do luôn phải tuân thủ theo vị trí trung tâm thuộc về mẹ. Cũng có những đứa trẻ phản kháng, chống đối ngầm. Tuy nhiên, những chống đối ngầm ấy không thể vượt qua quyền lực của mẹ dẫn đến việc hình thành những hành vi nguy cơ, tự gây hại cho bản thân như: tự nhổ tóc mình, tự bỏ đói mình, cắt tay, có bạn tình, có hành vi tình dục không an toàn...”

Cũng theo các diễn giả, cùng phải chịu đựng những bà mẹ ái kỷ nhưng những cô con gái sống cùng mẹ đơn thân gặp phải vấn đề tâm lý trầm trọng hơn so với các bé gái sống với gia đình có đủ cả bố và mẹ. Bởi khi ấy, những tổn thương tâm lý của người mẹ đơn thân là một sự phóng chiếu vào các bé gái. 

Ở Việt Nam, tính ái kỷ trong người mẹ được thể hiện qua việc nhất quyết không thả đứa con ra khỏi vòng tay của mình. Vì vậy mà những người mẹ ái kỷ ấy biến những đứa trẻ thành bản sao của mình. Sau này, chúng cũng có những quyết định đơn thân và nguy cơ như người mẹ. Bên cạnh đó, việc mạng xã hội nở rộ ngày nay cũng làm gia tăng tính ái kỷ, tự si mê mình thái quá ở người mẹ. 

Khi soi chiếu vào những biểu hiện của người mẹ ái kỷ với xã hội Việt Nam thực tế, TS. Nguyễn Thị Thanh Mai cho rằng: “Ở đâu đó chúng ta vẫn thấy những người mẹ dành tình yêu thương quá mức cho con, có phần áp chế đối với con nhưng vấn đề mấu chốt nằm ở việc họ chưa thực sự hiểu con và họ đang nghĩ rằng mình đem tất cả tình yêu thương cho con, những mong muốn, sự áp chế của mình đối với con là tốt.”