Nguy cơ cháy nổ từ những khu trọ giá rẻ - Bài 1: Khoảng trống an toàn chưa được lấp

(Sóng trẻ) - Thời gian bắt đầu năm học mới là lúc nhu cầu thuê trọ tăng đột biến trên địa bàn Hà Nội. Phía sau mức giá vài triệu đồng mỗi tháng là những căn phòng chật chội, dây điện chằng chịt, thiếu thiết bị phòng cháy và không có lối thoát hiểm. Trong bối cảnh các vụ cháy nhà trọ liên tiếp được ghi nhận, khoảng trống về an toàn PCCC tại những khu trọ bình dân đang trở thành nỗi lo âm ỉ giữa lòng đô thị.

Hàng trăm vụ cháy mỗi năm, hàng nghìn khu trọ vẫn ngoài “vùng phủ” an toàn

Tại Hà Nội, các khu nhà trọ giá rẻ mọc lên như nấm, đặc biệt ở những quận, huyện tập trung đông sinh viên và lao động nhập cư như Cầu Giấy, Bắc Từ Liêm, Hoàng Mai, Thanh Xuân hay Đông Anh. Những con ngõ hẹp, những dãy nhà không đủ tiêu chuẩn an toàn PCCC trở thành "ngôi nhà thứ hai" của hàng vạn người trẻ, nhưng đồng thời cũng là những "quả bom nổ chậm" khó lường.

Theo số liệu từ Công an TP Hà Nội, trong Quý I/2025 (tính từ ngày 15/12/2024 đến 14/3/2025), trên địa bàn thành phố xảy ra 351 vụ cháy, khiến 4 người thiệt mạng và 4 người bị thương; thiệt hại về tài sản ước tính ban đầu khoảng 12,2 tỷ đồng. Ngoài ra, còn ghi nhận 437 vụ việc không phân loại là vụ cháy. So với cùng kỳ Quý I/2024, số vụ cháy tăng 53 vụ, giảm 2 người chết nhưng tăng 1 người bị thương, thiệt hại tài sản tăng khoảng 7,9 tỷ đồng. Địa bàn xảy ra cháy tập trung chủ yếu ở các quận nội thành với 186/351 vụ, nguyên nhân chính do sự cố hệ thống và thiết bị điện (chiếm tỷ lệ cao nhất, khoảng 65%).

Đáng chú ý, hơn 50% số vụ cháy xảy ra ở các quận nội thành, tập trung tại những khu vực đông dân cư và nhà trọ giá rẻ như Cầu Giấy, Bắc Từ Liêm, Hoàng Mai, Thanh Xuân, Đông Anh…. Nguyên nhân chủ yếu được xác định là sự cố hệ thống, thiết bị điện quá tải hoặc chập mạch... đều là những rủi ro luôn rình rập trong những căn nhà chật hẹp, cải tạo tạm bợ.

Hiện trường sau một vụ cháy tại khu trọ ở quận Hoàng Mai hồi tháng 2/2025 là minh chứng sống động cho thực trạng đáng lo ngại này. Khói đen vẫn còn ám mùi trên những bức tường loang lổ, căn phòng rộng chưa đầy 10m² giờ đây chỉ còn lại đống đổ nát. Không gian chật hẹp với giường tầng chồng chất, lối thoát hiểm bị bịt kín bởi các vật dụng sinh hoạt, và dây điện chằng chịt như mạng nhện – tất cả tạo nên một môi trường dễ bùng nổ hỏa hoạn chỉ từ một tia lửa nhỏ.

Bất cập thiếu hụt thiết bị PCCC, lối thoát bịt kín và nỗi lo thường trực của người thuê trọ

Những bất cập về PCCC không chỉ nằm ở hạ tầng mà còn ở nhận thức của cả người thuê lẫn chủ nhà. Anh Nguyễn Văn Hùng (25 tuổi, công nhân tại Bắc Từ Liêm) chia sẻ: "Tiêu chí chọn nhà trọ của tôi chủ yếu là giá rẻ, khoảng 1,5 triệu/tháng. Chắc chắn có nguy hiểm chứ, nhưng ở 2-3 năm rồi thấy không sao, nên cũng quen". Tương tự, bạn Hoàng Yến (sinh viên năm 2 trường Đại học Sư phạm Hà Nội) ở quận Cầu Giấy cho biết: "Em ưu tiên giá rẻ và gần trường. Không quan tâm mấy đến PCCC, vì chỗ nào cũng tương tự, có bình chữa cháy treo tường là được rồi".

Tâm lý "ngại tốn kém, phó mặc rủi ro" đang phổ biến, khiến nhiều khu trọ trở thành "vùng xám" an toàn. Sau hàng loạt vụ cháy nghiêm trọng tại chung cư mini Khương Hạ (Thanh Xuân) và Trung Kính (Cầu Giấy) năm 2024, Hà Nội đã siết chặt kiểm tra PCCC. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều khu trọ sinh viên vẫn lách luật. Có nơi lắp bình chữa cháy chỉ để "cho có", treo trên tường phủ bụi dày, lâu ngày không kiểm tra bảo dưỡng. Một số chủ nhà còn ngăn phòng bằng tấm gỗ mỏng, chặn luôn cửa sổ - vốn là lối thoát hiểm cuối cùng trong trường hợp hỏa hoạn. Sinh viên như bạn Hoàng Yến thừa nhận: "Em biết nguy hiểm, nhưng chuyển thì không biết đi đâu, giá cao hơn thì không kham nổi, nên đành chấp nhận sống cùng rủi ro".

Các đơn vị trực thuộc Bộ Công an đã tổ chức 49 đoàn kiểm tra liên ngành, kiểm tra an toàn PCCC tại 11.821 lượt cơ sở. Kết quả, lực lượng chức năng ra quyết định xử phạt 780 trường hợp với tổng số tiền gần 11 tỷ đồng; tạm đình chỉ hoạt động 56 lượt cơ sở, đình chỉ hẳn 29 lượt; đồng thời ban hành 2.914 công văn kiến nghị yêu cầu khắc phục. Dù vậy, nhiều khu trọ nhỏ lẻ, nằm sâu trong ngõ hẹp vẫn khó kiểm soát toàn diện, đặc biệt là những nơi tự phát do cá nhân cho thuê. 

Từ số liệu thống kê đến những hiện trường thực tế, PCCC tại các nhà trọ vẫn là "vùng trũng" trong quản lý đô thị Hà Nội. Khi một mồi lửa nhỏ cũng có thể cướp đi mạng sống, không thể tiếp tục coi đó là chuyện may rủi. Giữa những căn phòng trọ nhỏ bé, ngọn lửa không phân biệt ai. Chỉ có ý thức và trách nhiệm mới đủ sức cứu người trước khi thảm họa xảy ra.